Łubnie
Łubnie (ukr. Лубни, trb. Łubny, trl. Lubni) – miasto na Ukrainie, nad Sułą, w obwodzie połtawskim, siedziba rejonu łubieńskiego.
| |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Obwód | |||||
| Powierzchnia |
29,93 km² | ||||
| Populacja (2019) • liczba ludności |
| ||||
| Kod pocztowy |
37500 | ||||
| Tablice rejestracyjne |
BI | ||||
Położenie na mapie obwodu połtawskiego  | |||||
Położenie na mapie Ukrainy  | |||||
 50°01′N 33°00′E/50,016667 33,000000
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Dawna polska rezydencja magnacka, siedziba książąt Wiśniowieckich, w tym sławnego księcia Jeremiego, ojca króla Michała Korybuta.
W mieście rozwinął się przemysł maszynowy, metalowy, chemiczny, włókienniczy, spożywczy oraz meblarski[2].
Historia edytuj
Łubnie są jednym z najstarszych ukraińskich miast, według legendy założonym w 988 roku przez Włodzimierza I Wielkiego. Miejscowość po raz pierwszy w źródłach pisanych pojawia się w 1107 roku.
Początkowo osada miała charakter stricte obronny. Jej rozwój przypada na XV i XVI wiek. W 1591 miasto zostało lokowane na prawie magdeburskim i otrzymało herb. Od 1569 roku znajdowało się w granicach Korony Królestwa Polskiego.
W 1596 roku w pobliżu Łubniów hetman Stanisław Żółkiewski rozbił ostatecznie powstanie kozackie Nalewajki. W tym samym roku Reinhold Heidenstein zapisał zamek przed siedmią laty przez Aleksandra Wiśniowieckiego starostę czerkaskiego wystawiony. Na rzece Sule jest most bardzo długi, przez który już na stepy się wychodzi.... Na mapie Beauplana zaznaczony jest zamek i obwarowania miejskie. W 1619 Raina Wiśniowiecka ufundowała w okolicach miasta prawosławny męski klasztor - Mgarski Monaster Przemienienia Pańskiego[3].
W roku 1648, w czasie Powstania Chmielnickiego, po wycofaniu wojsk i dworzan księcia Jeremiego Wiśniowieckiego doszło do zniszczenia Łubniów, m.in. pałacu książęcego i kościoła[4] o.o. bernardynów pw. św. Michała[5]. Z zabytków z czasów Wiśniowieckich (sprzed 1648 r.) pozostały w muzeum regionalnym jedynie fragmenty kolumny z pałacu oraz drzwi z kościoła o.o. bernardynów. Teren, gdzie znajdował się pałac - rezydencja Wiśniowieckich, nie jest dostępny[5].
Od 1654 roku w granicach Carstwa Rosyjskiego[a]. W latach 1648-1781 w Łubniach stacjonował Pułk Łubieński wojska zaporoskiego.
Po wybudowaniu kolei prowadzącej przez miasto ze stacją Łubnie w 1901 roku nastąpił rozwój przemysłu w Łubniach.
W 1917 roku zaczęto wydawać gazetę[6].
Podczas okupacji niemieckiej Łubnie były jednym z głównych skupisk partyzantki sowieckiej.
Demografia edytuj
| 1638 | 1897 | 1907 | 1926 | 1959 | 1979 | 1989 | 1991 | 2001 | 2013 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 2 646 | 10 097 | 11 800 | 21 000 | 29 442[7] | 54 216 | 59 478[8] | 60 300[9] | 52 572 | 47 643[10] |
Osoby związane z miastem edytuj
- Jan Jakowelewicz (ojciec Ioann) – protolasta rodu Janowskich, prapradziadek poety Nikołaja Gogola, był duchownym w Łubniach
- Jeremi Wiśniowiecki – książę, ojciec króla Michała Korybuta, urodzony w Łubniach
- Ludmiła Rudienko – radziecka mistrzyni świata w szachach w latach 1950–1953, urodzona w Łubniach
- Melchizedek (Znaczko-Jaworski) – prawosławny mnich, działacz dyzunicki, prawdopodobnie urodzony w Łubniach
- Hanka Bielicka – polska aktorka, urodzona w 1915 w Kononówce pod Łubniami
Łubnie w literaturze edytuj
Miejscowość, jako siedziba Jeremiego Wiśniowieckiego, pojawia się w Ogniem i mieczem Henryka Sienkiewicza. Pojawia się również w powieści historycznej Jacka Komudy pod tytułem "Samozwaniec", jako własność Michała Wiśniowieckiego starosty owruckiego, w czasie pochodu Dymitra na Moskwę.
Linki zewnętrzne edytuj
- Jakub Pączek, Jurij Rudnicki: Łubnie - reportaż. Jarema Wisniowiecki.com. [dostęp 2009-10-01]. (pol.).
- Łubny, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. V: Kutowa Wola – Malczyce, Warszawa 1884, s. 777.
- Łubnie - strona miasta. [dostęp 2009-09-28]. (ros.).
Uwagi edytuj
- ↑ Formalnie dopiero od podpisania rozejmu w Andruszowie w 1667 roku.
Przypisy edytuj
- ↑ Чисельність населення (за оцінкою) на 1 жовтня 2019 року / Головне управління статистики у Полтавській області
- ↑ Łubnie, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2021-09-15].
- ↑ T. Kempa, Fundacje monasterów prawosławnych w Rzeczypospolitej w pierwszej połowie XVII wieku [w:] red. A. Mironowicz, U. Pawluczuk, P. Chomik: Życie monastyczne w Rzeczypospolitej. Białystok: Zakład Historii Kultur Pogranicza Instytutu Socjologii Uniwersytetu w Białymstoku, 2001, s. 78-79. ISBN 83-902928-8-2.
- ↑ testament Jeremiego Wiśniowieckiego. Jarema.art.pl, 28 marca 1651. [dostęp 2009-10-01]. (pol.).
- ↑ a b Jakub Pączek, Jurij Rudnicki: Łubnie - reportaż. Jarema.art.pl. [dostęp 2009-10-01]. (pol.).
- ↑ № 6800 «Красная Лубенщина» («Червона Лубенщина») // Газеты СССР 1917—1960. Библиографический справочник. том 3. М., «Книга», 1978. стр.224
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1959 г.
- ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения союзных республик, их территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу
- ↑ Lubny // The New Encyclopedia Britannica. 15th edition. Micropaedia. Vol.7. Chicago, 1994. page 535
- ↑ Чисельність наявного населення України на 1 січня 2013 року. Державна служба статистики України, 2013. [dostęp 2023-09-02]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-21)]. (ukr.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Archiwalne widoki miejscowości w bibliotece Polona