1655
rok
Rządzący państwami w 1655
Wydarzenia w Polsce edytuj
- 2 stycznia – Stefan Czarniecki został hetmanem polnym koronnym.
- 29 stycznia-1 lutego – wojna polsko-rosyjska: armia polsko-tatarska pokonała wojska rosyjskie w bitwie pod Ochmatowem.
- 4 kwietnia – pożar zniszczył doszczętnie Górowo Iławeckie.
- 3 lipca – wojna polsko-rosyjska: mające ogromną przewagę armie rosyjskie podjęły ofensywę w Wielkim Księstwie Litewskim. Rosjanie zajęli Mińsk i spalili miasto.
- 19 lipca – potop szwedzki: wojska szwedzkie wkroczyły na teren Polski.
- 24 lipca – potop szwedzki: rozpoczęła się bitwa pod Ujściem.
- 25 lipca – potop szwedzki: kapitulacja pod Ujściem pospolitego ruszenia szlachty z Wielkopolski przed wojskami szwedzkimi Karola Gustawa. Początek potopu szwedzkiego.
- 4 sierpnia - z rąk Szwedów zginął biskup Jan Branecki, ponieważ nie wyraził zgody na odprawienie protestanckiego nabożeństwa w katedrze w Poznaniu[1].
- 8 sierpnia – wojna polsko-rosyjska: Rosjanie zajęli Wilno – pierwszy raz w historii miasto dostało się pod obce panowanie. Rzeź mieszkańców trwała trzy dni, a miasto płonęło przez 17 dni.
- 18 sierpnia – potop szwedzki: Janusz Radziwiłł i Bogusław Radziwiłł poddali Wielkie Księstwo Litewskie królowi szwedzkiemu Karolowi X Gustawowi.
- 2 września – potop szwedzki: zwycięstwo Szwedów w bitwie pod Sobotą.
- 8 września – potop szwedzki: Szwedzi zajęli Warszawę.
- 11 września – potop szwedzki: potyczka wojsk szwedzkich i polskich pod Opocznem
- 16 września – potop szwedzki: Szwedzi pokonali armię polską pod Żarnowem, co umożliwiło im zajęcie Małopolski.
- 19 września – do Krakowa przybył Jan Kazimierz w towarzystwie kilku tysięcy żołnierzy oraz pospolitego ruszenia.
- 20 września
- rada senatu, na której król i senatorowie zapewnili się o wytrwałości wobec niebezpieczeństw. Początkowo król polski Jan Kazimierz myślał o pozostaniu w mieście i obronie Krakowa, jednak pomysł ten wyperswadowali mu senatorowie.
- potop szwedzki: rozpoczęła się bitwa pod Nowym Dworem.
- 24 września – nocą Jan Kazimierz opuścił Kraków, powierzając obronę miasta Stefanowi Czarnieckiemu. Marszałek wielki koronny Jerzy Lubomirski wywiózł insygnia koronacyjne i inne klejnoty Skarbca Koronnego do zamku w Lubowli na Spiszu.
- 25 września – potop szwedzki: wojska szwedzkie zajęły przedmieścia oraz Kazimierz i rozpoczęły oblężenie Krakowa.
- 29 września – wojna polsko-rosyjska: Rosjanie i Kozacy odnieśli zwycięstwo w bitwie pod Gródkiem Jagiellońskim.
- 29 września - wojna polsko-rosyjska: Bitwa pod Perebrodami (Bitwa pod Stolinem), w której Dymitr Wołkoński rozbił wojska polskie i następnie spalił Stolin
- 30 września – potop szwedzki: zwycięstwo Szwedów w bitwie pod Nowym Dworem.
- 3 października – potop szwedzki: zwycięstwo Szwedów w bitwie pod Wojniczem.
- 4 października – II wojna północna: siły polskie pod dowództwem Krzysztofa Żegockiego zdobyły Kościan.
- 13 października – potop szwedzki: decyzja o kapitulacji Krakowa i zakończenie oblężenia.
- 17 października – potop szwedzki: formalna kapitulacja Krakowa.
- 19 października – potop szwedzki: wymarsz wojsk polskich z Krakowa; po południu król Karol Gustaw wjechał do zdobytego miasta.
- 20 października – Kiejdany: książę Janusz Radziwiłł zerwał unię Litwy z Koroną i podpisał pakt wiążący Wielkie Księstwo Litewskie ze Szwecją, za co król szwedzki zobowiązywał się odzyskać dla Litwy ziemie stracone przez nią w wojnie z Rosją (układ w Kiejdanach).
- 25 października – wojna polsko-rosyjska: rozpoczęło się oblężenie Lwowa.
- 8 listopada
- potop szwedzki: wojska szwedzkie po raz pierwszy próbowały zająć klasztor na Jasnej Górze.
- wojna polsko-rosyjska: wojska rosyjsko-kozackie po otrzymaniu okupu zakończyły oblężenie Lwowa.
- 10-12 listopada – wojna polsko-rosyjska: bitwa pod Jezierną.
- 12 listopada – potop szwedzki: zawarto układ w Ryńsku.
- 18 listopada – potop szwedzki: początek oblężenia twierdzy na Jasnej Górze.
- 20 listopada – po przegranej bitwie pod Jezierną Bohdan Chmielnicki został zmuszony do podpisania traktatu, zobowiązującego go do udzielenia pomocy Rzeczypospolitej i do zerwania ugody z Rosją.
- 30 listopada – król Polski Jan Kazimierz wydał uniwersał opolski wzywający naród do oporu przeciwko Szwedom.
- 2 grudnia – potop szwedzki: kapitulacja Torunia.
- 7 grudnia – potop szwedzki: chorągiew pułkownika Gabriela Wojniłłowicza odbiła Krosno.
- 18 grudnia – Jan II Kazimierz powrócił wraz z wiernymi sobie oddziałami do Polski z austriackiego Śląska.
- 20 grudnia – oblężenie Jasnej Góry: obrońcy pod wodzą Stefana Zamojskiego dokonali brawurowego wypadu z twierdzy, podczas którego zagwoździli dwa szwedzkie działa i wybili kopiących tunel olkuskich górników.
- 22 grudnia – potop szwedzki: wojska szwedzkie zdobyły Elbląg.
- 26 grudnia – potop szwedzki: zakończyła się obrona Jasnej Góry.
- 27 grudnia – potop szwedzki: wojska szwedzkie odstąpiły od oblężenia klasztoru na Jasnej Górze.
- 29 grudnia – Tyszowce: polska szlachta zawiązała konfederację tyszowiecką, skierowaną przeciw Szwedom w obronie króla Jana Kazimierza.
- 31 grudnia – w oblężonym przez wojska polskie zamku w Tykocinie zmarł Janusz Radziwiłł.
Wydarzenia na świecie edytuj
- 5 stycznia – Go-Sai wstąpił na tron Japonii jako 111 cesarz.
- 25 marca – Christiaan Huygens, holenderski matematyk, fizyk oraz astronom, odkrył największy księżyc Saturna, który nazwano Tytan.
- 4 kwietnia – w bitwie pod Porto Farina angielska eskadra pod wodzą admirała Roberta Blake’a pokonała berberyjskich piratów.
- 7 kwietnia – Fabio Chigi został wybrany papieżem; przyjął imię Aleksander VII.
- 26 kwietnia – Holenderska Kompania Zachodnioindyjska odmówiła ostatniemu gubernatorowi Nowej Holandii (Manhattan) Peterowi Stuyvesant prawa do wykonywania kary śmierci na Żydach.
- 28 kwietnia – admirał Robert Blake poważnie osłabił Beja Tunisu niszcząc nabrzeżny arsenał i 9 algierskich okrętów. Pierwszy przypadek, kiedy okrętom wojennym udało się zniszczyć naziemne baterie bez konieczności wysadzania desantu.
- 10 maja – Anglicy rozpoczęli inwazję na hiszpańską Jamajkę, zajmując ją następnego dnia.
- 11 maja – admirał William Penn zajął Jamajkę. Wyspa przeszła z rąk hiszpańskich pod władanie Wielkiej Brytanii.
- 21 czerwca – VI wojna wenecko-turecka: zwycięstwo floty weneckiej w bitwie w Cieśninie Dardanelskiej.
- 27 lipca
- Żydzi z Nowego Amsterdamu wnieśli petycję do władz miejskich o otwarcie osobnego cmentarza żydowskiego.
- Niderlandy i Brandenburgia podpisały porozumienie pokojowe.
- 14 października – założono uniwersytet w Duisburgu.
- 7 listopada – ukazał się pierwszy numer „London Gazette”, najstarszego dziennika w Wielkiej Brytanii.
Urodzili się edytuj
- 1 stycznia – Christian Thomasius, niemiecki filozof (zm. 1728)
- 6 stycznia – Eleonora Magdalena von Pfalz-Neuburg, księżniczka palatyńska, cesarzowa rzymsko-niemiecka, królowa Czech i Węgier (zm. 1720)
- 13 stycznia – Bernard de Montfaucon, benedyktyński mnich i francuski uczony, paleograf (zm. 1741)
- 21 stycznia – Antonio Molinari, malarz i grafik wenecki (zm. 1704)
- 4 maja – Bartolomeo Cristofori, włoski muzyk i twórca instrumentów muzycznych (zm. 1731)
- 13 maja – Papież Innocenty XIII (zm. 1724)
- 4 czerwca – Tomasz z Cori, włoski franciszkanin, święty katolicki (zm. 1729)
- 29 lipca – Fulvio Astalli, włoski kardynał (zm. 1721)
- 13 sierpnia – Johann Christoph Denner, niemiecki konstruktor instrumentów dętych, wynalazca klarnetu (zm. 1707)
- 10 września – Caspar Bartholin młodszy, duński anatom (zm. 1738)
- 29 września – Ferdinand Franz von Auersperg, książę ziębicki (zm. 1706)
- 7 października – Caspar Castner, niemiecki jezuita, matematyk (zm. 1709)
- 24 listopada – Karol XI, król Szwecji (zm. 1697)
- data dzienna nieznana:
- Zumbi, przywódca Quilombo dos Palmares, państwa zbiegłych niewolników w Brazylii (zm. 1695)
Zmarli edytuj
- 1 stycznia – Jan Chryzostom Zamoyski, polski duchowny katolicki, biskup przemyski
- 7 stycznia – Innocenty X, włoski duchowny katolicki, od 1644 papież (ur. 1574)
- 9 maja – Karol Ferdynand Waza, biskup (ur. 1613)
- 7 grudnia – Krzysztof Opaliński, pisarz i polityk (ur. 1609)
- 31 grudnia – Janusz Radziwiłł, hetman wielki litewski, główny stronnik Szwedów na Litwie (ur. 1612)
- data dzienna nieznana:
- Hiacynt Przetocki SI, polski jezuita i poeta (ur. ok. 1599)
- Herman van Swanevelt, holenderski malarz, rysownik i akwaforcista barokowy (ur. ok. 1603)
Święta ruchome edytuj
- Tłusty czwartek: 4 lutego
- Ostatki: 9 lutego
- Popielec: 10 lutego
- Niedziela Palmowa: 21 marca
- Wielki Czwartek: 25 marca
- Wielki Piątek: 26 marca
- Wielka Sobota: 27 marca
- Wielkanoc: 28 marca
- Poniedziałek Wielkanocny: 29 marca
- Wniebowstąpienie Pańskie: 6 maja
- Zesłanie Ducha Świętego: 16 maja
- Boże Ciało: 27 maja
Przypisy edytuj
- ↑ Bolesław Kumor, Historia Kościoła. Czasy nowożytne. Kościół w okresie absolutyzmu i oświecenia. Katolicki Uniwersytet Lubelski Lublin 1985, s. 104.
