Ługańsk

Ługańsk
Луганськ
Herb	flaga Ługańska↗
Państwo	Ukraina
Obwód	ługański
Burmistrz	Manolis Piławow
Powierzchnia	269,61 km²
Wysokość	105 m n.p.m.
Populacja (2020); • liczba ludności	; 401 297
Nr kierunkowy	+380 642
Kod pocztowy	91000-91479
Tablice rejestracyjne	BB
	Położenie na mapie obwodu ługańskiego Ługańsk
	Położenie na mapie Ukrainy Ługańsk
	48°34′N 39°20′E/48,566667 39,333333
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Hasło w Wikisłowniku
	Informacje w Wikipodróżach
	Strona internetowa

Ługańsk (ukr. Луганськ, Łuhanśk; ros. Луга́нск, Ługansk) – miasto we wschodniej części Ukrainy, przy granicy z Rosją. Stolica obwodu ługańskiego. Leży w Donieckim Zagłębiu Węglowym. W latach 1935–1958 i 1970–1991 nosił nazwę Woroszyłowgrad.

Historia edytuj

14 listopada 1795 r. caryca Katarzyna II wydała ukaz nakazujący budowę pierwszej huty żelaza na południu imperium. Zadanie to zostało powierzone szkockiemu architektowi i mechanikowi Charlesowi Gascoigne. Pierwszy wielki piec uruchomiono 4 października 1800 r. W 1812 roku, podczas wojny z Napoleonem, Zakłady Ługańskie były ważnym ośrodkiem produkcji armat i amunicji. Wokół zakładów metalurgicznych zaczęła rozwijać się osada rzemieślniczo-handlowa. Rozwinięty był zwłaszcza drobny przemysł tłuszczowy^[2]. Duży impuls dla intensywnego rozwoju przemysłu dało otwarcie linii kolejowej do Debalcewa w 1878 roku (Kolej Jekateryninska)^[2]. 3 września 1882 r. imperator Aleksander III zatwierdził postanowienie rosyjskiej rady ministrów o utworzeniu miasta Ługańsk na bazie osady wokół zakładów oraz wsi Kamjanyj Brid (ros. Kamiennyj Brod). W 1896 r. niemiecki przedsiębiorca Gustaw Hartmann otworzył w Ługańsku fabrykę parowozów, a Belgowie otworzyli fabrykę wyrobów emaliowanych^[2]. W 1897 miasto liczyło 20,4 tysiące mieszkańców, z tego około połowa pracowała w przemyśle^[2].

Po rewolucji październikowej miasto weszło w skład Doniecko-Krzyworoskiej Republiki Radzieckiej, której na krótko zostało stolicą w kwietniu 1918 r. Ciężkie walki o Ługańsk toczyły się podczas walk o Donbas między marcem a majem 1919 r., opanowane przez czerwonych w marcu 1919 r. miasto zostało zdobyte przez białych 4 maja 1919 r. po zaciętej walce^[3]. Czerwoni odzyskali Ługańsk w toku operacji donbaskiej 27 grudnia tego samego roku^[4].

Pod rządami radzieckimi nastąpił dalszy rozwój przemysłu, zwłaszcza w postaci znacznie rozbudowanej fabryki parowozów, noszącej teraz nazwę zakładów im. Rewolucji Październikowej, uruchomionej ponownie w 1933^[2]. W 1926 ludność liczyła 71,8 tysiąca, a w 1934 – 196 tysięcy^[2]. W 1931 roku w Ługańsku pojawiły się autobusy miejskie, a w 1934 roku uruchomiono linię tramwajową^[2]. Od 1938 roku miasto zostało stolicą obwodu ługańskiego.

Pomiędzy 17 lipca 1942 a 14 lutego 1943 Ługańsk znajdował się pod okupacją niemiecką^[2]. Po 1945 roku w mieście istniały dwa obozy dla jeńców niemieckich. W latach 1935–1958 i 1970–1991 miasto nazywało się Woroszyłowgrad, na cześć Klimienta Woroszyłowa, któremu wzniesiono również w mieście konny pomnik.

6 kwietnia 2014 Ługańsk został faktycznie opanowany przez prorosyjskich separatystów, będących przeciwnikami rządu w Kijowie. Stanowił stolicę istniejącej do 2022 roku nieuznawanej międzynarodowo Ługańskiej Republiki Ludowej.

W mieście jest kilka uczelni, między innymi Państwowy Uniwersytet Rolniczy, Uniwersytet Pedagogiczny, Uniwersytet Medyczny.

Ludność edytuj

Największą liczbę ludności Ługańsk miał w 1995 r. – 535 800 osób. Według spisu powszechnego z roku 2001 Ługańsk liczył 463 tys. osób. Narodowość ukraińską deklarowało 50% mieszkańców, a rosyjską – 47%. Dla 84,73% ludności językiem ojczystym był rosyjski, a dla 14,33% ukraiński^[5]. W 2013 roku w Ługańsku mieszkało 425 848 osób.

Historyczny skład narodowościowy miasta na podstawie danych ze spisów powszechnych Imperium Rosyjskiego, Związku Radzieckiego i Ukrainy:

1897^[6]

Rosjanie: 13 907 (68,16%)
Ukraińcy: 3902 (19,12%)
Żydzi: 1449 (7,1%)
Białorusini: 716 (3,51%)
Ormianie: 109 (0,5%)
Polacy: 101 (0,5%)
Niemcy: 101 (0,5%)
Romowie: 48 (0,24%)

1926^[7]

Rosjanie: 31 258 (43,69%)
Ukraińcy: 31 127 (43,50%)
Żydzi: 7132 (9,97%)
Polacy: 461 (0,64%)
Niemcy: 375 (0,52%)
Ormianie: 329 (0,46%)
Białorusini: 190 (0,27%)
Romowie: 121 (0,17%)

1939^[8]

Ukraińcy: 119 105 (56,27%)
Rosjanie: 77 107 (36,43%)
Żydzi: 10 622 (5,02%)
Białorusini: 1124 (0,53%)

2001

Ukraińcy: 49,6%
Rosjanie: 47%
Białorusini: 1%
Żydzi: 1%

Podział administracyjny edytuj

Ługańsk dzieli się na 4 rejony:

rejon artemiwski (ukr. Артемівський район) – w jego skład wchodzi miasto Aleksandrowsk (ukr. Олександрівськ) oraz osiedla Tepłyczne (ukr. Тепличне) i Dzerżynśke (ukr. Дзержинське), a także osiedle typu miejskiego Juwiłejne (ukr. Ювілейне)
rejon żowtnewy (ukr. Жовтневий район) – w jego skład wchodzi miasto Szczastia (ukr. Щастя). Rejon ten jest pod względem obszaru największym rejonem miejskim Ukrainy.
rejon kamjanobridski (ukr. Кам'янобрідський район)
rejon łeninski (ukr. Ленінський район)^[9]

Gospodarka edytuj

Duży ośrodek przemysłu ciężkiego, znany między innymi z największej w Europie fabryki lokomotyw spalinowych (Łuhanśkyj Tepłowozobudiwnyj Zawod) oraz dużej fabryki amunicji.

W mieście znajduje się stacja kolejowa Ługańsk.

Kluby sportowe edytuj

Zoria Ługańsk

Znane osoby związane z miastem edytuj

Serhij Bubka (ur. 1963) – ukraiński tyczkarz, 35-krotny rekordzista świata
Władimir Dal (1801–1872) – największy rosyjski leksykograf
Wiaczesław Hłazkow (ur. 1984) – ukraiński bokser kategorii ciężkiej
Aleksandr Małygin (ur. 1979) – rosyjski piłkarz
Michaił Matusowski (1915-1990) – rosyjski poeta
Aleksandr Połukarow (ur. 1959) – rosyjski piłkarz
Klimient Woroszyłow (1881–1969) – radziecki działacz polityczny i dowódca wojskowy