Średniówka

Średniówka – punkt podziału, który dzieli wers na dwa w przybliżeniu równe tzw. hemistychy, czyli części wersu wydzielone przez każdą cezurę. Zwykle występuje w wersach dłuższych niż ośmiosylabowe.

Miejsce średniówki w wersie zależne jest od granicy wyrazów i zestrojów akcentowych. Z reguły średniówka nie występuje w miejscach podziału zdaniowego, ponieważ byłoby to związane z silnym sygnałem intonacyjnym i tym samym spowodowałoby osłabienie klauzuli. Średniówka występuje w wierszach sylabicznych, sylabotonicznych i tonicznych. Dla poezji polskiej charakterystyczna jest średniówka po piątej sylabie w jedenastozgłoskowcu i po siódmej sylabie w trzynastozgłoskowcu. Jednakże dopuszczalne jest odstąpienie od tej zasady. Jeżeli ma to znaczący wpływ na korzyść utworu średniówka może być nieregularna.

Rygorystycznie utrzymywana jest tylko we francuskim aleksandrynie.

Odpowiednikiem średniówki w metryce iloczasowej jest cezura, czyli przerwa międzywyrazowa dzieląca wers na części i obowiązkowo przypadająca wewnątrz stopy rytmicznej (stąd nazwa, od łac. caesura „cięcie”). Cezura wypadająca na granicy stóp zwana jest dierezą.

W odniesieniu do wersyfikacji polskiej termin „cezura” oznacza każde przecięcie stopy rytmicznej przez granicę między wyrazami lub zestrojami akcentowymi; w tym wypadku nie jest to pojęcie równoznaczne ze średniówką.

Bibliografia

• Stanisław Sierotwiński, Słownik terminów literackich, Ossolineum, Wrocław–Warszawa–Kraków, 1970
• Słownik języka polskiego, Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Warszawa 1988, ISBN 83-01-00281-6

Linki zewnętrzne

• Średniówka. poewiki.org. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-08-16)]. w PoeWiki