27 Pułk Piechoty (II RP)

27 Pułk Piechoty (27 pp) – oddział piechoty Wojska Polskiego II RP.

27 Pułk Piechoty

Historia
Państwo	Polska
Sformowanie	1919
Rozformowanie	1939
Tradycje
Święto	15 czerwca
Nadanie sztandaru	1921
Dowódcy
Pierwszy	płk Antoni Jastrzębski
Ostatni	ppłk Bronisław Panek
Działania zbrojne
wojna polsko-bolszewicka bitwa pod Antonowem (4 VI 1920) Bitwa pod Horbulewem (15 VI 1920) bitwa pod Dorohuskiem bitwa pod Chełmem (11-18 VIII 1920) kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja	Częstochowa
Rodzaj sił zbrojnych	wojsko
Rodzaj wojsk	piechota
Podległość	7 Dywizja Piechoty

Pułk stacjonował w Częstochowie. W kampanii wrześniowej 1939 roku walczył w składzie 7 Dywizji Piechoty.

W walce o granice 1918-1921

11 listopada 1918 roku w Częstochowie powstał 27 pułk piechoty. Kompania pierwsza wzięła wkrótce udział w walkach z Czechami, a w końcu lutego 1919 została wysłana na front ukraiński, gdzie wcielono ją do 8 pułku piechoty Legionów. Ponadto pułk wysłał był już w listopadzie 1918 roku dwie kompanie marszowe „Odsieczy Lwowa” pod Lwów.

W okresie organizacji pułk pełnił służbę na niespokojnym podówczas pograniczu polsko–niemieckim. 31 grudnia 1918 roku jego II batalion wyruszył na front. Po przybyciu do Hrubieszowa, batalion pozostał na miejscu, wysyłając na pierwszą linię poszczególne kompanie. I tak: kompania 5. wszedłszy w skład grupy kapitana Meraka, działała w obszarze Uchrynowa, staczając zaciętsze boje pod Sulimowem i Dołhobyczowem, 6. kompania wzmocniła grupę majora Bończy–Uzdowskiego, walczącą w obronie Włodzimierza Wołyńskiego i odznacza się w wypadzie na Wojnicę i w walkach we Włodzimierzu. W lutym 1919 zmienia ją kompania 7., która bierze udział w wypadzie na Iwanicze, a następnie pod dowództwem majora Lisa–Kuli – na Poryck. W tym okresie kompania 8. dozorowała przeprawy na Bugu, w okolicy Uściługa i Horodła. W kwietniu 1919 wszystkie kompanie ściągnięto do Włodzimierza Wołyńskiego. Od tej chwili II batalion 27 pp występuje w całości.

Rozkazem Naczelnego Wodza z 14 maja 1919 roku została powołana na obszarze Okręgu Generalnego Kielce w rejonie Częstochowy 7 Dywizja Piechoty. Dywizja w okresie wojny o granice funkcjonowała w składzie dwóch brygad piechoty, brygady kawalerii, pułku artylerii oraz służb. 27 pułk piechoty wspólnie z 11 pułkiem piechoty wchodził w skład XIV Brygady Piechoty.

W połowie maja 1919 oddziały polskie w Małopolsce Wschodniej i na Wołyniu podejmują działania zaczepne. II batalion, skierowany wraz z innymi oddziałami na Łuck odrzuca z drogi nieprzyjaciela i 16 maja zajmuje Łuck. Wchodził w tym czasie w skład Grupy generała Henryka Minkiewicza (Grupa operacyjna „Bug”). Stąd został skierowany do obszaru Brodów współdziałając w obronie tego miasta z grupą „Bug”. W jej składzie batalion przeprowadził w drugiej połowie czerwca manewr odwrotowy, a w zarządzonym niezwłocznie przeciwnatarciu powrócił na poprzednie pozycje.

12 sierpnia 1919 batalion ściągnięto z frontu i odesłano do Częstochowy, gdzie połączył się z pułkiem. Pod koniec sierpnia 1919 7 Dywizja Piechoty pełniła służbę ubezpieczeniową na Śląsku Cieszyńskim. Pierwszy i trzeci batalion pułku obsadził odcinek od Frysztatu do Dziedzic, a drugi batalion pozostawał w Skoczowie wykorzystując czas na reorganizację, uzupełnienie braków organizacyjnych i wyszkoleniowych. Na tym terenie pułk przebywał do połowy lutego 1920 roku, następnie wraca do koszar Zawady. W grudniu 1919 batalion zapasowy pułku stacjonował w Częstochowie.

1 marca 1920 pułk przybył na front wschodni, a po krótkim pobycie w Zdołbunowie przyjechał do Zwiachla, gdzie w drugiej połowie marca, w obronie ruchowej przedmieścia, przeszedł swój chrzest ogniowy, jako całość. Następnie pułk zajął odcinek Czyżówka–Seredy, broniąc Zwiachla z kierunku północnego. Zadanie swoje rozwiązał pułk czynnie, przeprowadzając cały szereg wypadów.

W końcu kwietnia 1920 Naczelny Wódz, Marszałek Polski Józef Piłsudski, podjął działania mające na celu rozbicie wojsk radzieckich na Ukrainie i osiągnięcie linii Dniepru. 27 pułk piechoty osłaniając od południa 3 Armię generała Śmigłego–Rydza osiągnął obszar Skwiry stając tam w pozycji obronnej. W końcu maja front na Ukrainie ożywia się. Na przedpolu Skwiry i Szamrajówki wywiązują się przy współudziale 27 pułku piechoty walki, w których Polacy usiłują rozbić grupujące się oddziały jazdy Budionnego. Znaczniejsze boje stoczono w pierwszych dniach czerwca w wypadach na Tatarynówkę i Antonowo, gdzie żołnierz pułku świetnie dotrzymywał pola silnym zgrupowaniom jazdy Budionnego. 5 czerwca 1920 armia konna Budionnego uderza pod Samhorodkiem i przerwawszy front polski, dąży pośpiesznie w kierunku Żytomierza. Polacy rozpoczynają odwrót. 27 pułk piechoty maszerując przez Wasilków, Radomyśl, Borszczów, spotyka 14 czerwca wieczorem pod Torczynem, 4 Dywizję Jazdy rosyjskiej zagradzającą dalszą drogę odwrotu. Pułk będąc wówczas w straży przedniej XIV Brygady Piechoty, uderza niezwłocznie na nieprzyjaciela i rozbija go, biorąc bogatą zdobycz. Nazajutrz Rosjanie skupiają rozproszone oddziały i parokrotnie ścierają się z pułkiem, usiłując za wszelką cenę powstrzymać Polaków w dalszym marszu. Za każdym jednak razem ulegają, nie mogąc dotrzymać pola żołnierzom 27 pp.

Boje z jazdą Budionnego w obszarze Torczyna okryły 27 pp dobrze zasłużoną sławą. Dzień 15 czerwca, dzień patronki Matki Boskiej Nieustającej Pomocy, stał się dniem święta pułkowego. W dalszym odwrocie pułk zatrzymuje się w przejściowej obronie nad rzekami Usz i Uborć, a po ciężkim i krwawym boju pod Jwaczanami i Rudnią Radowelską, cofa się na Słucz i Stochód, po czym zatrzymuje się na linii górnego Bugu. Biorąc udział w osłonie koncentracji grupy manewrowej Naczelnego Wodza. 27 pułk piechoty bije się w składzie 7 Dywizji Piechoty w obszarze na wschód od Chełma, powstrzymując w ruchowej obronie oddziały 12 Armii Rosyjskiej. W pierwszych dniach września 1920 3 Armia Polska ruszyła znad Bugu do ofensywy. 27 pułk piechoty forsował Bug w Malczach i posuwał się w walkach na Kowel. Nieprzyjaciel nie stawiał na drodze poważniejszego oporu i w pościgu pułk dotarł do rzeki Stochód, a następnie nad rzekę Horyń. Tu zastało go zawieszenie broni, które kładło kres wojnie polsko–bolszewickiej 1919–1920. Tutaj pełnił służbę na linii demarkacyjnej do czasu ratyfikacji pokoju. W kwietniu 1921 roku pułk powrócił do Częstochowy.

Po zakończeniu walk na froncie wschodnim, w kwietniu 1921, dokonano podsumowania kampanii. 27 pułk piechoty poniósł wielkie straty: śmiercią walecznych zginęło 14 oficerów i 143 szeregowych, w bezimiennych mogiłach legło ponad 100 szeregowych. Rannych zostało 960 żołnierzy. Za wybitne czyny bojowe, za dzielność i męstwo w obliczu nieprzyjaciela srebrny krzyż Virtuti Militari V klasy otrzymało 35 żołnierzy, a Krzyż Walecznych 80 żołnierzy. Zebrali też wiele pochwał ze strony najwyższego dowództwa armii. Na terenie operacyjnym pułk zdobył: parę tysięcy jeńców, 25 dział, 100 karabinów maszynowych, 12 samochodów pancernych.

12 października 1921 roku Józef Piłsudski niespodziewanie odwiedził Jasną Górę i wizytował miejsce stacjonowania 27 pułku piechoty. Wizytacja musiała wypaść nadzwyczaj dobrze, skoro niedługo po tym zapadła decyzja o udziale pułku w przyłączeniu Śląska do Polski. Rozkazem Ministra Spraw Wojskowych pułk został wcielony w skład Armii Śląskiej (dowódca gen. broni Stanisław Szeptycki) i 22 czerwca 1922, 27 pp otrzymał rozkaz (pokojowego) przejęcia z rąk niemieckich Tarnowskich Gór i okolic. W sierpniu 1922, po wykonaniu zadania pułk powrócił do Częstochowy.

Obsada personalna pułku w 1920
Stanowisko	Stopień, imię i nazwisko
Dowódca	ppłk Paweł Wierzbicki
Adiutant	por. Zygmunt Kałapski
Oficer broni	por. Wiktor Biegański
Lekarz	por. lek. Rajmund Barański
Kapelan	ks. Zygmunt Przyjemski
Oficer łączności	ppor. Jan Go sławski
Dowódca taborów	por. Kazimierz Zieliński
Dowódca I batalionu	por. Władysław Kański
Adiutant	por. Aleksander Karsz
Lekarz	ppor. lek. Włodzimierz Czerny
Dowódca 1 kompanii	ppor. Zbigniew Kajetanowicz ?
Dowódca 2 kompanii	ppor. Jan Rochowicz
Dowódca 3 kompanii	ppor. Stanisław Cielemencki ?
Dowódca 4 kompanii	ppor. Stanisław Kumorek
Dowódca 1 kompanii km	por. Józef Stankiewicz
Dowódca plutonu	ppor. Romuald Jaszczanin
Dowódca 11 batalionu	kpt. Borys Fournier
Adiutant	ppor. Ludwik Ładziński
Oficer prowiantowy	urz. wojsk. XI r. Stanisław Szczytowski
Oficer kasowy	ppor. Teodor Albiński
Dowódca 5 kompanii	por. Antoni Górniewicz
Dowódca 6 kompanii	ppor. Eugeniusz Janowski
Dowódca 7 kompanii	por. Ignacy Burczyński
Dowódca 8 kompanii	por. Jakub Zamojski
Dowódca 2 kompanii km	ppor. Sylwester Szymański
Dowódca III batalionu	kpt. Witold Stankiewicz
Lekarz	ppor. lek. dr Chaim Gutsztadt
	ppor. lek. dr Joachim Margulies
Dowódca 9 kompanii	ppor. Wacław Ożyński
Dowódca 10 kompanii	ppor. Tadeusz Chmielowski
Dowódca 11 kompanii	ppor. Ignacy Włostowski
Dowódca plutonu	ppor. Jerzy Arot
Dowódca 12 kompanii	ppor. Gustaw Janecki
Dowódca 3 kompanii km	ppor. Zygmunt Krenżel
Dowódca kompanii technicznej	por. Stefan Kałęcki
Dowódca plutonu	por. Władysław Anuszewski
Dowódca 4 kompanii km	por. Stanisław Bielecki

Kawalerowie Virtuti Militari

Order Virtuti Militari

Żołnierze pułku odznaczeni Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari za wojnę 1918-1920.
sierż. Stanisław Bedka	ś.p. szer. Mikołaj Bobrowski	sierż. Stanisław Boliński
por. Ignacy Burczyński	kpr. Michał Cechowicz	szer. Józef Dymarczyk
kpt. Borys Fournier	szer. Ludwik Garyga	por. Antoni Górniewicz
ppor. Gustaw Janecki	ppor. Eugeniusz Janowski	plut. Stanisław Jasiński
plut. Józef Kordaczyk	st. szer. Andrzej Kuchta	sierż. Wawrzyniec Kudła
ś.p. plut. Stanisław Kulesza	ppor. Stanisław Kumorek	szer. Bronisław Kwecko
ś.p. pchor. Miron Łosiewicz	ś.p. sierż. Jan Mastalerz	sierż. Andrzej Mercik
ś.p. pchor. Bronisław Mikołajczyk	ś.p. st. szer. Feliks Myśliwiec	ś.p. st. szer. Jan Nagiel
ppor. Alfred Peszke	ś.p. por. Marian Raczyński	por. Józef Edmund Stankiewicz
kpt. Witold Stankiewicz	sierż. Władysław Szczęsny	sierż. Jacek Jacenty Tomaszewski
st. sierż. Feliks Watala	sierż. Marcin Wielgosz	ppor. Ignacy Włostowski
kpr. Władysław Zagrodzki	ś.p. por. Antoni Zawadzki

35 żołnierzy pułku zostało odznaczonych Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari za wojnę 1918–1920, a kolejnych 80 żołnierzy zostało odznaczonych Krzyżem Walecznych.

Koszary pułku, obecnie gmach Politechniki Częstochowskiej.

Pułk w okresie pokoju

W okresie międzywojennym 27 pułk piechoty stacjonował na terenie Okręgu Korpusu Nr IV w garnizonie Częstochowa, w koszarach „Zawady” ul. gen. J. H. Dąbrowskiego (obecnie gmach główny Politechniki Częstochowskiej). Kadra batalionu zapasowego stacjonowała w Piotrkowie. Pułk wchodził w skład 7 Dywizji Piechoty.

W 1923 r. z inicjatywy kadry oficerskiej założono w Częstochowie Wojskowy Klub Sportowy 27 pp. Klub prowadził osiem sekcji, z których najważniejsza była lekkoatletyczna. WKS 27 pp był organizatorem licznych zawodów sportowych, wielokrotnie był gospodarzem rozgrywanych co roku mistrzostw lekkoatletycznych 7 Dywizji Piechoty. Obiektem sportowym klubu stał się wcześniejszy plac apelowy przy koszarach, obecnie Miejski Stadion Lekkoatletyczny w Częstochowie.

Na podstawie rozkazu wykonawczego Ministerstwa Spraw Wojskowych do Departamentu Piechoty o wprowadzeniu organizacji piechoty na stopie pokojowej PS 10–50 z 1930 roku, w Wojsku Polskim wprowadzono trzy typy pułków piechoty. 27 pułk piechoty zaliczony został do typu I pułków piechoty (tzw. „normalnych”). W każdym roku otrzymywał około 610 rekrutów. Stan osobowy pułku wynosił 56 oficerów oraz 1500 podoficerów i szeregowców. W okresie zimowym posiadał batalion starszego rocznika, batalion szkolny i skadrowany, w okresie letnim zaś batalion starszego rocznika i dwa bataliony poborowych. Począwszy od roku szkolnego 1932/1933 w pułku prowadzono Dywizyjne Kursy Podchorążych Rezerwy Piechoty, prowadzone dla żołnierzy wszystkich pułków piechoty 7 Dywizji Piechoty. W pułku zorganizowano też specjalną kompanię dla opóźnionych, która szkoliła rekrutów dla potrzeb całego DOK. Żołnierze ci wcześniej z różnych przyczyn opóźnili swoje stawiennictwo w macierzystej jednostce.

Obsada personalna i struktura organizacyjna w marcu 1939
Stanowisko	Stopień, imię i nazwisko
Dowództwo, kwatermistrzostwo i pododdziały specjalne
dowódca pułku	płk dypl. Franciszek Tomsa-Zapolski
I zastępca dowódcy	ppłk Bronisław Panek
w dyspozycji dowódcy	mjr kontr. Bazyli Czabanowski
adiutant	kpt. Józef Bolesław Grabiński
starszy lekarz	mjr dr Tadeusz Marian Wiszniewski
młodszy lekarz	ppor. lek. Jerzy Kurowski
II zastępca dowódcy (kwatermistrz)	mjr Zygmunt Ligarzewski
oficer mobilizacyjny	kpt. adm. (piech.) Józef II Ptaszyński
zastępca oficera mobilizacyjnego	kpt. Józef Prus
oficer administracyjno-materiałowy	kpt. Leon Janik
oficer gospodarczy	kpt. adm. (piech) Bronisław Stojaczyk
oficer żywnościowy	por. Feliks Kościuga
oficer taborowy	kpt. tab. Maksymilian Szałek
kapelmistrz	por. adm. (kapelm.) Bolesław Grzewiński
dowódca plutonu łączności	por. Władysław Kozłowski
dowódca plutonu pionierów	por. Jan Kowalski
dowódca plutonu artylerii piechoty	kpt. art. Marian Konrad Pazelt
dowódca plutonu ppanc.	por. Michał Stanisław Chiłmicki
dowódca oddziału zwiadu	ppor. Stefan Józef Sowicki
I batalion
dowódca batalionu	mjr Józef Herzog
dowódca 1 kompanii	p.o. por. Jakub Korczyk
dowódca plutonu	ppor. Henryk Lucjan Puchalski
dowódca 2 kompanii	kpt. Marian Kiełczewski
dowódca plutonu	por. Władysław Bolesław Czekalski
dowódca plutonu	ppor. Edmund Andrzej Sienkowski
dowódca 3 kompanii	kpt. Hipolit Ogórkiewicz
dowódca plutonu	ppor. Wacław Ząbek
dowódca 1 kompanii km	por. Stefan Kaźmierski
dowódca plutonu	ppor. Marian Danielewicz
II batalion
dowódca batalionu	mjr Marian II Szulc
dowódca 4 kompanii	kpt. Władysław Rolski
dowódca plutonu	ppor. Antoni Bochniak
dowódca 5 kompanii	kpt. Stanisław II Ostaszewski
dowódca plutonu	ppor. Jerzy Alojzy Dyakowski
dowódca 6 kompanii	por. Jan Jerzy Łodziński
dowódca plutonu	ppor. Stanisław Boleń
dowódca 2 kompanii km	kpt. Jan Płaneta
dowódca plutonu	ppor. Zdzisław Marian Żelechowski
III batalion
dowódca batalionu	ppłk dypl. Michał Maćkowski
dowódca 7 kompanii	kpt. Roman Edward Sulgostowski
dowódca plutonu	ppor. Mirosław Dyrr
dowódca 8 kompanii	kpt. Wacław Ludwik Respondek
dowódca plutonu	por. Marian Antoni Długołęcki
dowódca 9 kompanii	por. Brunon Kurzawa
dowódca plutonu	ppor. Jan Nepomucen Strzelecki
dowódca 3 kompanii km	por. Eugeniusz Bednarski
dowódca plutonu	ppor. Piotr Paweł Bryjak
na kursie	kpt. Jan Mirosławski
Dywizyjny Kurs Podchorążych Rezerwy 7 DP
dowódca	mjr Zygmunt Żywocki
dowódca plutonu	por. Zdzisław Antoni Bukojemski
dowódca plutonu	por. Eugeniusz Michał Rodak
dowódca plutonu	por. Zygmunt Szewczyk
dowódca plutonu	ppor. Arkadiusz Ordyński
27 obwód przysposobienia wojskowego „Częstochowa”
kmdt obwodowy PW	kpt. piech. Jerzy Grzegorz Grębocki
kmdt miejski PW Częstochowa	kpt. piech. Antoni Górniewicz
kmdt powiatowy Radomsko	kpt. adm. (piech.) Eugeniusz Buba
kmdt powiatowy Włoszczowa	kpt. kontr, piech. Stanisław Matuszewski

Pułk w kampanii wrześniowej

Pułk walczył w składzie 7DP

Struktura organizacyjna i obsada personalna we wrześniu 1939
Stanowisko	Stopień, imię i nazwisko
Dowództwo
dowódca pułku	ppłk Bronisław Panek
I adiutant	kpt. Józef Grabiński
II adiutant	por. Władysław Kozłowski
	por. Jakub Korczyk
oficer informacyjny	N.N.
oficer łączności	por. Władysław Kozłowski
kwatermistrz	kpt. Leon Janik
oficer płatnik	ppor. rez. Franciszek Urbański
oficer żywnościowy	por. Kiełbik
naczelny lekarz	kpt. dr Ajzyk (Adam) Wolberg
kapelan	N.N.
dowódca kompanii przeciwpancernej	por. Michał Chełmicki
dowódca plutonu artylerii piechoty	kpt. art. Marian Pazelt † 10 IX Stężyca
dowódca 1 działonu	plut. zaw. Zieliński
dowódca 2 działonu	plut. zaw. Adam Radziech
dowódca kompanii zwiadowców	ppor. Stefan Sowicki
dowódca kompanii gospodarczej	N.N.
dowódca plutonu łączności	ppor. rez. Jan Sołtysiak
dowódca plutonu pionierów	N.N.
dowódca plutonu przeciwgazowego	N.N.
I batalion
dowódca I batalionu	mjr Marian Szulc
adiutant batalionu	ppor. rez. Stanisław Szymański
oficer łączności	ppor. rez. Kazimierz Płazak
oficer płatnik	ppor. rez. Kazimierz Organa
oficer żywnościowy	ppor. rez. Ptaszyński
lekarz	ppor. rez. lek. Kazimierz Borkowski
dowódca 1 kompanii strzeleckiej	por. Jan Łodziński
dowódca 2 kompanii strzeleckiej	kpt. Marian Kiełczewski
dowódca 3 kompanii strzeleckiej	por. rez. Stanisław Trząski
dowódca 1 kompanii cekaemów	por. Stefan Kaźmierski
II batalion
dowódca II batalionu	mjr Zygmunt Bolesław Żywocki
adiutant batalionu	por. rez. dr Stanisław Podlewski
dowódca 4 kompanii strzeleckiej	por. rez. Stefan Czechowski
dowódca 5 kompanii strzeleckiej	por. Jakub Korczyk
dowódca 6 kompanii strzeleckiej	ppor. Arkadiusz Ordyński
dowódca 2 kompanii cekaemów	por. Władysław Czekalski
III batalion
dowódca III batalionu	mjr Stanisław Leopold Kulig-Lang
adiutant batalionu	ppor. rez. Józef Steczko
dowódca 7 kompanii strzeleckiej	kpt. Jerzy Grębocki
dowódca 8 kompanii strzeleckiej	por. Feliks Kościuga
dowódca 9 kompanii strzeleckiej	kpt. Władysław Rolski †1940 Charków
dowódca 3 kompanii cekaemów	por. Eugeniusz Bednarski

Symbole pułku

Sztandar

Żołnierze pierwszych kompanii pułku wychodzących w bój w 1918 pochodzili z powiatów częstochowskiego i wieluńskiego, dlatego nie należy się dziwić, że ludność tych powiatów ufundowała sztandar dla swojego pułku. Znakiem tego są wyhaftowane w rogach płachty sztandaru herby Częstochowy i Wielunia. W dwóch pozostałych rogach umieszczono datę powstania pułku i cyfrę numeru pułku, w środku widniał orzeł państwowy. Sztandar przekazany przez przedstawicieli ofiarodawców reprezentowanych przez Koło Polek 31 października 1921 Pierwszemu Marszałkowi Polski Józefowi Piłsudskiemu został następnie 13 listopada 1921 uroczyście wręczony przez Marszałka w Belwederze delegacji pułkowej. Uroczyste poświęcenie sztandaru na Jasnej Górze w Częstochowie w obecności Pierwszego Marszałka Polski Józefa Piłsudskiego i ponowne przekazanie go Pułkowi odbyły się 15 lutego 1922. Ten gest Marszałka (dwukrotne wręczanie sztandaru) został odebrany przez żołnierzy i społeczeństwo jako niespotykane wyróżnienie dla pułku za nieustępliwą walkę z Armią Konną Budionnego.

W czasie walk kampanii wrześniowej 1939 roku sztandar 27 pułku piechoty zaginął. Na krótko pojawił się w Częstochowie w 1945 roku. Zaginął ponownie w 1952 roku. Odnaleziony ponownie w Częstochowie w 1996 roku, został przekazany do Muzeum Wojska Polskiego w Warszawie.

Odznaka pamiątkowa

23 kwietnia 1929 roku Minister Spraw Wojskowych marszałek Polski Józef Piłsudski zatwierdził wzór i regulamin odznaki pamiątkowej 27 pułku piechoty.

Odznaka o wymiarach 40 × 40 mm ma kształt krzyża maltańskiego w barwach piechoty, którego ramiona są połączone wieńcem laurowym. W środku na skrzyżowaniu dwóch mieczy znajduje się orzeł biały, trzymający w swych szponach tabliczkę z cyfrą pułku. Były dwie odmiany odznaki: oficerska i podoficerska. Odznakę wręczał dowódca pułku w dniu święta pułkowego. Wersja żołnierska – jednoczęściowa wykonana z tombaku srebrzonego i oksydowana. Wykonawcą odznaki był Wiktor Gontarczyk z Warszawy.

Żołnierze pułku

ppłk piech. Władysław Konrad Czapliński. Fotografia wykonana w Częstochowie 30 XI 1935. Na kieszeni munduru odznaka 27 pp.

Dowódcy pułku

• płk Antoni Jastrzębski (7 – 20 XI 1918)
• płk Włodzimierz Bokszczanin (21 XI 1918 – 26 IV 1919)
• ppłk Zygmunt Rust (27 IV – 5 XII 1919)
• ppłk Tadeusz Świderski (6 XII 1919 – 1 VII 1920)
• ppłk Paweł Wierzbicki (2 VII 1920 – 1 X 1921)
• płk piech. Edward Nowak (2 X 1921 – 1 XII 1923 → szef Wydziału Piechoty w Dep. I MSWojsk.)
• płk piech. Ignacy Sadowski (1 XII 1923 – 12 XII 1925)
• płk Eugeniusz Witwicki (23 I – 10 VII 1926)
• ppłk Henryk Pęczalski (11 VII 1926 – 19 II 1927)
• ppłk Ludwik Okoński (20 II 1927 – 4 II 1928)
• płk dypl. Wacław Stachiewicz (26 III 1928 – 16 II 1929)
• ppłk dypl. Józef Zborzil (14 II 1929 – XI 1930)
• ppłk piech. Władysław Konrad Czapliński (21 I 1931 – 30 VI 1936 → stan spoczynku)
• ppłk piech. Bronisław Panek (p.o. 17 VII 1935 – 15 VII 1936)
• płk dypl. Franciszek Tomsa-Zapolski (do III 1939 → kwatermistrz OK V)
• ppłk piech. Bronisław Panek (p.o. XI 1938 – III 1939 i dowódca III–IX 1939)

Zastępcy dowódcy pułku (od 1 IV 1938 – I zastępca dowódcy pułku)

• mjr / ppłk piech. Henryk Pęczalski (1 X 1922 – I 1928 → dyspozycja dowódcy OK IV)
• ppłk piech. Marian Hyla (IV – XI 1928 → dowódca 8 baonu granicznego)
• mjr / ppłk piech. Franciszek Józef Sękara (XI 1928 – VI 1933 → praktyka poborowa w PKU Wadowice)
• ppłk piech. Franciszek II Studziński (28 VI 1933 – 4 VII 1935 → zastępca dowódcy 12 pp)
• ppłk piech. Bronisław Panek (4 VII 1935 – III 1939 → dowódca 27 pp)
• ppłk dypl. piech. Michał Maćkowski (1 XI 1937 – 25 VIII 1939 → szef Wydziału OdeB Oddziału I Sztabu NW)

II zastępcy dowódcy pułku – kwatermistrzowie

• mjr piech. Zygmunt Ligarzewski (VIII 1935 – VIII 1939)

Żołnierze 27 pułku piechoty – ofiary zbrodni katyńskiej

Biogramy ofiar zbrodni katyńskiej znajdują się między innymi w bazach udostępnionych przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Muzeum Katyńskie

Nazwisko i imię	stopień	zawód	miejsce pracy przed mobilizacją	zamordowany
Badeński Marian	ppor. rez.			Katyń
Bartnik Stefan	ppor. rez.	nauczyciel	kierownik szkoły w Ganie k. Praszki	Katyń
Bednarek Leon	ppor. rez.	nauczyciel	Szkoła Powszechna w Trauguttówce	Katyń
Dyga Józef Ignacy	ppor. rez.	urzędnik	Bank Ludowy w Częstochowie	Katyń
Górecki Antoni	ppor. rez.	nauczyciel	szkoła w Kuźnicy Grabowskiej	Katyń
Jaszcz Marian Zenon	ppor. rez.	urzędnik skarbowy	pracował w Częstochowie	Katyń
Kasprzyk Marian	por. rez.	nauczyciel	szkoła powszechna w pow. radomszczańskim	Katyń
Kluza Bronisław	ppor. rez.	nauczyciel	szkoła w Przyrowie	Katyń
Majeran Józef	ppor. rez.	prawnik	dyr. Komunalnej Kasy Oszczędności w Turku	Katyń
Maliński Roman	ppor. rez.	technik włókiennictwa		Katyń
Matyjaszczyk Tomasz	ppor. rez.	nauczyciel		Katyń
Nelken Samuel	ppor. rez.	handlowiec		Katyń
Noga Walenty	ppor. rez.	inżynier hydrolog		Katyń
Nurczyński Edmund	por. rez.	handlowiec		Katyń
Okularczyk Jan	ppor. rez.	inżynier		Katyń
Pawełczyk Marian	por. rez.	nauczyciel	szkoła w Częstochowie	Katyń
Rakowski Jan	ppor. rez.	nauczyciel	kier. Szkoły Powszechnej w Kuźnicy	Katyń
Rumianek Stanisław	ppor. rez.	nauczyciel	szkoła powszechna w Częstochowie	Katyń
Skrzyszewski Jan	ppor. rez.	nauczyciel	szkoła w Lesiowie	Katyń
Stojaczyk Bronisław	kapitan	żołnierz zawodowy	oficer gospodarczy 27 pp	Katyń
Sularz Antoni	ppor. rez.	nauczyciel	kier. szkoły w Kromołowie	Katyń
Trzepałka Maksymilian	ppor. rez.		pracował w Izbicy k. Warszawy	Katyń
Wasilewski Jerzy	ppor. rez.	nauczyciel	szkoła w Węglowicach	Katyń
Wawrzyniak Antoni	ppor. rez.	nauczyciel	szkoła powszechna w Chorzowie	Katyń
Wilk Władysław	ppor. rez.	nauczyciel	szkoła w Herbach Śląskich	Katyń
Woźniak Zygmunt	ppor. rez.	nauczyciel	szkoła w Żarkach	Katyń
Górniewicz Antoni	kapitan	żołnierz zawodowy	kmdt miejski PW Częstochowa	Charków
Grott Mieczysław	ppor. rez.			Charków
Janus Wincenty	ppor. rez.	urzędnik	Urząd Skarbowy w Lublinie	Charków
Jopkiewicz Jerzy	por. rez.	mierniczy	Zarząd Miejski w Piotrkowie Tryb.	Charków
Kagankiewicz Zygmunt	ppor. rez.	nauczyciel		Charków
Klekociński Zenon ?	porucznik	żołnierz zawodowy		Charków
Kowalski Jan	porucznik	żołnierz zawodowy	dowódca plutonu pionierów 27 pp	Charków
Maciejewski Jan	por. rez.	nauczyciel		Charków
Pastuszkiewicz Edward	ppor. rez.	technik		Charków
Podstawek Zygmunt	ppor. rez.	technik włókiennictwa		Charków
Włodarczyk Bolesław	por. rez.	nauczyciel	kier. szkoły w Wierzbiu	Charków
Zagórowicz Stefan	ppor. rez.	nauczyciel	szkoła w Radomsku	Charków
Brągiel Józef	kpt. rez.	dr praw	sędzia Sądu Apelacyjnego w Katowicach	ULK

Bibliografia

• Karol Firich, Stanisław Krzysik, Tadeusz Kutrzeba, Stanisław Müller, Józef Wiatr: Almanach oficerski na rok 1923/24 zeszyt 2, dział III. Warszawa: Wojskowy Instytut Naukowo-Wydawniczy, 1923.
• Zdzisław Jagiełło: Piechota Wojska Polskiego 1918-1939. Warszawa: Bellona, 2007. ISBN 978-83-11-10206-4.
• Tadeusz Jurga: Obrona Polski 1939. Instytut Wydawnictw PAX. Warszawa 1990.
• Jan Książek: Wkład mieszkańców ziemi wieluńskiej w powstanie i rozwój 27 Pułku Piechoty w Częstochowie, w: „Rocznik Wieluński”, 2008, t. 8, s. 89–119.
• Lech Mastalski; Częstochowscy Podchorążowie, Dywizyjne Kursy Podchorążych Rezerwy Piechoty w 27 pp w latach 1932–1939, Wyd. Księgarnia Akademicka, Kraków-Częstochowa 2008, s. 489.
• Teofil Nowicki: Zarys historji wojennej 27-go pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1929, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
• Janusz Odziemkowski: Piechota polska w wojnie z Rosją bolszewicką 1919-1920. Warszawa: Oficyna Wydawnicza „Adam”, 2010. ISBN 978-83-7072-650-8.
• Bronisław Prugar-Ketling (red.): Księga chwały piechoty. Warszawa: Departament Piechoty MSWojsk, Warszawa 1937-1939. Reprint: Wydawnictwo Bellona, 1992.
• Kazimierz Satora: Opowieści wrześniowych sztandarów. Warszawa: Instytut Wydawniczy Pax, 1990. ISBN 83-211-1104-1.
• Spruch Krzysztof: Działania 27 puku piechoty we wrześniu 1939 roku w: Zeszyty Koła Naukowego Historyków WSP w Częstochowie pod redakcją Tadeusza Dubickiego i Michała Ormana, Tom I, Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Częstochowie, Częstochowa 1997 s.47-62, ISBN 83-7098-357-X.
• Spruch Krzysztof: Jednostki garnizonu częstochowskiego w czasie walki o granice RP 1919-1920 w: Wielkie i małe problemy Częstochowy w Polsce Odrodzonej 1918-1939, redakcja naukowa Ryszard Szwed i Waldemar Palus, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Częstochowie, Częstochowa 1996, s. 277–290.
• Zdzisław Sawicki, Adam Wielechowski: Odznaki Wojska Polskiego 1918-1945: Katalog Zbioru Falerystycznego: Wojsko Polskie 1918-1939: Polskie Siły Zbrojne na Zachodzie. Warszawa: Pantera Books, 2007. ISBN 978-83-204-3299-2.
• Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.
• Władysław Steblik: Armia „Kraków” 1939. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1989. ISBN 83-11-07434-8.
• 27 Pułk Piechoty 1918-1928, 15.VI.1929 Częstochowa (27 Pułk Piechoty w dniu swego 10-lecia 1918-1928), Druk M. Arcta, Czerniakowska 22 (broszura jubileuszowa), s. 1–30 + 9 stron reklam.
• Adam Kurus: Wielka Księga Piechoty Polskiej 1918-1939. 7 Dywizja Piechoty. Warszawa: Edipresse Polska SA, 2016. ISBN 978-83-7945-592-8.
• Arkadiusz Tuliński: 6 Armia Wojska Polskiego w wojnie polsko-bolszewickiej w 1920 r. T. 1 i 2. Warszawa: Instytut Pamięci Narodowej – Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu, 2020. ISBN 978-83-8229-062-2.
• Maciej Wyrwa: Nieodnalezione ofiary Katynia? : lista osób zaginionych na obszarze północno-wschodnich województw II RP od 17 września 1939 do czerwca 1940. Pruszków: Centrum Polsko-Rosyjskiego Dialogu i Porozumienia, 2015. ISBN 978-83-64486-31-9.
• Dziennik Personalny Ministerstwa Spraw Wojskowych. [dostęp 2016-02-15].