Wikipedia

Żużela

wieś w województwie opolskim

Żużela (niem. Zuzella[3]) – wieś w Polsce, położona w województwie opolskim, w powiecie krapkowickim, w gminie Krapkowice.

Żużela
wieś
Ilustracja
Widok wsi
Państwo

 Polska

Województwo

 opolskie

Powiat

krapkowicki

Gmina

Krapkowice

Liczba ludności (2021)

508

Strefa numeracyjna

77

Kod pocztowy

47-341[2]

Tablice rejestracyjne

OKR

SIMC

0497383

Położenie na mapie gminy Krapkowice
Mapa konturowa gminy Krapkowice, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Żużela”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Żużela”
Położenie na mapie województwa opolskiego
Mapa konturowa województwa opolskiego, blisko centrum na dole znajduje się punkt z opisem „Żużela”
Położenie na mapie powiatu krapkowickiego
Mapa konturowa powiatu krapkowickiego, blisko centrum po prawej na dole znajduje się punkt z opisem „Żużela”
Ziemia50°25′30″N 18°00′24″E/50,425000 18,006667[1]
Multimedia w Wikimedia Commons
Strona internetowa

Wieś zajmuje 8,57 km²[4].

Nazwa edytuj

Nazwa miejscowości pochodzi od wyrazu żużel. Susela (1195), Czuczchel (1283), Schuzie (1534) Zuzella (1784). W latach 1936-1945 miejscowość nosiła nazwę Schlacken[3].

Historia edytuj

Wieś wymieniana już w 1195 r., kiedy to biskup Jarosław nadał wieś cystersom. Prawdopodobnie główna wieś początkowo znajdowała się w miejscu dzisiejszej części wsi - Bąkowa, gdzie znajdowała się także przystań na Odrze. W 1283 r. wieś należy do klasztoru Norbertanek w Czarnowąsach. W kolejnych latach będą trwały spory pomiędzy klasztorem a książętami o m.in. Żużelę. Wioska, jak wiele w okolicy, zostaje zniszczona przez husytów. Odbudowywany, po husytach, majątek klasztoru, podupada ponownie w wyniku wojny trzydziestoletniej, na szczęście stosunkowo szybko się z tego podnosi. W 1784 r. istnieje folwark i dwór. W 1810 r. po kasacie zakonu, majątek przechodzi na własność państwa, a następnie w ręce rodu von Haugwitz. W 1845 r. we wsi funkcjonuje szkoła (od 1829 r.), młyn wodny, gospoda, browar, gorzelnia i kuźnia. W 1851 r. powstaje nowy budynek szkoły. W wyniku rosnącej liczby uczniów, w 1915 r. szkoła zostaje rozbudowana. Od 1950 miejscowość należy do województwa opolskiego. Sołectwo dotyka powódź z 1997 r.

Integralne części wsi edytuj

Integralne części wsi Żużela[5][6]
SIMC Nazwa Rodzaj
0497390 Bąków część wsi

Mieszkańcy edytuj

Miejscowość zamieszkiwana jest przez mniejszość niemiecką oraz Ślązaków. Mieszkańcy wsi posługują się gwarą prudnicką, będącą odmianą dialektu śląskiego. Należą do podgrupy gwarowej nazywanej Buchciołrzy[7].

Liczba mieszkańców wsi edytuj

  • 1679 r. - ok. 100 (wcześniej liczyła więcej, wynik wojny trzydziestoletniej)
  • 1845 r. - 578
  • 1855 r. - 625
  • 1861 r. - 717
  • ok. 1870 r. - 852
  • 1912 r. - 977
  • lata. 30 XX w. - ponad 1000
  • 1979 r. - 725
  • 1998 r. - 625
  • 2002 r. - 562
  • 2005 r. - 569
  • 2009 r. - 577
  • 2011 r. - 578[8]
  • 2018 r. - 540
  • 2019 r. - 528[9].

Zabytki/Ciekawe miejsca edytuj

Do wojewódzkiego rejestru zabytków wpisany jest[10]:

  • dwór, z trzeciej ćw. XIX w.

Inne obiekty:

  • 2 osady z epoki kamienia
  • 2 osady z epoki żelaza
  • Żywocickie łęgi (obszar natura 2000)
  • Kapliczka przy drodze do Krapkowic, pocz. XIX w.
  • Kapliczka-dzwonnica w centrum wsi, poł. XIX w.
  • Kapliczka, 1935 r.
  • Krzyż przy drodze do Brożec, 1913 r.
  • Krzyż, 1912 r.
  • Krzyż, 1892 r.
  • Kapliczka na Bąkowie, 1865 r./1927 r., obok kapliczki znajduje się tez krzyż[11].
  • Kaplica-mauzoleum rodziny Gädecke w zespole dworskim, ul. Krapkowicka (w parku)
  • Obora w zespole dworsko-folwarcznym, ul. Krapkowicka 4
  • Zajazd, ul. Krapkowicka 6
  • Poczta, ul. Krapkowicka 39
  • Kuźnia, ul. Krapkowicka 85
  • Dawna szkoła, ul. Szkolna 1
  • Dawna szkoła/przedszkole, ul. Szkolna 3.

Instytucje edytuj

W wiosce znajduje się m.in. sklep, biblioteka, OSP i Centrum Kultury TSKN[4].

Religia edytuj

Wieś przynależy do parafii rzymskokatolickiej w Brożcu[12].

Zobacz też edytuj

Bibliografia edytuj

O. Henryk Kałuża SVD ,,Dzieje Parafii Brożec i Okolic'', Brożec - Nysa 2009, s. 136-151

Przypisy edytuj

  1. ↑ Państwowy Rejestr Nazw Geograficznych – miejscowości – format XLSX, Dane z państwowego rejestru nazw geograficznych – PRNG, Główny Urząd Geodezji i Kartografii, 5 listopada 2023, identyfikator PRNG: 164364
  2. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., październik 2013, s. 1629 [zarchiwizowane z adresu 2014-02-22].
  3. ↑ a b M. Choroś, Ł. Jarczak, S. Sochacka, Słownik nazw miejscowych Górnego Śląska, Opole-Kluczbork 1997, s. 104.
  4. ↑ a b Żużela - czytaj więcej - Gmina Krapkowice [online], krapkowice.pl [dostęp 2020-07-07] (pol.).
  5. ↑ Rozporządzenie Ministra Administracji i Cyfryzacji z dnia 13 grudnia 2012 r. w sprawie wykazu urzędowych nazw miejscowości i ich części (Dz.U. z 2013 r. poz. 200)
  6. ↑ GUS. Rejestr TERYT
  7. ↑ Renata Larysz. Fonetyczne i leksykalne cechy dialektu głogóweckiego. „Ziemia Prudnicka”, s. 144, 2007. Prudnik: Spółka Wydawnicza „Aneks”. 
  8. ↑ Wieś Żużela w liczbach [online], Polska w liczbach [dostęp 2020-07-07], liczba ludności w oparciu o dane GUS.
  9. ↑ RAPORT O STANIE GMINY KRAPKOWICE - Gmina Krapkowice [online], bip.krapkowice.pl [dostęp 2020-07-07].
  10. ↑ Rejestr zabytków nieruchomych – województwo opolskie [online], Narodowy Instytut Dziedzictwa, 30 września 2023, s. 51.
  11. ↑ Żużela i Bąków | Parafia Brożec [online], parafia.brozec.pl [dostęp 2020-07-07].
  12. ↑ Parafia Brożec | Parafia Rzymskokatolicka Wszystkich Świętych w Brożcu [online], parafia.brozec.pl [dostęp 2020-07-07].
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Żużela&oldid=73505290”