4 Pułk Policji SS (galicyjski)
4 Galicyjski Pułk Ochotniczy SS -Policyjny, (Galizisches SS Freiwilligen Regiment 4 – Polizei) – niemiecki pułk policji SS, utworzony 5 lipca 1943 z pierwszego poboru ukraińskich ochotników zgłaszających się, ale nie przyjętych z powodu stanu zdrowia lub warunków fizycznych, do 14 Dywizji Grenadierów SS, oraz niemieckiej kadry dowódczej. Rozformowany 9 czerwca 1944.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie |
5 lipca 1943 |
| Rozformowanie |
9 czerwca 1944 |
| Konflikty zbrojne | |
| II wojna światowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Formacja | |
| Rodzaj wojsk |
oddział policyjny |
Historia edytuj
Z pierwszego poboru ochotników, nie przyjętych do 14 Dywizji Grenadierów SS utworzono pułki policji SS o numerach 4, 5, 6, 7, 8. Pułki były przeznaczone jednak do działań policyjnych w związku z tym ochotnicy przeszli odrębne szkolenie dostosowane do służby policyjnej i nosili mundury policyjne. Formowanie tych jednostek koordynował utworzony w Berlinie sztab, którym kierował płk Schutzpolizei Richard Stahn. Głównym zadaniem tych oddziałów było zabezpieczenie tyłów armii niemieckiej w Małopolsce Wschodniej oraz innych terytoriach okupowanych, m.in. Holandii, Francji[1][2].
Pułk od początku szkolony był w Niemczech, a następnie w Holandii. Liczył początkowo 1264 żołnierzy i oficerów. Jego dowódcą był Oberstleutnant der Ordnungspolizei Siegfried Binz[3].
W połowie lutego 1944 pułk został rozlokowany na linii Złoczów – Brody – Zbaraż, kilkanaście kilometrów od linii frontu. Brał tam udział w operacjach przeciwpartyzanckich. Pułk brał udział w zbrodniach w Hucie Pieniackiej, Podkamieniu i Palikrowach[4].
W marcu 1944 4 i 5 galicyjskie pułki policyjne przeszły pod komendę dowódcy SS i policji w Krakowie, który – pomimo rozkazów i ponagleń – przekazał je do rozformowania dopiero w czerwcu 1944[5]. 22 kwietnia 1944 r. Heinrich Himmler wydał polecenie aby pułki policji skierować do działań frontowych na froncie wschodnim, polecenie nie zostało wykonane przez władze policyjne. Jedynie dwa bataliony (I i II) 4. pułku policji SS walczyły na froncie i zostały zniszczone w lipcu 1944 pod Brodami[6]. Według Grzegorza Motyki w związku z natarciem Armii Czerwonej 3. batalion 4. pułku skierowano wiosną 1944 na linię frontu. Znaczna część żołnierzy batalionu zginęła w walkach pod Zbarażem i Tarnopolem, natomiast pozostałe bataliony nie zdążyły wziąć udziału w bitwie pod Brodami[7].
Po rozbiciu 14 Dywizji w bitwie pod Brodami w lipcu 1944, policjanci ukraińscy z pułków policyjnych (w tym resztki rozbitego 4. pułku policji SS) zostali wcieleni do 14 Dywizji Grenadierów SS w ramach jej odtwarzania w obozie ćwiczebnym w Neuhammer.
Zbrodnie edytuj
W Polsce obecnie toczy się śledztwo pionu śledczego Instytutu Pamięci Narodowej w sprawie zbrodni wojennej popełnionej w Hucie Pieniackiej przez funkcjonariuszy SS-Galizien i nacjonalistów ukraińskich[8] gdzie 28 lutego 1944 zamordowano 868 Polaków. 16 kwietnia 1944 roku ukraińscy policjanci mieli również zmasakrować Polaków w Chodaczkowie Wielkim, gdzie zginęło według różnych źródeł od 250 do 854 mieszkańców wsi[9] .
Sprawcami zbrodni na ludności polskiej w wymienionych miejscach były, według dotychczas poczynionych ustaleń śledczych, pododdziały 4 pułku policji SS (w niemieckiej nomenklaturze określanego jako Galizisches SS Freiwilligen Regiment 4 – Polizei), skierowane do walk przeciwpartyzanckich na bezpośrednim zapleczu frontu wschodniego. Śledztwo IPN dotyczące ustalenia sprawców zbrodni w Hucie Pieniackiej wskazuje przynależność 4 pułku do Dywizji SS-Galizien[10].
4 pułk policji SS oprócz zbrodni w Hucie Pieniackiej i Chodaczkowie Wielkim wziął udział w zbrodniach w Podkamieniu, Palikrowach, w Maleniskach zamordowano 40 osób[11], w Pańkowcach 30 osób[12]. Kwestia udziału pułku w innych akcjach represyjnych w Galicji Wschodniej wymaga zdaniem Grzegorza Motyki dalszych badań[13].
Przypisy edytuj
- ↑ Waldemar Szwiec, Informacja o śledztwie w sprawie ludobójstwa dokonanego przez nacjonalistów ukraińskich w latach 1939-1945 na terenie Huty Pieniackiej [w:] Prawda historyczna a prawda polityczna w badaniach naukowych, Wrocław 2011, str. 118; Phil Nix, Georges Jerome – The Uniformed Police Forces of the Third Reich 1933-1945, (Stockholm: Leandoer & Ekholm Foerlag HB, 2006), ISBN 91-975894-4-6, s. 276
- ↑ Z nadwyżek ukraińskich rekrutów którzy nie zostali zakwalifikowani do służby frontowej, oraz niemieckiej kadry z policji i żandarmerii sformowano w drugiej połowie 1943 r. pięć policyjnych ochotniczych pułków galicyjskich. Każdy z nich nosił oficjalną nazwę Galizische SS Freiwillige Regiment, a jego żołnierze występowali w policyjnych mundurach. W celu koordynowania prac związanych z formowaniem tych jednostek utworzono w Berlinie sztab, którym kierował płk policji ochronnej Richard Stahn. Pułk nr 4. został sformowany 5 lipca 1943 r. w składzie 3 batalionów. Jego dowódcą został podpułkownik policji porządkowej Franz Binz. Pułk 5 także został sformowany 5 lipca. Jego dowództwo objął ppłk policji ochronnej Franz Lechthaler. Jako niemiecką kadrę 5. pułku użyto I batalion z 32. policyjnego pułku strzeleckiego (Polizei Schützen Regiment 32.). Batalionami pułków również dowodzili niemieccy oficerowie. 9 czerwca 1944 r. oba pułki zostały rozformowane, a policjanci przekazani na uzupełnienie 14. Dywizji SS Jarosław Gdański,Galicyjska dywizja Waffen SS
- ↑ "... Major Siegfried Binz. Einsätze: April 1941 BdO Prag; Etat 1941 Prot. Klattau, Pilsen; Okt. 1941 BdO Krakau; 1941, Raum Lemberg, Dez. 1941 Minsk, Januar 1943 Russland Mitte, Juli 1942 Brunn, Im Marz / April 1942 wurde nach der Auflosung des Polizeibataillons 308 der kleiner Teil der verbliebennen Manner dem Bataillon 32 zugeteilt." [w] Stefan Klemp. Nicht ermittelt: Polizeibataillone und die Nachkriegsjustiz. 2005. ISBN 3-89861-381-X. str. 421; Phil Nix, Georges Jerome – The Uniformed Police Forces of the Third Reich 1933-1945, (Stockholm: Leandoer & Ekholm Foerlag HB, 2006), ISBN 91-975894-4-6, s. 276
- ↑ Grzegorz Motyka, Ukraińska Partyzantka 1942-1960
- ↑ Jarosław Gdański,Galicyjska dywizja Waffen SS
- ↑ Phil Nix, Georges Jerome – The Uniformed Police Forces of the Third Reich 1933-1945, (Stockholm: Leandoer & Ekholm Foerlag HB, 2006), ISBN 91-975894-4-6, s. 276
- ↑ Grzegorz Motyka Dywizja SS "Galizien" („Hałyczyna”) w: Pamięć i Sprawiedliwość 1/2002 Warszawa 2002 s.115 wersja elektroniczna
- ↑ W OKŚZpNP Kraków, prokurator Robert Parys, prowadzona była sprawa dot. zbrodni ludobójstwa popełnionej przez funkcjonariuszy SS-Galizien i nacjonalistów ukraińskich na Polakach w Hucie Pieniackiej 28 lutego 1944, to jest o przestępstwo z art. 22 § 1 Dekretu z 31 sierpnia 1944. Powyższa sprawa, ze względu na szczególny charakter, została przekazana 8 czerwca 2001 do OKŚZpNP w Warszawie.
- ↑ Grzegorz Hryciuk, Przemiany narodowościowe i ludnościowe w Galicji Wschodniej i na Wołyniu w latach 1931-1948, Toruń: Wydawnictwo Adam Marszałek, 2005, s. 243, ISBN 83-7441-121-X, OCLC 830722458.
- ↑ PAP: Śledztwo ws. mordu w Hucie Pieniackiej. [dostęp 2009-03-11].
- ↑ Komański i Siekierka 2006 ↓, s. 76.
- ↑ Komański i Siekierka 2006 ↓, s. 83.
- ↑ Grzegorz Motyka Dywizja "SS-Galizien" ("Hałyczyna") w Pamięć i Sprawiedliwość, nr 1/2002, Warszawa 2002, wyd. Instytut Pamięci Narodowej, ISSN 1427-7476, s. 118-119; wersja elektroniczna
Literatura edytuj
- Marek Jasiak, Stanowisko i los Ukraińców w Generalnym Gubernatorstwie (bez Galicji) w latach okupacji niemieckiej, [w:] Polska-Ukraina. Trudne pytania, t. 4, ISBN 83-908944-4-4.
- Grzegorz Motyka, Ukraińska partyzantka 1942–1960, Warszawa 2006, ISBN 978-83-88490-58-3.
- Henryk Komański, Szczepan Siekierka, Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946, wyd. 2, Wrocław: Nortom, 2006, ISBN 83-89684-61-6, ISBN 978-83-89684-61-5, OCLC 156875487.