Śródmieście (Gdańsk)
Śródmieście (niem. Stadtmitte) – dzielnica Gdańska pełniąca funkcje reprezentacyjne i administracyjne.
| Dzielnica Gdańska | |
| |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Miasto | |
| Zarządzający |
Marcin Bildziuk (przewodniczący Zarządu Dzielnicy) |
| Powierzchnia |
5,65 km² |
| Populacja (2016) • liczba ludności |
|
| • gęstość |
4752 os./km² |
Plan
| |
Położenie na mapie Gdańska  | |
Położenie na mapie Polski  | |
Położenie na mapie województwa pomorskiego  | |
 54°21′12″N 18°37′50″E/54,353333 18,630556
| |
| Strona internetowa | |
Położenie edytuj
Dzielnica położona jest w środkowo-wschodniej części miasta nad rzeką Motławą na jej obu brzegach. Należy do okręgu historycznego Gdańsk. Na północnym wschodzie poprzez Martwą Wisłę dzielnica graniczy z Wyspą Portową, a dokładniej z dzielnicą Przeróbka. Od południa i wschodu dzielnicę ogranicza Opływ Motławy poprzez który graniczy z osiedlami administracyjnymi Rudniki, Olszynka i Orunia-Św. Wojciech-Lipce. Na południowym zachodzie poprzez wzniesienie Biskupiej Górki dzielnica graniczy z Chełmem, na zachodzie z Siedlcami, a na północy z Aniołkami i Młyniskami.
Powierzchnia miasta w wewnętrznym kręgu nowożytnych fortyfikacji wynosiła 255 ha. Powierzchnia Dzieł Zewnętrznych, między fortyfikacjami wewnętrznymi i zewnętrznymi, wynosiła 83 ha. Łączna powierzchnia miasta wewnątrz wałów i bastionów wynosiła 338 ha, a z nimi 589 ha. Przed zniszczeniem w 1945 r. istniało w Śródmieściu ok. 5500 budynków[2]. 9 marca 1945 rozpoczęły się bombardowania Gdańska przez lotnictwo radzieckie, później dodatkowo przez samoloty amerykańskie. 25 marca rozpoczął się zmasowany ostrzał artyleryjski Śródmieścia. Do kolejnych zniszczeń doszło podczas walk ulicznych – żołnierze radzieccy podpalali domy, by zmusić Niemców do ucieczki. Do podpaleń dochodziło także już po zakończeniu walk[3]. Zniszczenia te zostały opisane przez Güntera Grassa[4].
Podział dzielnicy edytuj
_2010-07-12_033.jpg)
_ID_635793.jpg)
Na tym obszarze wyróżnia się następujące jednostki morfogenetyczne:[5]
Stare Miasto edytuj
Najstarsza część miasta, położona w północnym obszarze dzielnicy. Przez Stare Miasto przepływa Kanał Raduni tworząc małą wyspę. Wschodnią część Starego Miasta tworzą Osiek i Zamczysko (teren po nieistniejącym zamku krzyżackim). Oryginalna zabudowa nie przetrwała do dzisiejszych czasów, większość to budynki powstałe po II wojnie światowej, do istniejących zabytków należą m.in. Ratusz Starego Miasta, Wielki Młyn, Kościół Św. Katarzyny oraz budynek Poczty Polskiej w WMG, miejsce walk polsko-niemieckich 1 września 1939 r. W zachodnim krańcu Starego Miasta położony jest dworzec kolejowy Gdańsk Główny. Na tym obszarze znajdują się trzy wieżowce: Organika Trade, Zieleniak i Hotel Mercure-Hevelius. W północnej części obszaru znajduje się Plac Solidarności wraz z Pomnikiem Poległych Stoczniowców i historyczną bramą stoczniową. Północny kraniec Starego Miasta jak i całej dzielnicy położony za wiaduktem Błędnik nosi nazwę Bramy Oliwskiej.
Główne Miasto edytuj
Reprezentacyjna część Gdańska z zabytkowym zespołem urbanistycznym skupionym wzdłuż Drogi Królewskiej (ulica Długa, Długi Targ). Leży na zachodnim brzegu Motławy ograniczone od północy Podwalem Staromiejskim, od zachodu ulicami Okopową i Wały Jagiellońskie, od południa ulicą Podwale Przedmiejskie. Liczne zabytki m.in. Ratusz Głównego Miasta, Bazylika Mariacka, Brama Żuraw, Fontanna Neptuna, Złota Brama.
Nowe Ogrody edytuj
Obszar wzdłuż ulicy o takiej samej nazwie położony na zachód od Głównego i Starego Miasta. Wśród zabudowy dominują budynki administracyjne, znajdują się tu: urząd miasta, komenda miejska policji, sąd apelacyjny, sąd rejonowy, sąd okręgowy i szpital wojewódzki.
Grodzisko edytuj
Obszar zachowanych fortyfikacji bastionowych z XVII-XIX wieku w północno-zachodnim krańcu dzielnicy pomiędzy Nowymi Ogrodami i Starym Miastem. Góruje nad nim Góra Gradowa wraz z punktem widokowym. Na południu grodziska przy ulicy Kurkowej znajduje się Areszt Śledczy Gdańsk. W 2008 roku powstało na tym terenie edukacyjne Centrum Hevelianum.
Stare Przedmieście edytuj
Południowy kraniec dzielnicy położony na zachodnim brzegu Motławy pomiędzy ulicami Podwale Przedmiejskie i Okopową, kończący się na fortyfikacjach wzdłuż Opływu Motławy. Znajdują się tu: Urząd Marszałkowski Województwa Pomorskiego, Pomorski Urząd Wojewódzki, Muzeum Narodowe w Gdańsku, oraz zabytkowe: Kościół Świętej Trójcy, Brama Nizinna, Bastion Żubr czy Śluza Kamienna.
Biskupia Górka edytuj
Wzniesienie o wysokości 60,8 m n.p.m.[6] w południowo-zachodnim krańcu dzielnicy. Zabudowę stanowią głównie przedwojenne kamienice czynszowe. Na szczycie wzgórza znajduje się gmach schroniska młodzieżowego z 1939 roku z wieżą zegarową, obecnie jego budynki są użytkowane przez policję. Oprócz tego znajdują się tu pozostałości fortyfikacji bastionowych. Część Biskupiej Górki znajduje się w dzielnicy Chełm. Rejon pomiędzy Biskupią Górką i Starym Przedmieściem nosi nazwę Zaroślak.
Wyspa Spichrzów edytuj
Wyspa na Motławie położona w centrum dzielnicy. Niegdyś dzielnica przemysłowa z licznymi spichlerzami portowymi, zabudowa została niemal całkowicie zniszczona w 1945 roku przez Armię Czerwoną. Jedynym zachowanym zabytkiem są Stągwie Mleczne. Północna część wyspy nigdy nie została odbudowana. Poprzez Most Zielony i Most Krowi połączona z Głównym Miastem, poprzez Most Stągiewny z Długimi Ogrodami, przez Most Popielny ze Starym Przedmieściem. Ponadto przez środek wyspy przebiega Trasa W-Z.
Ołowianka edytuj
Wyspa na Motławie i Kanale na Stępce położona na północ od Wyspy Spichrzów. Połączona z Długimi Ogrodami przy pomocy Mostu Kamieniarskiego. Niegdyś dzielnica przemysłowa (miejska elektrownia), obecnie pełni funkcję kulturalną: Filharmonia Bałtycka, Narodowe Muzeum Morskie w Gdańsku oraz Morski robotniczy Klub Sportowy (Sekcja Kajakowa i Łodzi Smoczych)[7]. Przy nabrzeżu wyspy stale cumuje statek-muzeum SS Sołdek. Wyspa jest połączona promem pasażerskim z Długim Pobrzeżem.
Długie Ogrody edytuj
Obszar na wschodnim brzegu Motławy wokół ulicy o takiej samej nazwie. Ma charakter usługowo-mieszkaniowy. Przy ulicy Szafarnia znajduje się przystań jachtowa Marina Gdańsk. Do zabytków należą: Brama Żuławska, Kościół Św. Barbary czy zachowany spichlerz Nowa Pakownia. Mieści się tutaj Akademia Muzyczna im. Stanisława Moniuszki.
Dolne Miasto edytuj
Obszar w południowo-wschodnim krańcu dzielnicy, pomiędzy wschodnim brzegiem Motławy, Opływem Motławy i Trasą W-Z. Pełni funkcje mieszkaniową, rozciąga się w osi ulicy Łąkowej. Zachowała się tu oryginalna zabudowa pierzejowa z XIX i XX wieku dopełniona punktowcami mieszkalnymi z okresu PRL-u.
Sienna Grobla edytuj
Obszar w północno-wschodniej części dzielnicy, nad Martwą Wisłą. Posiada charakter mieszkaniowo-przemysłowy. Historycznie można wyodrębnić tu Sienną Groblę I, Sienną Groblę II, Knipawę i Rudno. Północny kraniec dzielnicy w postaci cypla przy ujściu Motławy do Martwej Wisły nosi nazwę Polski Hak. Charakterystycznym obiektem jest tu stadion żużlowy Wybrzeże Gdańsk.
Transport edytuj
_2010-07-12_016.jpg)
Przez środek dzielnicy przebiega Trasa W-Z będąca częścią drogi wojewódzkiej nr 501. Krzyżuje się na węźle Unii Europejskiej z drogą krajową nr 91.
Komunikacja miejska edytuj
W Śródmieściu kończą i zaczynają kursy prawie wszystkie autobusy jadące na wschód, zachód i południe miasta. Pętle autobusowe znajdują się przy Jana z Kolna, Dworcu Głównym, Wałach Piastowskich i Muzeum II Wojny Światowej. Oprócz tego przy ul. 3 Maja znajduje się dworzec PKS obsługujący dalekobieżne połączenia autobusowe. Dawniej znajdowały się tam również pętle Wałowa oraz Targ Sienny.
Od 2013 roku po dzielnicy kursuje okrężna linia autobusowa 100.
W Śródmieściu łączą się ze sobą linie tramwajowe ze Stogów, Chełmu, Siedlec, Wrzeszcza i Nowego Portu.
Kolej edytuj
Położony w dzielnicy dworzec Gdańsk Główny obsługuje pasażerskie połączenia kolejowe wszystkich typów. Jest on również przystankiem początkowym Szybkiej Kolei Miejskiej kursującej po aglomeracji trójmiejskiej i sąsiednich miejscowościach.
1 kwietnia 2015 oddano do użytku przystanek SKM Gdańsk Śródmieście pod wiaduktem Alei Armii Krajowej.
Żegluga edytuj
Przy Długim Pobrzeżu swoją przystań ma Żegluga Gdańska prowadząca rejsy wycieczkowe po Zatoce Gdańskiej oraz do Królewca.
Z Targu Rybnego odpływa gdański tramwaj wodny: linie: F5 Żabi Kruk – Westerplatte oraz F6 Targ Rybny – Górki Zachodnie. Oprócz tego z Motławy kursują statki wycieczkowe na Westerplatte i Hel. Spod Żurawia odpływa prom pasażerski Motława na Ołowiankę.
Pomniki przyrody edytuj
Na terenie dzielnicy rośnie 17 pomników przyrody, większość z nich znajduje się na terenie parku kulturowego fortyfikacji miejskich "Twierdza Gdańsk" i są to w większości kasztanowce. Reszta rośnie przy Powiatowym Urzędzie Pracy, ul. 3 Maja, na placach Siennym i Rakowym[8].
Rada Dzielnicy edytuj
Kadencja 2019–2024[9] edytuj
W Radzie Dzielnicy zasiada 21 radnych.
- Przewodniczący Zarządu Dzielnicy
- Marcin Bildziuk (od 2024)
- Maximilian Kieturakis (2019–2024)[10]
- Przewodnicząca Rady Dzielnicy – Elżbieta Woroniecka
Przypisy edytuj
- ↑ Podział administracyjny Gdańska [online], Biuletyn Informacji Publicznej – Urząd Miejski w Gdańsku [dostęp 2018-02-07].
- ↑ Januszajtis: Śródmieście bez samochodów? To całkowicie nierealne. trojmiasto.gazeta.pl, 11 sierpnia 2012.
- ↑ Rabunki, gwałty, podpalenia. Gdańsk po zdobyciu przypominał Dziki Zachód. trojmiasto.gazeta.pl, 28 marca 2013.
- ↑ Piotr Celej Miejsca, których już nie ma. Stare Miasto na przedwojennych fotografiach [dostęp 31.05.2014]
- ↑ Jednostki morfogenetyczne Gdańska. [dostęp 2011-12-28]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-21)].
- ↑ Biskupia Górka i Zaroślak. trojmiasto.pl.
- ↑ Mariusz Ambroziak: Morski Robotniczy Klub Sportowy (sekcja Kajakowa i Łodzi smoczych). MRKS GDAŃSK.
- ↑ Wykaz i mapa lokalizacji pomników przyrody na terenie miasta Gdańska. [dostęp 2019-09-01].
- ↑ Radni [online], gdansk.pl [dostęp 2019-07-10] (pol.).
- ↑ Czworo przewodniczących gdańskich dzielnic idzie do Rady Miasta. Kto ich zastąpi? [online], gdansk.pl [dostęp 2024-04-20] (pol.).