4 Armia (III Rzesza)
4 Armia (niem. 4. Armee) – jedna z niemieckich armii, uczestniczyła w agresji na Polskę i Francję oraz w ataku na Związek Radziecki.
 Symbol jednostek 4 Armii | |
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
1939 |
| Rozformowanie |
1945 |
| Tradycje | |
| Kontynuacja | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | |
| Działania zbrojne | |
| II wojna światowa agresja na Polskę agresja na Francję atak na Związek Radziecki | |
| Organizacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych |
wojska lądowe |
Formowanie i walki edytuj
Utworzona w sierpniu 1939 roku w Hanowerze. W tym samym roku brała udział w agresji na Polskę, a w jej skład wchodził m.in. XVI KA z 3 Dywizją Pancerną wyposażoną w 375 czołgów i 38 samochodów pancernych[1]. 4 Armia atak przeprowadziła z Pomorza Słupskiego przez tzw. korytarz polski w kierunku Warszawy[2], a jej pododdziały walczyły m.in. o Hel i Westerplatte.
Po zakończeniu działań bojowych w Polsce przerzucona na front zachodni. W czasie agresji na Francję w maju 1940 roku przedarła się przez umocnienia na południu Belgii i atakowała na kierunku Abbeville. Agresję na Francję zakończyła bitwą na polach Flandrii, oraz natarciem przez Sommę na Brest.
Szlak bojowy w trakcie ataku na Związek Radziecki rozpoczęła 22 czerwca 1941 roku atakiem z rejonu Białegostoku, i kontynuowała przez Mińsk i Smoleńsk, aż do przedmieść Moskwy, gdzie została zatrzymana przez Armię Czerwoną. W tym czasie 4 Armią dowodził feldmarsz. Günther von Kluge i składała się z VII KA, XIII KA, IX KA i XXXXIII KA[3]. Natomiast w czasie bitwy pod Moskwą 4 Armia składała się z trzech korpusów: VII KA, IX KA i XX KA[4]. Następnie armia brała udział w walkach odwrotowych w składzie Grupy Armii Północ. W 1944 roku do składu 4 Armii włączono I Korpus Kawalerii[5]. W kwietniu 1945 roku po ewakuacji z Prus Wschodnich przemianowana w 21 Armię.
Dowódcy armii edytuj
- feldmarszałek Günther von Kluge (sierpień 1939 – 19 grudnia 1941)
- gen. Ludwig Kübler (19 grudnia 1941 – 20 stycznia 1942)
- gen. Gotthard Heinrici (20 stycznia 1942 – 4 czerwca 1944)
- gen. Kurt von Tippelskirch (4 czerwiec 1944 – 30 lipca 1944)
- gen. por. Vincenz Müller (30 lipca 1944 - 7 sierpnia 1944)
- gen. Kurt von Tippelskirch (7 sierpnia 1944 - 18 sierpnia 1944)
- gen. Friedrich Hoßbach (18 sierpnia 1944 - 29 stycznia 1945)
- gen. Friedrich-Wilhelm Müller (29 stycznia 1945 - 16 kwietnia 1945)
- gen. Kurt von Tippelskirch (16 kwietnia 1945 - 27 kwietnia 1945)[6]
Struktura organizacyjna edytuj
Oddziały armijne (1942): 302 Wyższe Dowództwo Artylerii, 589 armijny pułk łączności i 571 armijne dowództwo zaopatrzeniowe
Skład w 1939 roku (w czasie agresji na Polskę)[7][8]:
- II Korpus Armijny
- III Korpus Armijny
- XIX Korpus Armijny
- I Korpus Straży Granicznej (207 DP) oraz 23 Dywizja Piechoty i 218 Dywizja Piechoty
Skład 22 czerwca 1941 roku[3]:
Skład w czerwcu 1944 roku[9]:
Skład w styczniu 1945 roku[10]:
Przypisy edytuj
- ↑ Szubański 1982 ↓, s. 81.
- ↑ Hale 2012 ↓, s. 49.
- ↑ a b Fiszer i Gruszczyński 2009 ↓, s. 45,46.
- ↑ Forczyk i Gerrard 2008 ↓, s. 28.
- ↑ Leksykon Wehrmachtu ↓.
- ↑ https://www.lexikon-der-wehrmacht.de/Gliederungen/Armeen/4Armee-R.htm
- ↑ Bishop 1 2009 ↓, s. 17.
- ↑ Kozłowski (red.) 1979 ↓, s. 232.
- ↑ Bishop 2009 ↓, s. 122.
- ↑ Sawicki 1987 ↓, s. 216,217.
Bibliografia edytuj
- Chris Bishop: Niemiecka piechota w II wojnie światowej. Warszawa: 2009. ISBN 978-83-11-11-428-9.
- Chris Bishop 1: Niemieckie wojska pancerne w II wojnie światowej. Warszawa: 2009. ISBN 978-83-11-11391-6.
- Michał Fiszer, Jerzy Gruszczyński: Operacja Barbarossa 1941. Hitlera uderza na ZSRR. Poznań: 2009. ISBN 978-83-261-0286-8.
- Robert Forczyk, Howard Gerrard: Moskwa 1941. Pierwsza porażka Hitlera. Kraków: 2008. ISBN 978-83-7396-709-0.
- Christopher Hale: Kaci Hitlera. Brudny sekret Europy. Kraków: Znak, 2012. ISBN 978-83-240-2217-5.
- Eugeniusz Kozłowski (red.): Polski czyn zbrojny w II wojnie światowej. Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1979. ISBN 83-11-06314-1.
- Tadeusz Sawicki: Niemieckie wojska lądowe na froncie wschodnim. Warszawa: 1987. ISBN 83-01-06556-7.
- Rajmund Szubański: Polska broń pancerna w 1939 roku. Warszawa: 1982. ISBN 83-11-06771-6.
- LXXV Korpus Armijny w leksykonie Wehrmachtu. Internetowy leksykon Wehrmachtu. [dostęp 2023-06-06]. (niem.).