Żagnica ruda
Żagnica ruda, żagiew ruda (Isoaeschna isoceles) – gatunek ciepłolubnej ważki z rodziny żagnicowatych (Aeshnidae); jedyny przedstawiciel rodzaju Isoaeschna[2].
| Isoaeschna isoceles | |||
| (Müller, 1767) | |||
 Samiec | |||
 Samica | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Nadrodzina | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
Isoaeschna | ||
| Gatunek |
żagnica ruda | ||
| Synonimy | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3] | |||
 | |||
Występowanie edytuj
Żagnica ruda występuje w Europie, głównie środkowej i południowo-wschodniej, lokalnie również w południowo-zachodniej; ponadto zamieszkuje też północną Afrykę – kraje Maghrebu[3]. Spotykana jest wokół zbiorników z wodą stojącą lub wolno płynącą, gęsto porośniętych roślinnością.
W Polsce występuje niemal na całym obszarze kraju, poza terenami górskimi[4]; imagines latają od maja do czerwca[4][5].
Morfologia edytuj
Długość ciała 73 mm, rozpiętość skrzydeł 90 mm[5].
Systematyka edytuj
Żagnica ruda została po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisana przez O. F. Müllera pod nazwą Libellula isoceles. Za datę pierwszej publikacji przyjmuje się rok 1767[2], kiedy to artykuł Müllera (napisany w maju 1763 roku) ukazał się w 3. tomie Nova Acta Physico-Medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosorum[6]. Autor nie był pewien, czy ważkę tę zaklasyfikować jako osobny gatunek, czy też uznać za jedną z odmian barwnych gatunku Libellula quadrifasciata[6][a]. Niekiedy jako datę pierwszej publikacji nazwy binominalnej podaje się rok 1764[7], ale brak jest na to dowodów. W 1764 roku ukazała się książka Müllera Favna insectorvm Fridrichsdalina, w której autor wymienia odmiany barwne Libellula quadrifasciata, ale nie nadając im nazw[8][9]. W literaturze żagnica ruda wymieniana jest pod różnymi nazwami, m.in. Aeshna isoceles, Aeshna isosceles, Aeschna isosceles i Anaciaeschna isosceles.
W 2023 roku Schneider et al. w oparciu o badania filogenetyczne przenieśli ten gatunek do nowego, monotypowego rodzaju Isoaeschna[1].
Zobacz też edytuj
Uwagi edytuj
- ↑ Nazwa Libellula quadrifasciata jest obecnie traktowana jako młodszy synonim Aeshna grandis, czyli żagnicy wielkiej.
Przypisy edytuj
- ↑ a b T. Schneider i inni, Molecular Phylogeny of Holarctic Aeshnidae with a Focus on the West Palaearctic and Some Remarks on Its Genera Worldwide (Aeshnidae, Odonata), „Diversity”, 15 (9), 950, 2023, DOI: 10.3390/d15090950 (ang.).
- ↑ a b c d e f D. Paulson, M. Schorr & C. Deliry: World Odonata List. 2023-11-10. [dostęp 2023-11-12]. (ang.).
- ↑ a b Isoaeschna isoceles, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b Ewa Miłaczewska: Żagnica (żagiew) ruda Aeshna isoceles. [w:] wazki.pl [on-line]. [dostęp 2022-05-21].
- ↑ a b Jacek Wendzonka. Klucz do oznaczania dorosłych ważek (Odonata) Polski (pdf). „Odonatrix - Biuletyn Sekcji Odonatologicznej Polskiego Towarzystwa Entomologicznego”. 1 (Suplement), czerwiec 2005. ISSN 1733-8239.
- ↑ a b Otto Friedrich Müller, Enumeratio ac Descriptio Libellularum agri Fridrichsdalensis, [w:] Nova Acta Physico-Medica Academiae Caesareae Leopoldino-Carolinae Naturae Curiosorum, t. 3, 1767, s. 122–131 (łac.).
- ↑ Species taxon summary: isoceles Müller, 1764 described in Libellula. AnimalBase. [dostęp 2010-09-04]. (ang.).
- ↑ Otto Friedrich Müller, Favna insectorvm Fridrichsdalina, 1764, s. 61 (łac.).
- ↑ Zoonymie des Odonates : le nom Æshna isoceles Müller, 1767. [w:] Le blog de jean-yves cordier [on-line]. 2018-04-29. [dostęp 2022-05-21]. (fr.).