Wikipedia

Łoboda rozłożysta

Łoboda rozłożysta (Atriplex patula L.) – gatunek rośliny w różnych systemach klasyfikacyjnych włączany do rodziny komosowatych lub szarłatowatych.

Łoboda rozłożysta
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

goździkopodobne

Rząd

goździkowce

Rodzina

szarłatowate

Rodzaj

łoboda

Gatunek

łoboda rozłożysta

Nazwa systematyczna
Atriplex patula L.
Sp. Pl. 1053 1753
Synonimy
  • Atriplex patulum L.
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Zasięg geograficzny edytuj

Rodzimy zasięg obejmował Europę, obszary Azji o umiarkowanym klimacie i Afrykę Północną, jednak gatunek ten zawleczony został do Ameryki, Nowej Zelandii i południowej Afryki[3]. Obecnie jest gatunkiem kosmopolitycznym rozprzestrzenionym na całym świecie; poza Antarktydą występuje na wszystkich kontynentach i na wielu wyspach (łącznie z Grenlandią)[4]. W Polsce jest bardzo pospolity na całym obszarze kraju[5]. Status gatunku we florze Polski: gatunek rodzimy[5].

Morfologia edytuj

Łodyga
Wyprostowana, czasami płożąca się, zielona, lśniąca, o wysokości do 1 m. Jest obficie rozgałęziona zwłaszcza w dolnej części. Odgałęzienia te są przeważnie sztywno wzniesione do góry[6].
Liścienie
Krótkoogonkowe, długie, wąskie, o zaokrąglonych wierzchołkach[7].
Liście
Niezbyt szerokie i zróżnicowane kształtem. Dolne mają kształt rombowatooszczepowaty do eliptyczno-lancetowatego, czasami są trójklapowe lub nierówno ząbkowane. Górne są lancetowate i całobrzegie[6].
Kwiaty
Kwiaty rozdzielnopłciowe zebrane w kłębiki a te z kolei w wyprostowane, przerywane kłosy[8]. Kwiaty żeńskie bez okwiatu, o bocznie spłaszczonej zalążni. Posiadają 2 zrośnięte jajowatoromboidalne podkwiatki o wystających rogach bocznych, szerokości 2-6 mm. Są całobrzegie lub ząbkowane, i mają górną powierzchnię gładką lub guzkowatą. Kwiaty męskie mają 5-listkowy okwiat i 5 pręcików[6].
Owoc
Jednonasienny, z błoniastą owocnią, ukryty w podkwiatkach. Nasiona dwóch rodzajów; większe mają średnicę 2-2,5 mm, są brązowe lub żółte, o szorstkiej powierzchni z płytkimi wgłębieniami, mniejsze mają średnicę 1,5-2 mm, są czarne, gładkie i lśniące[6].
  •  
    Pokrój
  •  
    Kwiatostan
  •  
    Kwiaty żeńskie
  •  
    Kwiaty męskie
  •  
    Pęd

Biologia i ekologia edytuj

Rozwój
Roślina jednoroczna. Kwitnie od lipca do września.
Siedlisko
Rośnie na siedliskach ruderalnych (przy domach i drogach, na nieużytkach, wysypiskach) i półnaturalnych (na aluwiach nadrzecznych). Jest też uciążliwym chwastem roślin okopowych w ogrodach i polach. Łatwo rozprzestrzenia się wraz z obornikiem, kompostem i niedokładnie oczyszczonym materiałem siewnym. Roślina azotolubna i wskaźnikowa gleb gliniastych[6]. W klasyfikacji zbiorowisk roślinnych gatunek charakterystyczny dla O. Polygono-Chenopodietalia i gatunek wyróżniający dla Ass. Chenopodio-Atriplicetum[9].
Genetyka i zmienność
Liczba chromosomów 2n = 36[10]. Tworzy mieszańce z łobodą oszczepowatą i ł. wąskolistną[5].
Korelacje międzygatunkowe
Na łobodzie rozłożystej pasożytuje grzyb Stagonospora atriplicis, grzybopodobny lęgniowiec Peronospora arborescens wywołujący mączniaka rzekomego i żerują niektóre pluskwiaki[11].

Zastosowanie edytuj

W okresach głodu w Europie mięsiste łodygi i liście łobody rozłożystej i niektórych innych gatunków łobód były używane jako pokarm. W smaku przypominają szpinak. Smaczniejsze i łatwiej strawne są po ugotowaniu. Jako pokarm zbierano także nasiona różnych gatunków łobód. Zmielone dodawano do zupy lub do chleba. Nasiona łobód zbierało kilkanaście plemion Indian Ameryki Północnej. m.in. plemiona Gosiute, Hopi i Pima. Po uprażeniu ucierano je na mąkę. Indianie ci odżywiali się także młodymi pędami łobód[12].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. ↑ Peter F. Stevens, Caryophyllales, [w:] Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-10-07] (ang.).
  3. ↑ Atriplex patula na Germplasm Resources Information Network (GRIN) [dostęp 2014-01-25].
  4. ↑ Discover Life Maps. [dostęp 2015-01-10].
  5. ↑ a b c Lucjan Rutkowski: Klucz do oznaczania roślin naczyniowych Polski niżowej. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14342-8.
  6. ↑ a b c d e Barbara Sudnik-Wójcikowska: Rośliny synantropijne. Warszawa: Multico, 2011. ISBN 978-83-7073-514-2. OCLC 948856513.
  7. ↑ Horst Klaaβen, Joachim Freitag: Profesjonalny atlas chwastów. Limburgerhof: BASF Aktiengeselschaft, 2004.
  8. ↑ Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
  9. ↑ Władysław Matuszkiewicz: Przewodnik do oznaczania zbiorowisk roślinnych Polski. Warszawa: Wyd. Naukowe PWN, 2006. ISBN 83-01-14439-4.
  10. ↑ Atriplex patula na Flora of North America [dostęp 2014-01-25]
  11. ↑ Malcolm Storey: Atriplex patula L. (Common Orache). [w:] BioInfo (UK) [on-line]. [dostęp 2018-02-28].
  12. ↑ Łukasz Łuczaj: Dzikie rośliny jadalne Polski. Przewodnik survivalovy. Chemigrafia, 2004. ISBN 83-904633-5-0.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Łoboda_rozłożysta&oldid=73151636”