Żagory
Żagory[1][2] (lit. Žagarė) – miasto na Litwie, położone w okręgu szawelskim, 26 km od Janiszek.
 Dwór Platona Zubowa | |||||
| |||||
| Państwo | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Okręg | |||||
| Populacja (2005) • liczba ludności |
| ||||
| Nr kierunkowy |
426 | ||||
| Kod pocztowy |
LT-84019 | ||||
Położenie na mapie Litwy  | |||||
 56°22′N 23°15′E/56,366667 23,250000
| |||||
| Strona internetowa | |||||
Prywatne miasto szlacheckie lokowane w 1495 roku, położone było w Księstwie Żmudzkim[3]. Żagory Nowe były miastem ekonomii szawelskiej w 1682 roku[4].
Historia edytuj
Miejscowość należała do dóbr królewskich, jako dobra stołowe ekonomii szawelskiej. Po II rozbiorze Polski znalazły się w zaborze rosyjskim. Caryca Katarzyna II podarowała je swojemu faworytowi Zubowowi. Od jego rodziny w 1857 r. odkupił Żagory hrabia D. Naryszkin – dekabrysta. W rękach Naryszkinów do I wojny światowej, przejęte później przez rząd litewski. Naryszkinowie uruchomili w majątku zakłady przemysłowe (fabryka guzików, wstążek, mydła). Obecnie w majątku jest stadnina koni.
Podczas okupacji hitlerowskiej, w lipcu 1941 roku Litwini utworzyli getto dla żydowskich mieszkańców. Przebywało w nim około 7000 osób. 2 października 1941 roku zlikwidowano getto, a Żydów zamordowano na miejscu. Sprawcami zbrodni były litewskie służby bezpieczeństwa[5].
Zabytki edytuj
- Pałac – eklektyczny wybudowany przez Naryszkina w II poł. XIX w. Po I wojnie światowej w pałacu ulokowano gimnazjum, po II wojnie światowej szkoła średnia. Obecnie w pałacu dom opieki społecznej.
- Zespół budynków dawnego majątku: oficyna dla służby, dom dżokejów, woźniców, dawna szkoła, szpital, młyn wodny, połączony budynek stajni, wozowni i dużego krytego maneżu.
- Park o pow. 72 ha otacza zespół pałacowo-dworski. Park założono w XVIII w. i przekomponowano w 1900 r. Na największej polanie parku – hipodrom.
- Wiatrak z 1801 r. blisko rzeki Szwety (Švėtė). Największy na Litwie, w latach 80. XX w. była w nim restauracja, obecnie zniszczony i opuszczony.
- Zabytkowy XVI-wieczny układ centralnej części miasta. Rynek i sieć prostopadłych ulic ze starą zabudową (budynki z XVII i XVIII w.). Miasto składa się z 2 części: Stare Żagory – po północnej stronie rzeki, Nowe Żagory – po drugiej stronie rzeki.
- Kościół parafialny, fundacji króla Zygmunta III z 1623 r. przebudowany w 1805 r. znajduje się w Nowych Żagorach.
- Kościół katolicki w Starych Żagorach, ufundowany w 1523 r. przez Syrewiczów. Przebudowywany w 1712 i 1844 r. W krypcie szczątki bł. Barbary Umiastowskiej zwanej też Barbarą Żagorską z XVII w. – córki dzierżawcy tych dóbr. W 1963 r. miejscowi komuniści dokonali sekcji zwłok profanując relikwię.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Komisja Standaryzacji Nazw Geograficznych poza granicami Polski: Polskie Nazwy Geograficzne Świata. T. II: Europa Wschodnia i Azja. Warszawa: Główny Geodeta Kraju, 1996, s. 33. ISBN 83-7144-733-7.
- ↑ Żagory nad Szwitą, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 728.
- ↑ Stanisław Alexandrowicz, Geneza i rozwój sieci miasteczek Białorusi i Litwy do połowy XVII w., w: Acta Baltico‑Slavica t. 7, 1970, s. 90.
- ↑ Grzegorz Błaszczyk, Żmudź XVII-XVIII wiek, zaludnienie i struktura społeczna, Poznań 1985, s. 64-65.
- ↑ Geoffrey P. Megargee (red.), Encyclopedia of camps and ghettos, 1933-1945, t. II, part B, s. 1154.
Linki zewnętrzne edytuj
- Żagory, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. XIV: Worowo – Żyżyn, Warszawa 1895, s. 728.