Świecznik rozgałęziony
Świecznik rozgałęziony (Artomyces pyxidatus (Pers.) Jülich) – gatunek grzybów należący do rodziny szyszkogłówkowatych (Auriscalpiaceae)[1].
.jpg)
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
świecznik rozgałęziony |
| Nazwa systematyczna | |
| Artomyces pyxidatus (Pers.) Jülich Biblthca Mycol. 85: 399 (1982) | |
_J%C3%BClich_423890.jpg)
.jpg)
Systematyka i nazewnictwo edytuj
Pozycja w klasyfikacji: Auriscalpiaceae, Russulales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1794 r. Persoon nadając mu nazwę Clavaria pyxidata. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1982 r. Walter Jülich, przenosząc go do rodzaju Artomyces[1].
Niektóre synonimy naukowe[2]:
- Clavaria coronata Schwein. 1832
- Clavaria pyxidata Pers.1794
- Clavicorona coronata (Schwein.) Doty, 1947
- Clavicorona pyxidata (Pers.) Doty, 1947
- Merisma pyxidatum (Pers.) Spreng. 1827
Nazwę zwyczajową podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda w 1985 roku[3]. W Checklist of Polish Larger Basidiomycetes, Władysław Wojewoda umieścił nazwę świecznica rozgałęziona (Gumińska & Wojewoda 1983) dla nazwy systematycznej Clavicorona pyxidata. W opisie znajduje się również adnotacja: "świecznik rozgałęziony (Gumińska & Wojewoda 1985, for Artomyces pyxidatus)"[4]. Obecnie gatunek ten zaliczany jest do rodzaju Artomyces, dlatego wg Index Fungorum, nazwą spójną z nazwą systematyczną jest świecznik rozgałęziony.
W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był także jako goździeniec kieliszkowaty, goździeniec kubkowaty, świecznica rozgałęziona[4] i koroniec rozgałęziony[5].
Morfologia edytuj
Krzaczkowaty, o wysokości 2–4, wyjątkowo do 8 cm. Krzaczek wyrasta z jednego grubego pnia, który ku górze wielokrotnie rozgałęzia się na coraz cieńsze gałązki (jak w kandelabrze). czym Ostatnie rozgałęzienie jest miseczkowato rozszerzone, a z brzegów miseczki wyrasta kilka drobnych wyrostków. Gałązki są wzniesione do góry i dość gęste, tak że krzaczek jest zwarty. Barwa od bladocielistej przez bladożółtą do ochrowożółtej[6]. W Ameryce Północnej owocnik osiąga rozmiary: 4–13 cm wysokości i 2–10 cm szerokości[7].
Elastyczny, o barwie od białawej do jasnożółtej. Potarty lub uszkodzony brązowieje[6]. Smak łagodny lub lekko pieprzny, zapach niewyraźny, czasami przypomina pieczone ziemniaki[7].
- Cechy mikroskopowe
Wysyp zarodników biały. Zarodniki eliptyczne z maleńką kropelką i bardzo drobno brodawkowane, o rozmiarach 8–11 × 5–6 μm. Cystydy o rozmiarach 50 × 9 μm i różnych kształtach, czasami ledwo tylko wystające[7].
Występowanie i siedlisko edytuj
Występuje w Ameryce Północnej, w Azji i w Europie[7]. W Polsce gatunek dość rzadki. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – narażony na wyginięcie[8]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Anglii, Szwecji, Niemczech[4].
Rośnie w lasach, na butwiejących pniach i pniakach drzew liściastych (na brzozie omszonej, topoli osice i innych), ale także na iglastych (na sośnie zwyczajnej[4], na świerku). Owocniki wytwarza od czerwca do października[4].
Znaczenie edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Index Fungorum. [dostęp 2014-01-22]. (ang.).
- ↑ Species Fungorum. [dostęp 2014-02-22]. (ang.).
- ↑ Barbara Gumińska, Władysław Wojewoda: Grzyby i ich oznaczanie. Warszawa: PWRiL, 1985. ISBN 83-09-00714-0.
- ↑ a b c d e f Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ Projektowany Turnicki Park Narodowy [online] [dostęp 2018-12-16] [zarchiwizowane z adresu 2018-12-17].
- ↑ a b c Atlas grzybów. świecznica rozgałęziona – Clavicorona pyxidata. [dostęp 2014-02-22].
- ↑ a b c d MushroomExpert. [dostęp 2014-02-22]. (ang.).
- ↑ Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.