19 i 29 Zgrupowania Piechoty Polskiej
19 i 29 Zgrupowania Piechoty Polskiej (fr. 19 et 29 Groupements d’Infanterie Polonaise) – dwa bataliony 1 Armii Francuskiej „Ren i Dunaj” złożone z weteranów francuskiego ruchu oporu narodowości polskiej.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
wrzesień 1944 (de facto)[1] |
| Rozformowanie |
listopad 1945 |
| Tradycje | |
| Rodowód | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | |
| Działania zbrojne | |
| Front zachodni II wojny światowej | |
| Organizacja | |
| Podległość | |
| Skład |
patrz tekst |
Sformowanie edytuj
W składzie Francuskich Sił Wewnętrznych (FFI) oprócz Francuzów walczyli przedstawiciele mniejszości narodowych, w tym Polacy. W czasie całej okupacji w ruch oporu na terenie Francji zaangażowało się około 40 tysięcy Polaków, z których około 10 tysięcy straciło życie[2][3]. Po wyzwoleniu władze zaproponowały obcokrajowcom z FFI przyjęcie francuskiego obywatelstwa lub wstąpienie do Legii Cudzoziemskiej. Sprzeciwili się temu dowódcy polskich oddziałów partyzanckich. Większość Polaków walczyło przed powstaniem FFI w szeregach Wolnych Strzelców i Partyzantów – organizacji komunistycznej, która w FFI zachowała autonomię. Sympatyzowali oni z Polskim Komitetem Wyzwolenia Narodowego i Krajową Radą Narodową, licząc na powrót do kraju i poprawę warunków życia[3].
Dowódcy polskich oddziałów z FTP-FFI wspólnie z emigracyjnym PKWN powołali Komisję Wojskową, której starania doprowadziły do zgody Ministerstwa Wojny i Sztabu Generalnego na sformowanie czysto polskich jednostek wojskowych wchodzących w skład Francuskiej Armii Wyzwolenia (AFL), do czego doszło w Wogezach[3].
Rozkaz Szefa Sztabu 1 Armii z dnia 22 stycznia 1945 powoływał z dniem 1 lutego dwa polskie bataliony pionierów podporządkowane administracyjnie dowódcy 201 Pułku Pionierów Północnoafrykańskich (201e Régiment de Pionniers Nord Africains). Dowódcą został mianowany major Bolesław Jeleń. 19 Zgrupowanie stworzono z partyzantów południowej i centralnej Francji zaś 29 z północnej. Jednostki te były całkowicie niezależne od Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie[3].
Dowództwo i skład edytuj
Oba zgrupowania liczyły 2500 żołnierzy[4]. W każdej z kompanii znajdowało się ich około 290[3].
Dowodzący 19 i 29 Zgrupowaniem edytuj
- major Henri Thevenon (reprezentant strony francuskiej)
- major Bolesław Jeleń (reprezentant strony polskiej)
19 Zgrupowanie Piechoty Polskiej edytuj
Dowódca:
- major Bolesław Maślankiewicz
Zastępca:
- porucznik Edmund Czekała
Dowódcy kompanii:
- 1 kompania – porucznik Julian Nowak
- 2 kompania – porucznik Władysław Kaczmarek
- 3 kompania – porucznik Jan Kaczmarek
- 4 kompania – porucznik Józef Olek
29 Zgrupowanie Piechoty Polskiej edytuj
Dowódca:
- major Jan Gerhard
Zastępca:
- kapitan Antoni Chrost
Dowódcy kompanii:
- 1 kompania – porucznik Tadeusz Marcinkowski
- 2 kompania – porucznik Henryk Karczewski
- 3 kompania – porucznik Marceli Drabik
- 4 kompania – porucznik Edward Mazgaj
Działania bojowe i służba powojenna edytuj
Polskie bataliony pod koniec 1944 wzięły udział w kampanii lotaryńskiej oraz w walkach na linii Zygfryda wyzwalając Colmar[potrzebny przypis]. 14 marca 1945 w ramach kampanii niemieckiej 1 Armia Francuska „Ren i Dunaj”, razem z polskimi zgrupowaniami, sforsowała Ren[potrzebny przypis]. Walczyły o Palatynat, Badenię i Wirtembergię (między innymi zdobyto Karlsruhe) oraz Schwarzwald[potrzebny przypis]. Szlak bojowy zgrupowań zakończył się nad Jeziorem Bodeńskim, pod Konstancją i Friedrichshafen oraz w rejonie Singen, Donaueschingen, Tuttlingen i Balgheim[3].
W ramach francuskiej strefy okupacyjnej polscy żołnierze pełnili służbę garnizonową w Tuttlingen, Lindau, Stuttgarcie, Karlsruhe, Rottweil, Horb i Baden-Baden. Otrzymali oni podziękowania od generała armii Jean de Lattre de Tassigny – dowódcy 1 Armii Francuskiej „Ren i Dunaj”, który w imieniu Francji podpisał akt kapitulacji III Rzeszy[3].
Powrót do kraju edytuj
19 i 29 Zgrupowania Piechoty Polskiej we Francji były jedynymi jednostkami polskimi walczącymi na froncie zachodnim, które w całości wróciły do kraju[1]. Dwa transporty wyruszyły z miasta Tuttlingen w Niemczech, za zgodą przewodniczącego Rządu Tymczasowego Republiki Francuskiej generała brygady Charles’a de Gaulle’a, 4 listopada 1945. 11 listopada w Międzylesiu pociągi przekroczyły granicę Polski a 18 listopada odbyła się parada zgrupowań w Warszawie, w pełnym umundurowaniu i wyposażeniu. Do Polski powróciło 1396 żołnierzy obu jednostek. Po rozformowaniu 19 i 29 Zgrupowania część żołnierzy trafiła do ludowego Wojska Polskiego, zdemobilizowani osiedlili się na Ziemiach Odzyskanych[5].
Symbolika, umundurowanie i uzbrojenie edytuj
Żołnierze 19 i 29 Zgrupowania Piechoty Polskiej używali umundurowania zarówno francuskiego, jak i amerykańskiego oraz brytyjskiego (podobnie w przypadku uzbrojenia[6]). Jedynym znakiem wyróżniającym był noszony na czapkach (czasem także na kieszeniach munduru) polski orzeł wojskowy na tarczy amazonek pozbawiony korony (na hełmach malowano herb Polski, także bez korony). W obu jednostkach przyjęto francuski system nazewnictwa (spolszczany) i oznaczania stopni wojskowych[3][4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b dws.org.pl • Zobacz temat – Zgrupowania Piechoty Polskiej [online], dws.org.pl [dostęp 2019-03-13] (pol.).
- ↑ Kazimierz Sobczak (red.): Encyklopedia II wojny światowej, s. 443.
- ↑ a b c d e f g h Historia – Stowarzyszenie Byłych Żołnierzy I Armii Francuskiej „Ren i Dunaj” [online], renidunaj.pl [dostęp 2019-03-13] (pol.).
- ↑ a b 19. i 29. Zgrupowanie Piechoty we Francji i w Polsce – www.indochiny.fora.pl [online], indochiny.fora.pl [dostęp 2019-03-13].
- ↑ Historia – Stowarzyszenie Byłych Żołnierzy I Armii Francuskiej „Ren i Dunaj” [online], renidunaj.pl [dostęp 2019-03-13] (pol.).
- ↑ Wykorzystywano także zdobyczną broń niemiecką, między innymi karabiny Mauser.
Bibliografia edytuj
- Kazimierz Satora: Emblematy, godło i symbole GL i AL.
- Henryk Kawka: Wrócili pod polskim sztandarem.