Żółta mozaika jęczmienia
Żółta mozaika jęczmienia – wirusowa choroba jęczmienia wywołana przez wirusa żółtej mozaiki jęczmienia (Barley yellow mosaic virus, BaYMV) i wirusa łagodnej mozaiki jęczmienia (Barley mild mosaic virus, BaMMV). Może powodować znaczne straty[1].
Występowanie edytuj
Choroba ta występuje w Chinach, Japonii, Korei Południowej oraz w większości państw europejskich[2]. W Polsce po raz pierwszy żółtą mozaikę jęczmienia zaobserwowano wiosną 2008 r. na Dolnym Śląsku[3]. W roku 2010 żółta mozaika jęczmienia występowała już w 8 województwach[1].
Objawy i szkodliwość edytuj
W warunkach polowych oba wirusy żółtej mozaiki jęczmienia atakują tylko jęczmień, największe straty wywołując w przypadku formy ozimej. Objawy pojawiają się wczesną wiosną w postaci drobnych plam. Następnie plamy się rozszerzają tworząc smugi, co skutkuje żółknięciem liści i nekrozami. Porażone rośliny przestają rosnąć. Na polach objawy żółtej mozaiki jęczmienia występują jako jasnożółte pasy i plamy znajdujące się najczęściej w zagłębieniach terenu. Powyżej 15 °C objawy zanikają[2].
Choroba jest bardzo szkodliwa dla jęczmienia ozimego. Straty plonu mogą wynieść nawet 50%[2].
Epidemiologia edytuj
Wywołujące chorobę wirusy BaYMV i BaMMV są morfologicznie identyczne wirusy[2]. Ich cząstki są nitkowate o długości 500–600 nm i 250–300 nm[1].
Wirusy żółtej mozaiki jęczmienia przenoszą się poprzez wektor – pierwotniak Polymyxa graminis Led. Zarodniki P. graminis przemieszczają się wraz z płynącą wodą z pól położonych wyżej oraz z glebą na kołach maszyn rolniczych. Największe zagrożenie stanowią wirusy znajdujące się w formach przetrwalnikowych P. graminis[2].
Ochrona edytuj
Brak jest chemicznej ochrony przed tą chorobą. Ochrona polega głównie na siewie odpornych odmian. Odporne odmiany posiadają recesywny gen rym4. Po pojawieniu się odpornego patotypu BaYMV-2 na gen rym4 zaczęto wprowadzać do odmian kilka genów odporności. Tym niemniej nadal bardzo ważnym czynnikiem ograniczającym epidemiologię (BaYMV) i (BaMMV) jest odpowiedni termin siewu[2].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Małgorzata Jeżewska, Choroby wirusowe zbóż w Polsce – występowanie i zapobieganie, Poznań 2010.
- ↑ a b c d e f Elżbieta Paduch-Cichal, Choroby roślin powodowane przez wirusy, [w:] Selim Kryczyński, Zbigniew Weber (red.), Fitopatologia t.II, Poznań: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 2011, s. 87–89, ISBN 978-83-09-01077-7.
- ↑ M. Jeżewska, K. Trzmiel, First report of Barley yellow mosaic virus infecting barley in Poland, „Plant Pathology”, 4, 58, 2009, s. 784, DOI: 10.1111/j.1365-3059.2009.02129.x.