Admirał Czabanienko
Admirał Czabanienko (ros. Адмирал Чабаненко) – rosyjski niszczyciel rakietowy, jedyny okręt projektu 11551. W czynnej służbie od 1999 roku, wchodzi w skład Floty Północnej.
 „Admirał Czabanienko”, 2011 | |
| Klasa | |
|---|---|
| Projekt |
11551 (Friegat) |
| Oznaczenie NATO |
Udaloy II |
| Historia | |
| Stocznia |
Jantar, Królewiec |
| Położenie stępki |
1990 |
| Wodowanie |
16 czerwca 1992 |
 MW Rosji
| |
| Nazwa |
Admirał Czabanienko |
| Wejście do służby |
20 lutego 1999 |
| Dane taktyczno-techniczne | |
| Wyporność |
standardowa: 7700 t |
| Długość |
163,5 m |
| Szerokość |
19 m |
| Zanurzenie |
5,2 m średnie |
| Napęd | |
| COGAG: 2 turbiny gazowe marszowe (18 000 KM), 2 turbiny gazowe mocy szczytowej (45 000 KM), 2 śruby | |
| Prędkość |
30 węzłów |
| Zasięg |
5000 mil morskich przy 14 węzłach |
| Uzbrojenie | |
| • 8 wyrzutni pocisków przeciwokrętowych 3M80 Moskit • 2 działa 130 mm (1×II) • 2 zestawy CIWS Kortik (2 działka 30 mm i 8 wpk plot. 9M311) • 2×IV wyrzutnie rakiet plot. Kindżał (64 pociski) • 2 miotacze rbg Udaw-1 (2×X) | |
| Wyrzutnie torpedowe |
8 wt 533 mm (2×IV) dla torped pop lub rakietotorped Wodopad-NK |
| Wyposażenie | |
| radary: Friegat-MA, Podkat, artyleryjskie i nawigacyjne, stacja hydrolokacyjna Zwiezda-2 | |
| Wyposażenie lotnicze | |
| 2 śmigłowce Ka-27PŁ/RC | |
| Załoga |
296 (32 oficerów) |
Budowa edytuj
Pod koniec lat 70. XX wieku, w schyłkowym okresie zimnej wojny, w ZSRR zaprojektowano dwa nowe typy zbliżonych wielkością okrętów rakietowych: optymalizowane do walki z okrętami nawodnymi, lotnictwem i wsparcia desantów niszczyciele projektu 956 (typu Sowriemiennyj) oraz duże okręty przeciwpodwodne projektu 1155 (w kodzie NATO: Udaloy – Udałoj), optymalizowane do zwalczania okrętów podwodnych[1]. Trzon uzbrojenia pierwszych z nich stanowiło osiem masywnych wyrzutni ciężkich rakiet przeciwokrętowych Moskit, a drugich – osiem równie masywnych wyrzutni rakietotorped. Z uwagi na rozmiary i masę ówczesnego radzieckiego uzbrojenia i wyposażenia elektronicznego, marynarka nie dostrzegała wówczas możliwości skonstruowania udanych okrętów uniwersalnych, bez nadmiernego wzrostu wielkości[1]. Zakładano poza tym, że okręty będą działać w zespołach, a ich para powinna mieć według projektantów większe możliwości bojowe, niż para amerykańskich nowych niszczycieli typu Spruance[2]. Mimo to, w latach 80, w związku z opracowaniem nowych mniejszych rakietotorped Wodopad, podjęto prace nad skonstruowaniem uniwersalnego okrętu łączącego zalety obu projektów[2]. Marynarka Wojenna sformułowała w tym celu nowe wymagania techniczne, bezpośrednio pod kierunkiem admirała Gorszkowa[3]. Pracami konstrukcyjnymi prowadzonymi w Północnym Biurze Konstrukcyjnym kierował W. Miszyn[3][1]. Efektem były okręty projektu 11551, z których ukończono budowę tylko jednego[3]. Numer projektu bywa też zapisywany w literaturze jako 1551.1[4][5].
Jako podstawę dla projektu przyjęto kadłub z urządzeniami napędowymi dużych okrętów przeciwpodwodnych projektu 1155. Nadbudówki i maszty pozostały podobne, lecz uległy modyfikacji. Główną zmianą było zastąpienie dwóch poczwórnych bloków wyrzutni rakietotorped Rastrub-B, umieszczonych po bokach nadbudówki dziobowej, przez poczwórne wyrzutnie rakiet przeciwokrętowych Moskit-M[6]. Ponadto, dwie pojedyncze armaty uniwersalne kalibru 100 mm AK-100, umieszczone w superpozycji na dziobie okrętu, zamieniono na jedną dwudziałową wieżę AK-130 z armatami kalibru 130 mm, również zaadaptowaną z projektu 965[6]. Dwa aparaty torpedowe na śródokręciu zamieniono natomiast na czterorurowe wyrzutnie nowych rakietotorped Wodopad-NK, z których można również odpalać torpedy przeciw okrętom podwodnym kalibru 533 mm[6]. Cztery działka obrony bezpośredniej AK-630M zostały zastąpione przez dwa nowe zestawy artyleryjsko-rakietowe obrony bezpośredniej Kortik[6]. Wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych RBU-6000 zastąpiono przez analogiczne wyrzutnie, ale służące do ochrony przeciwtorpedowej, Udaw-1 (RBU-12000)[6]. Wreszcie, z zasadniczych zmian, kompleks hydrolokacyjny Polinom zastąpiono nowszym Zwiezda-2[6]. Z uwagi na pokrewieństwo z projektem 1155, w kodzie NATO okręty zostały określone jako typ Udaloy II[4].
Powstałe okręty zyskały duże możliwości uderzeniowe dzięki uzbrojeniu w ciężkie rakiety przeciwokrętowe, wzrosła również siła ognia artylerii. Zdolności do zwalczania okrętów podwodnych pozostały na podobnym wysokim poziomie dzięki wyposażeniu w rakietotorpedy i dwa śmigłowce pokładowe Ka-27, przy tym zastosowano nowszą stację hydrolokacyjną. Jedynie zasadnicze uzbrojenie przeciwlotnicze pozostało takie samo, w postaci rakiet krótkiego zasięgu kompleksu Kindżał, których zastosowanie ogranicza się do bliskiej obrony zespołów okrętów. Wzrosły jednak zdolności do samoobrony na bezpośrednim dystansie, dzięki zestawom artyleryjsko-rakietowym Kortik. Zmiany te spowodowały, że według części źródeł, nowe okręty zaklasyfikowano oficjalnie jako niszczyciele (ros. esminec) I rangi[a]. Część publikacji klasyfikuje je jednak nadal jako duże okręty przeciwpodwodne[5]. W literaturze międzynarodowej nie ma mimo to wątpliwości co do klasyfikowania tych okrętów jako niszczycieli. Projekt został oceniony jako udany i zaplanowano budowę dziesięciu okrętów[7]. Do grudnia 1991 roku położono stępki tylko pod dwa okręty i zamówiono jeszcze dwa[7]. Rozpad ZSRR i permanentne trudności finansowe marynarki rosyjskiej spowodowały jednak, że ukończono tylko główny okręt „Admirał Czabanienko”, natomiast zamówienia na pozostałe anulowano[7].
Stępkę pod budowę „Admirała Czabanienko” położono w stoczni Jantar w Królewcu w 1990 roku (numer budowy 121), a kadłub wodowano 16 czerwca 1992 roku[7]. Okręt wszedł do służby 29 października 1996 roku, przechodząc od tego czasu próby[4]. Według innych publikacji, oficjalne przyjęcie do służby miało miejsce dopiero 20 lutego 1999 roku[7]. Pod drugi okręt „Admirał Kuczerow” położono stępkę w Stoczni Północnej w Leningradzie w 1991 roku, lecz budowę przerwano[8][9].
Opis edytuj
Uzbrojenie edytuj
Główne uzbrojenie przeciwokrętowe stanowią dwie nieruchome poczwórne wyrzutnie KT-190 dla rakiet Moskit po bokach nadbudówki dziobowej. Rakieta 3M80 Moskit w zasadniczej wersji ma masę 3950 kg, w tym 150 kg materiału wybuchowego w głowicy i może zwalczać cele na odległość do 120–160 km, lecąc z prędkością do 2800 km/h[1]. Okręt ma ulepszone pociski modyfikacji Moskit-M (3M82, P-270)[6].
Uzbrojenie przeciwlotnicze stanowią dwa kompleksy pocisków rakietowych bliskiego zasięgu Kindżał, każdy w składzie czterech bębnowych wyrzutni pionowych, po jednym na dziobie, przed wieżą działową, i na rufie, przed hangarem. Bębny mieszczą po 8 pocisków, a zapas całkowity wynosi 64 pociski 9M330[6]. Do kierowania ich ogniem służą dwie stacje radiolokacyjne 3R-95, na dachu nadbudówki dziobowej i dachu hangaru[10]. Obronę bezpośrednią zapewniają dwa zestawy artyleryjsko-rakietowe Kortik, każdy w składzie dwóch sześciolufowych działek rotacyjnych kalibru 30 mm i ośmiu pocisków rakietowych bliskiego zasięgu 9M311[6]. Zapas wynosi 128 pocisków rakietowych i 24 600 pocisków do działek[6].
Dwudziałowa wieża armat uniwersalnych kalibru 130 mm AK-130 strzela pociskami o masie 33,4 kg na odległość do 23 km[11]. Długość lufy wynosi 54 kalibry[6]. Może służyć do zwalczania celów brzegowych, nawodnych, powietrznych i pocisków przeciwokrętowych (przy użyciu pocisków z zapalnikiem laserowym)[11]. Zapas amunicji obejmuje 1000 nabojów[6]. Armaty kierowane są za pomocą systemu kierowania ogniem MR-184 Lew, którego radar umieszczony jest na kolumnie na dachu nadbudówki dziobowej[10].
Na śródokręciu, za osłonami w burtach znajdują się czterorurowe uniwersalne wyrzutnie torped kalibru 533 mm[11]. Można z nich wystrzeliwać rakietotorpedy 83RN i 84RN systemu Wodopad-NK lub torpedy przeciw okrętom podwodnym SET-65[6]. Uzbrojenie podwodne uzupełniają dwie wyrzutnie rakietowych bomb głębinowych RBU-12000 systemu Udaw-1, służące zasadniczo do ochrony przeciwtorpedowej[6]. Posiadają one po 10 prowadnic kalibru 300 mm i dysponują zapasem 120 pocisków[6]
Ocena edytuj
_-_FRUKUS_2011.jpg)
W literaturze projekt „Admirała Czabanienko” oceniany był jako ogólnie udany, dysponujący dużymi możliwościami wykrywania i zwalczania okrętów podwodnych, lecz mimo to projekt ten był spóźniony, i po długiej budowie, w momencie wejścia do służby nie był już nowoczesny[9]. Dostosowany był do doktryny morskiej ZSRR, kiedy miał działać w składzie większych zespołów floty, stąd mniejsze znaczenie miał brak możliwości zwalczania celów powietrznych na dużych odległościach[9]. Pociski przeciwokrętowe Moskit, uznawane w latach 80. za duże zagrożenie dla okrętów zachodnich, zostały przez ten czas poznane i opracowano środki ich zwalczania[9]. Jednocześnie liczba ośmiu pocisków przeciwokrętowych uznawana jest za niską jak na nowsze standardy[9]. Wyposażenie elektroniczne, przede wszystkim systemy wykrywania i śledzenia celów, wywodzące się z lat 80., dysponowały zaś znacznie niższymi możliwościami, niż systemy zachodnie z lat 90. (między innymi niższą liczbą śledzonych celów)[9].
Służba edytuj
„Admirał Czabanienko” wszedł w skład Floty Północnej[7].
5 grudnia 2007 roku wyszedł wraz z niszczycielem „Admirał Lewczenko” w eskorcie lotniskowca „Admirał Kuzniecow”, udającego się w pierwszy od kilkunastu lat rejs operacyjny na Morze Śródziemne. W jego toku oba niszczyciele wykryły na Atlantyku obcy okręt podwodny i utrzymywały z nim kontakt[12].
25 listopada 2008 roku w eskorcie krążownika rakietowego „Piotr Wielikij” i dwóch okrętów zaopatrzeniowych przypłynął do Wenezueli, przez Morze Śródziemne i Ocean Spokojny, w celu odbycia 1 grudnia wspólnych kilkudniowych manewrów z siłami zbrojnymi tego kraju, będących elementem zacieśniania stosunków z Wenezuelą[13]. Na początku grudnia 2008 roku, w drodze powrotnej, „Admirał Czabanienko” przepłynął przez Kanał Panamski, będąc pierwszym rosyjskim okrętem przeprawiającym się przez transoceaniczny kanał po II wojnie światowej[14].
Uwagi edytuj
- ↑ Apalkow 2010 ↓, s. 89–90. Dosłownie rosyjska nazwa klasy esminec (skrót od eskadriennyj minonosjec) oznacza „torpedowiec eskadrowy”, co odpowiada niszczycielom w terminologii innych państw.
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Kiński 1997a ↓, s. 49.
- ↑ a b Apalkow 2010 ↓, s. 88.
- ↑ a b c Apalkow 2010 ↓, s. 90.
- ↑ a b c Pawłow 1997 ↓, s. 44.
- ↑ a b Car′kow 2015 ↓, s. 12.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m n o Apalkow 2010 ↓, s. 89–90.
- ↑ a b c d e f Apalkow 2010 ↓, s. 93.
- ↑ Pawłow 1994 ↓, s. 74.
- ↑ a b c d e f Kiński 1997b ↓, s. 45.
- ↑ a b Apalkow 2010 ↓, s. 90, 92.
- ↑ a b c Kiński 1997a ↓, s. 50.
- ↑ Eskorta Admirała Kuzniecowa wykryła okręt podwodny. Agencja Lotnicza Altair, 2007-12-18. [dostęp 2020-11-21].
- ↑ Wenezuelsko-rosyjskie ćwiczenia. Agencja Lotnicza Altair, 2008-11-26. [dostęp 2020-11-21].
- ↑ Po raz pierwszy od II wojny światowej rosyjski okręt wojenny przepłynął Kanał Panamski. Gazeta Prawna, 2008-12-06. [dostęp 2020-11-21].
Bibliografia edytuj
- Jurij Apalkow: Udarnyje korabli. Moskwa: Morkniga, 2010. ISBN 978-5-903080-40-3. (ros.).
- Aleksandr Pawłow: Wojennyje korabli SSSR i Rossii 1945 – 1995 g. Wyd. III. Jakuck: 1994. (ros.).
- Aleksandr Pawłow: Wojennyje korabli Rossii 1997–1998 g. Wyd. V. Jakuck: 1997. (ros.).
- Andrzej Kiński. Admirał Czabanienko. Cz. I. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 4/97, kwiecień 1997.
- Andrzej Kiński. Admirał Czabanienko. Cz. II. „Nowa Technika Wojskowa”. Nr 5/97, maj 1997.
- A. Car′kow: Rossijskij Wojenno-Morskoj Fłot 2016 g. 2015, seria: Morskaja Kollekcyja. nr 12(193)/2015. (ros.).