Achatinidae – rodzina lądowych ślimaków trzonkoocznych (Stylommatophora). Obejmuje ponad 1000 gatunków[3], w tym największe ślimaki lądowe świata. W starszym ujęciu systematycznym, obejmującym jedynie obecną podrodzinę Achatininae, zasięg rodziny obejmował tylko Afrykę Subsaharyjską i pobliskie wyspy; w ujęciu obecnym, po wchłonięciu rodziny Subulinidae, zasięg Achatinidae obejmuje strefę tropikalną i subtropikalną całego świata[4][5]. Zajmują różnorodne siedliska: od pustynnych, przez sawanny i lasy, po góry[6]. Niektóre gatunki (zwłaszcza inwazyjny Lissachatina fulica[7]) zostały szeroko rozprzestrzenione przez człowieka w strefie tropikalnej i subtropikalnej, a niekiedy także umiarkowanej[4]. W cieplarniach w Polsce czasami bywa notowana zawleczona tu subulina karliczka (Opeas pumilum)[8]. Niektóre gatunki są zbierane w celach konsumpcyjnych lub hodowane jako zwierzęta ozdobne.

Achatinidae[1]
Swainson, 1840[2]
Ilustracja
Przedstawiciel rodziny – Lissachatina fulica
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

mięczaki

Podtyp

muszlowce

Gromada

ślimaki

Podgromada

Heterobranchia

Infragromada

Euthyneura

(bez rangi) Tectipleura
Nadrząd

Eupulmonata

Rząd

trzonkooczne

Podrząd

Achatinina

Nadrodzina

Achatinoidea

Rodzina

Achatinidae

Synonimy
  • Subulinidae P. Fischer & Crosse, 1877

Achatinidae mają jajowatą, wydłużoną muszlę i bardzo zmienną anatomię dróg rodnych. U wszystkich gatunków występuje dobrze rozwinięta osłona narządu kopulacyjnego[6].

Rodzajem typowym rodziny jest Achatina. W zapisie kopalnym znane są z plejstocenu[9].

Podział systematyczny edytuj

Jeszcze w pierwszej dekadzie XXI wieku w oparciu o dane morfologiczne (budowa muszli i dróg rodnych) w obrębie rodziny wyróżniano trzy podrodziny[2][6]:

W 2017 roku w oparciu o badania filogenetyczne Bouchet et al. wyróżnili już 12 podrodzin, degradując dwie z powyższych podrodzin do rangi plemion oraz włączając do Achatinidae podrodziny wydzielane wcześniej do osobnej rodziny Subulinidae[2][10]; podział ten przyjęła też baza MolluscaBase[3]:

Dwóch rodzajów kopalnych nie udało się przypisać do żadnej z podrodzin[3]:

Badania molekularne przeprowadzone na wąskiej grupie gatunków potwierdziły monofiletyzm rodziny[6].

Przypisy edytuj

  1. Achatinidae, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. a b c Philippe Bouchet, Jean-Pierre Rocroi. Classification and nomenclator of gastropod families. „Malacologia: International Journal of Malacology”. 47 (1–2), s. 85–397, 2005. ISSN 0076-2997. (ang.). 
  3. a b c MolluscaBase eds., Achatinidae Swainson, 1840, [w:] MolluscaBase [online] [dostęp 2024-03-27] (ang.).
  4. a b Achatinidae, [w:] GBIF Secretariat [online], GBIF Backbone Taxonomy [dostęp 2024-03-27] (ang.).
  5. Claudio Galli, Family: SUBULINIDAE [online], WMSDB – Worldwide Mollusc Species DataBase, 2017 [dostęp 2024-03-27].
  6. a b c d Ian Kendrich C. Fontanilla: Achatina (Lissachatina) fulica Bowdich: its molecular phylogeny, genetic variation in global populations, and its possible role in the spread of the rat lungworm Angiostrongylus cantonensis (CHEN). PhD thesis. University of Nottingham, 2010.
  7. Species profile: Achatina fulica [online], Global Invasive Species Database [dostęp 2024-03-27] (ang.).
  8. Ewa Stworzewicz, Opeas pumilum (L. Pfeiffer, 1840), [w:] Gatunki obce w faunie Polski [online], Instytut Ochrony Przyrody PAN, Kraków [dostęp 2024-03-27].
  9. F. Welter-Schultes: Family summary for Achatinidae. [w:] AnimalBase. Early zoological literature [on-line]. AnimalBase Project Group, 2009. [dostęp 2012-01-06]. (ang.).
  10. Philippe Bouchet i inni, Revised Classification, Nomenclator and Typification of Gastropod and Monoplacophoran Families, „Malacologia”, 61 (1–2), 2017, s. 1–526, DOI10.4002/040.061.0201 [dostęp 2024-03-27] (ang.).