Wikipedia

Afula

miasto w Izraelu

Afula (hebr. עפולה; arab. العفولة, al-ʻAfūlaḧ; ang. Afula) – miasto położone w Dystrykcie Północnym w Izraelu.

Afula
‏עפולה‎
Ilustracja
Ulica Arlosoroff w Afuli
Herb
Herb
Państwo

 Izrael

Dystrykt

Północny

Poddystrykt

Jezreel

Data założenia

1925

Prawa miejskie

1972

Burmistrz

Avraham Elkabetz

Powierzchnia

26,909 km²

Wysokość

60 m n.p.m.

Populacja (2011)
• liczba ludności
• gęstość


41 293
1535 os./km²

Nr kierunkowy

+972 4

Kod pocztowy

18 110

Położenie na mapie Dystryktu Północnego
Mapa konturowa Dystryktu Północnego, na dole nieco na lewo znajduje się punkt z opisem „Afula”
Położenie na mapie Izraela
Mapa konturowa Izraela, u góry nieco na prawo znajduje się punkt z opisem „Afula”
Ziemia32°36′25″N 35°17′17″E/32,606944 35,288056
Multimedia w Wikimedia Commons
Informacje w Wikipodróżach
Strona internetowa

Ważny ośrodek przemysłowy Dolnej Galilei. Z powodu swojego geograficznego położenia na strategicznym skrzyżowaniu w Dolinie Jezreel jest często nazywane „stolicą Doliny Jezreel”.

Położenie edytuj

 
Widok na osiedla mieszkaniowe Afuli położone na stokach Góry More

Afula leży w Poddystrykcie Jezreel w Dystrykcie Północnym, w północno-wschodniej części Izraela. W jego otoczeniu znajduje się miasto Migdal ha-Emek, miasteczko Iksal, kibuce Mizra, Merchawja, Jizre’el, Megiddo, Sarid i Ginnegar, moszawy Kefar Gidon, Balfurja, Tel Adaszim, Merchawja, Awital, Metaw, Addirim, Dewora, Gadisz, Ha-Jogew i Kefar Baruch, wsie komunalne Achuzzat Barak i Nir Jafe oraz wioski arabskie Na’in, Ad-Dahi i Sulam. Okoliczne wioski należą do samorządów regionów Emek Jizre’el, Bustan al-Mardż, Megiddo i Ha-Gilboa[1].

Środowisko naturalne edytuj

Afula jest położona na wysokości 60 m n.p.m. w intensywnie użytkowanej rolniczo Dolinie Jezreel w Dolnej Galilei. Okoliczny teren jest stosunkowo płaski, opada jednak w kierunku wschodnim w depresję rzeki Jordan i w kierunku północno-zachodnim, gdzie znajduje się Emek Zewulun i Zatoka Hajfy. Na południowy zachód od miasta przepływa rzeka Kiszon. W odległości 5 km na południowy wschód zaczynają się wzniesienia masywu Wzgórz Gilboa, za którym znajduje się Samaria. Teren opadający w kierunku południowo-wschodnim przechodzi w Dolinę Charod, do której spływa strumień Jezreel. Na północny wschód od miasta wznosi się masyw góry Giwat ha-More (515 m n.p.m.), z której w kierunku zachodnim spływa strumień ha-More, łączący się na północ od miasta ze strumieniem Adaszim (następnie wpada do rzeki Kiszon). W odległości 3 km na północ wznoszą się wzgórza Hare Nacerat (wysokość dochodząca do 400 m n.p.m.), ze szczytami Har Kidumim, Har Ksulot i Har Dvora. Natomiast w odległości 7 km na południowy zachód od miasta wznoszą się wzgórza płaskowyżu Menassesa[1].

Historia edytuj

Historia Afuli
 
Starożytne sarkofagi na wzgórzu w centrum Afuli, wykorzystane przez Krzyżowców do budowy zamku obronnego w tym miejscu
 
Pozostałości fortyfikacji z czasów Krzyżowców
 
Mapa linii kolejowej Hejaz łączącej Damaszek z Medyną, z odnogą prowadzącą przez dzisiejszą Afulę do Hajfy
 
Posterunek policji w Afuli – dawny brytyjski Fort Tegart Afula
 
Obrońcy Afuli z I wojny izraelsko-arabskiej w 1948 roku
 
Pozostałości fortyfikacji obronnych wybudowanych podczas I wojny izraelsko-arabskiej w 1948 roku
 
Afula około 1950 roku
 
Arlozorov Avenue w Afuli, około 1950 roku
 
Historyczna wieża ciśnień, stojąca do tej pory w centrum miasta
 
Pomnik poległych mieszkańców Afuli
 
Pomnik poległych żołnierzy z Brygady Kfir
 
Pomnik ofiar terroru w Afuli

Badania archeologiczne wykazały, że żyzna Dolina Jezreel była zamieszkiwana od tysięcy lat. Najstarsza pisana wzmianka o osadzie Afula pochodzi z egipskich zapisków pochodzących z XIX wieku p.n.e. Osada jest także wspomniana w tekstach pochodzących z czasów faraona Totmesa III (XV wiek p.n.e.). Badacze przypuszczają, że była to kananejska osada, podbita prawdopodobnie w drugiej połowie XIII wieku p.n.e. przez Izraelitów. Miejsce to jest utożsamiane z biblijnym miastem Ofel, w którym mieszkał Gechazi, sługa proroka Elizeusza[a][2].

Po zniszczeniu Królestwa Izraela nadal istniały w tej okolicy osady ludzkie. Wykopaliska ujawniły kilka takich miejsc pochodzących z okresu asyryjskiego i rzymskiego. W średniowieczu Krzyżowcy wykorzystali tutejsze starożytne sarkofagi do budowy zamku obronnego Le Feve. Na jego miejscu w XII wieku sułtan Saladyn założył arabską wieś al-Fulah. W 1226 roku syryjski geograf Jaqut al-Hamawi opisał ją jako „filistyńskie miasto”[3]. Gdy w 1517 roku Palestyna znalazła się pod panowaniem Imperium osmańskiego nastąpił całkowity zastój tutejszej gospodarki. Podczas wyprawy Napoleona do Egiptu w pobliżu miejscowości al-Fulah w dniu 16 kwietnia 1799 roku doszło do bitwy pod Górą Tabor w której nieliczni Francuzi pokonali przeważające wojska tureckie[4].

W latach 1903-1905 nastąpiło pewne ożywienie gospodarcze związane z budową linii kolejowej Doliny. Była to odnoga linii Kolei Hidżaskiej, która łączyła Damaszek z Medyną. Odnoga przebiegająca przez osadę al-Fulah łączyła główną linię kolejową z miastami Hajfa. Powstanie stacji kolejowej w al-Fulah spowodowało niewielkie ożywienie gospodarcze okolicy. Około 1909 lub 1910 roku Jehoszua Chankin zakupił ze środków Światowej Organizacji Syjonistycznej pierwsze grunty w Dolinie Jezreel. Była to ziemia o powierzchni 10 km² położona w rejonie wioski al-Fulah. Zakup ten był początkiem długotrwałych sporów między Arabami i Żydami o prawa arabskich robotników rolnych, którzy zostali stąd eksmitowani. Spory dotyczyły prawa do dzierżawy gruntów rolnych i praw własności. W 1911 roku obok dawnej arabskiej wioski utworzono gospodarstwo rolne Merchawja (przekształcone w 1922 roku w moszaw Merchawja), a w 1913 roku sąsiednie gospodarstwo Tel Adaszim (przekształcone w 1923 roku w moszaw Tel Adaszim). W latach 1912–1915 Turcy wybudowali linię kolejową łączącą stację kolejową al-Fulah z miastem Nablus w Samarii. Pod koniec I wojny światowej w 1918 roku Palestyna stała się terenem walk brytyjsko-tureckich. We wrześniu 1918 roku podczas bitwy pod Megiddo w rejonie al-Fulah stacjonowały wojska tureckie. W rezultacie tej wojny cała Palestyna przeszła pod brytyjską kontrolę, a w 1922 roku formalnie utworzono Brytyjski Mandat Palestyny. Nowa sytuacja geopolityczna stwarzała nadzieję na realizację obietnicy Deklaracji Balfoura o utworzeniu w Palestynie „żydowskiej siedziby narodowej”. Program organizacji syjonistycznych zakładał wykupienie 4 mln akrów ziemi i osiedlenie w Ziemi Izraela w ciągu dziesięciu lat około miliona Żydów. W tym celu miało powstać wiele osad rolniczych i dziesięć większych skupisk miejskich – niektóre poprzez rozbudowę istniejących już miejscowości (Jerozolima, Jafa, Hajfa, Tyberiada i Safed), a niektóre poprzez założenie zupełnie nowych. Pod budowę jednego z nowych miast wybrano żyzną Dolinę Jezreel[5].

Amerykańska organizacja syjonistyczna American Zion Commonwealth wykupiła brakujące grunty w dolinie od libańskiej rodziny Sursuk. Organizacja ta zatrudniła znanego niemieckiego architekta Richarda Kaufmana, który sporządził ogólny plan nowej osady nazwanej Afula. Plan zagospodarowania przestrzennego zakładał utworzenie obszarów mieszkalnych z obiektami handlowymi, usługowymi, kulturalnymi i religijnymi. Po nabyciu działek mieszkalnych pierwsi żydowscy imigranci z Polski i Stanów Zjednoczonych przyjechali do Afuli w dniu 31 marca 1925 roku. Datę tę uznaje się za założenie miasta[6]. Wiele osób, które kupiły działki w Afuli nigdy nie zdołały przyjechać do Palestyny, ponieważ zginęły podczas Holocaustu. Tymczasem miasteczko bardzo szybko się rozwijało i już w 1926 roku posiadało pierwszą radę samorządową. W 1930 roku na północny wschód od Afuli utworzono szpital, który był pierwszym nowoczesnym szpitalem w Palestynie[7]. Podczas arabskiego powstania w Palestynie (1936–1939) niektórzy mieszkańcy dołączyli do oddziałów żydowskiej policji mandatowej. Brytyjczycy wybudowali wówczas w centrum osady fort policji Fort Tegart, który nadal istnieje i służy jako posterunek policji. Podczas II wojny światowej Brytyjczycy w rejonie Afuli utworzyli kilka ważnych baz wojskowych. W 1942 roku na południowy zachód od miejscowości powstała baza lotnicza RAF Megiddo, a na północny zachód baza lotnicza RAF Ramat Dawid. Natomiast w samej Afuli, w pobliżu posterunku policji utworzono obóz dla włoskich jeńców wojennych. Naprzeciwko szpitala utworzono bazę wojskową, w której stacjonowali żołnierze z Australii i Południowej Afryki. W listopadzie 1942 roku mieszkańcy Afuli udzielili schronienia żydowskim uciekinierom z nazistowskiej Europy[8].

Przyjęta w dniu 29 listopada 1947 roku Rezolucja Zgromadzenia Ogólnego ONZ nr 181 zakładała, że osada Afula miała znaleźć się w granicach nowo utworzonego państwa żydowskiego[9]. Arabowie odrzucili jednak rezolucję i dzień później doprowadzili do wybuchu wojny domowej w Mandacie Palestyny. W jej trakcie arabskie milicje wielokrotnie atakowały żydowskie konwoje z zaopatrzeniem, doprowadzając do paraliżu komunikacji między Doliną Jezreel a nadmorskim miastem Hajfą. W ramach działań odwetowych siły żydowskiej organizacji paramilitarnej Hagana wysiedliły i zniszczyły część okolicznych wiosek arabskich. Bezpośrednią kontynuacją wojny domowej była I wojna izraelsko-arabska (1948-1949). Afula znajdowała się w strategicznym punkcie między położonym na południu arabskim miastem Dżanin i na północy miastem Nazaret. Pozycje na północy zajęła Arabska Armia Wyzwoleńcza, po stronie południowej rozlokowały się oddziały irackie, a od wschodu usiłowały nacierać wojska syryjskie. Z tego powodu, od pierwszych dni wojny mieszkańcy budowali fortyfikacje obronne, a w miejscowości można było odczuć stan oblężenia. Aby zabezpieczyć linie komunikacyjne w Dolinie Jezreel, wojska izraelskie przeprowadziły pod koniec maja 1948 roku operację „Erez”, a w pierwszych dniach czerwca operację „Icchak”. W dniu 4 czerwca 1948 roku irackie samoloty zbombardowały Afulę. Jedna z bomb trafiła w dom mieszkalny, zabijając pięć osób. Kolejne naloty – tym razem już bez większych strat materialnych – miały miejsce 5 czerwca, 12 lipca i 18 lipca. Po wojnie do Afuli przyjechało kilka tysięcy żydowskich imigrantów z Iraku, Jemenu i Rumunii. W ten sposób bardzo szybko zapełniły się trzy miejskie obszary mieszkalne i musiano przygotować kolejny obszar, w którym utworzono gospodarstwa rolnicze (obecnie jest to osiedle Geulim, uznawane za najbardziej luksusowe w mieście). Ciągle rosnąca liczba nowych mieszkańców doprowadziła do założenia w 1951 roku nowej dzielnicy Afula Illit, położonej w odległości 5 km na północny wschód od miejscowości. W 1953 roku utworzono kolejną dzielnicę mieszkaniową Giwat ha-More, położoną na stokach góry o tej samej nazwie. Miasto było celem licznych zamachów terrorystycznych. Do pierwszego zamachu doszło w dniu 25 maja 1965 roku. Zdetonowana bomba uszkodziła budynek przy ulicy Cinnamon. Podczas wojny sześciodniowej w czerwcu 1967 roku Afula została zbombardowana przez iracki samolot bombowy Tupolew Tu-16. Celem nalotu były bazy wojskowe położone na zachód od Afuli, jednak dziewięć bomb spadło na obrzeżach miasteczka. Samolot został zestrzelony przez obronę przeciwlotniczą. W 1970 roku w miejscowości doszło do dwóch zamachów terrorystycznych – pierwsza bomba wybuchła na targowisku miejskim, a druga na dawnej stacji kolejowej (zginęła 1 osoba). W 1971 roku Afula otrzymała zgodę na utworzenie własnej strefy przemysłowej, a w listopadzie 1972 roku otrzymała prawa miejskie (oficjalna uroczystość miała miejsce w styczniu 1973 roku)[10][11].

Gdy w październiku 1973 roku wybuchła wojna Jom Kipur, tutejszy cmentarz wojskowy służył jako miejsce tymczasowego pochówku żołnierzy poległych na Wzgórzach Golan. Po wojnie ciała poległych przenoszono do miejscowości i wiosek skąd pochodzili żołnierze. W latach 90. XX wieku miasto przyjęło tysiące żydowskich imigrantów z Etiopii i krajów byłego Związku Radzieckiego. W kolejnych latach nastąpiło nasilenie aktywności palestyńskich terrorystów, z czym wiązała się seria ciężkich zamachów, które dotknęły miasto. W dniu 6 kwietnia 1994 roku terroryści z Hamasu przeprowadzili zamach na autobus w Afuli, w którym zginęło 8 osób, a 55 zostało rannych[12]. 30 listopada 1994 roku doszło do ataku siekierą w Afuli, w którym brutalnie została zamordowana izraelska kobieta żołnierz[13].

Kolejna eskalacja przemocy miała miejsce podczas intifady Al-Aksa. W dniu 26 listopada 2001 roku terrorysta-samobójca otworzył ogień do przechodniów w rejonie głównego dworca autobusowego Afuli. Zanim został zastrzelony przez policjantów, zabił 2 osoby i zranił około 50 następnych. W dniu 5 maja 2002 roku terrorysta-samobójca wysadził się w autobusie przy dworcu autobusowym w Afuli (1 osoba zginęła, a kilka odniosło rany). 19 maja 2003 roku palestyńscy terroryści przeprowadzili zamach w centrum handlowym, w którym zginęły 3 osoby, a 70 zostało rannych[14]. Miasto ucierpiało także podczas II wojny libańskiej na przełomie lipca i sierpnia 2006 roku. 17 lipca na miasto spadły rakiety Katiusza (wywołały pożary okolicznych pól uprawnych); 28 lipca pięć rakiet Fajr-5 spadło na obrzeżach miasta; 2 sierpnia na miasto spadło osiem rakiet Katiusza i jedna rakieta Fajr-5[15].

Demografia edytuj

Według danych Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w 2011 roku w Afuli żyło prawie 41,3 tys. mieszkańców, z czego 92% Żydzi (reszta to inne narodowości). Jest to niewielkie miasteczko, którego populacja charakteryzuje się niewielkim stałym wzrostem liczebności. Wskaźnik wzrostu populacji wyniósł w 2011 roku 0,6%. W roku tym urodziło się 710 dzieci, a zmarło 315 osób (odnotowano 2 zgony niemowląt). Według danych za 2010 rok liczba pracowników wynosiła 19041, a liczba osób pracujących na własny rachunek wynosiła 956. Średnie miesięczne wynagrodzenie w 2010 roku wynosiło 5906 ILS (średnia krajowa 7522 ILS). Zasiłki dla bezrobotnych pobierało 467 osób, w tym 215 mężczyzn (średni wiek: 43. lata). Świadczenia emerytalne oraz renty pobierało 5328 osób, a zapomogi społeczne 2310 osoby[16].

Populacja pod względem wieku (2011)
Wiek (w latach) Procent populacji w %
0 – 4 7,6
5 – 9 6,7
10 – 14 6,9
15 – 19 7,0
20 – 29 17,2
30 – 44 17,9
45 – 59 18,3
60 – 64 5,6
65 – 12,8

Symbole edytuj

Herb Afuli został po raz pierwszy opublikowany 30 października 1958 roku. Jest on przedzielony na dwie części, z których górna pomarańczowa reprezentuje przemysłowo-rzemieślniczy rozwój miasta, natomiast dolna zielona przedstawia rolnicze wykorzystanie Doliny Jezreel. W górnym polu umieszczono wizerunek wioski, która rozwijała się w dolinie pomiędzy górującymi nad nią górami. W dolnej części umieszczono wyobrażenia narzędzi rzemieślniczych i płodów rolnych. U góry widnieje napis w języku hebrajskim – Afula[17].

Polityka edytuj

 
Ratusz w Afuli

Burmistrzem miasta jest Avraham Elkabetz. Ratusz miejski znajduje się przy ulicy Jehoszua Hankin 47[18].

Współpraca międzynarodowa edytuj

Afula ma zawarte umowy partnerskie z następującymi miastami:

Gospodarka edytuj

Przemysł edytuj

W południowo-wschodniej części miasta znajduje się strefa przemysłowa Alef. Mieści się tutaj przedsiębiorstwo GJ Solar rozwijające technologie ogniw słonecznych[19]. Przedsiębiorstwo Hasson produkuje meble[20]. Druga strefa przemysłowa Beta znajduje się w północno-wschodniej części miasta. Mieści się tutaj fabryka koncernu telekomunikacyjnego Tadiran Telecom[21]. Zakład Steelplast projektuje i produkuje formy oraz matryce wtryskowe do tworzyw sztucznych[22]. Przedsiębiorstwo Galilee Herbs produkuje przyprawy[23]. Przy dzielnicy Afula Illit jest położona trzecia strefa przemysłowa Gimel. Mieści się tutaj przedsiębiorstwo Meyer and son Samuel produkujące urządzenia sanitarne i rurociągi[24]. Dodatkowo znajdują się tutaj zakłady włókiennicze oraz fabryka produkująca pończochy. Od 1981 roku w mieście działa także spółka Schneider Electric Engineering Ltd., która realizuje projekty elektryczne w infrastrukturze wysokiego i niskiego napięcia oraz tworzy urządzenia kontrolne i automatyki. Natomiast przedsiębiorstwo V LED produkuje i importuje systemy oświetleń ulicznych oraz do salonów[25]. W kwietniu 2000 roku władze miejskie Afuli nawiązały współpracę z Samorządem Regionu Emek Jizre’el i sąsiednią miejscowością Kefar Tawor w celu utworzenia strefy przemysłowej Alon Tawor. Obecnie strefa zajmuje powierzchnię 593 ha, na których działalność prowadzi ponad 50 różnych przedsiębiorstw zatrudniających 4 tys. pracowników[26].

 
Widok strefy przemysłowej Alon Tawor

Handel i usługi edytuj

Dolina Jezreel słynie z zaawansowanego technologicznie rolnictwa. Afula jest stolicą tego regionu, spełniającą rolę niejako kotwicy i miejskiego centrum handlowego dla całej wiejskiej okolicy. Z tego powodu ulokowało się tutaj wiele przedsiębiorstw usługowych, handlowych i rzemieślniczych. Na każdym z osiedli mieszkaniowych znajdują się kompleksy handlowe. W północno-zachodniej części miasta mieści się centrum handlowe Ioklr Emek z restauracją Pizza Hut i stacją benzynową. W śródmieściu jest centrum handlowe Super-Sol oraz stare targowisko miejskie. Liczne sklepy i centa handlowe ulokowały się w strefie przemysłowej Alef w południowo-wschodniej części miasta. Jest tu między innymi centrum Valleys Mall. Przy Parku Afula jest centrum handlowe Emek. Przy strefie przemysłowej Gimel jest centrum handlowe Iayogev[1].

Infrastruktura edytuj

Infrastruktura i transport Afuli
 
Centrum Medyczne Doliny
 
Remiza straży pożarnej w Afuli
 
Centralny dworzec autobusowy w Afuli
 
Autobus linii Egged w Afuli
 
Widok na Afulę i jedną z dróg dojazdowych do miasta

Remiza straży pożarnej znajduje się przy ulicy Agas 9 w północno-zachodniej części miasta. Posterunek policji mieści się w centrum miasta przy ulicy ha-Nassi Weizman 7. W północnej części miasta przy ulicy ha-Histadrut znajduje się stacja ratunkowa Magen David Adom[27], a w północno-wschodniej części jest duży kompleks szpitalny Centrum Medycznego Doliny[7]. Cmentarz komunalny znajduje się w południowej części miasta[1].

Transport edytuj

Miasto Afula stanowi centrum komunikacyjne regionu. Krzyżują się tutaj drogi z północy na południe z drogami ze wschodu na zachód. W kierunku południowo-zachodnim do nadmorskiej równiny Szaron odchodzi droga ekspresowa nr 65, która przebiega obok odległego o 3 km od miasta portu lotniczego Megiddo, a w odległości 8 km krzyżuje się z drogą nr 66 prowadzącą na północny zachód do portowego miasta Hajfa. Droga ekspresowa 65 omija miasto od zachodu i północy obwodnicą (budowany jest odcinek północno-wschodni) i kieruje się na północny wschód przez dzielnice Afula Illit i Giwat ha-More w kierunku Jeziora Tyberiadzkiego. W kierunku północnym odchodzi droga ekspresowa nr 60, która w odległości 3 km krzyżuje się z drogą nr 73 i następnie dociera do miasta Nazaret. Droga nr 60 przebiega przez centrum miasta i kieruje się na południe, by po około 8 km dotrzeć do przejścia granicznego Dżalama umożliwiającego wjechanie na terytorium Autonomii Palestyńskiej i dotarcie do miasta Dżanin. W kierunku południowo-wschodnim odchodzi droga nr 71, którą dojeżdża się do miasta Bet Sze’an oraz przejścia granicznego na rzece Jordan z Jordanią. Głównym środkiem transportu publicznego są dalekobieżne autobusy linii Egged i lokalne autobusy linii Kavim. Przez cały dzień autobusy regularnie odjeżdżają do Hajfy, Tyberiady, Jerozolimy i Tel Awiwu. W samym śródmieściu Afuli znajduje się centralny dworzec autobusowy[1].

W 2011 roku w Afuli były zarejestrowane 12 221 pojazdy silnikowe, w tym 10 177 samochodów osobowych (średnia wieku samochodów prywatnych wynosiła 7 lat). W roku tym w mieście doszło do 68 wypadków[16].

Transport kolejowy edytuj

Przed I wojną światową w Afuli istniała stacja kolejowa. Przebiegała tędy linia kolejowa łącząca port w Hajfie z linią kolejową Hejaz, która biegła z Damaszku do Medyny. Po I wojnie izraelsko-arabskiej linia ta została zniszczona i obecnie Afula nie posiada żadnego połączenia kolejowego. Istnieją plany utworzenia takiej linii Rakewet Jisra’el[28].

Transport lotniczy edytuj

W odległości 3 km na południowy zachód od miasta znajduje się port lotniczy Megiddo. Mogą na nim lądować niewielkie prywatne samoloty[29].

Architektura edytuj

Architektura Afuli
 
Współczesne osiedla mieszkaniowe Afuli
 
Dawna linia kolejowa w Afuli
 
Stara stacja kolejowa w Afuli
 
Tereny rekreacyjne Parku Afula

Miasto w rzeczywistości składa się z trzech odrębnych części. W samym centrum znajduje się założone w 1925 roku „stare miasto”, posiadające osiedla mieszkaniowe: Afula, Afula ha-Tseira i Romema. W jej południowo-wschodniej części zlokalizowano strefę przemysłową, a po strony zachodniej wybudowano nowe osiedla mieszkaniowe domków jednorodzinnych otoczone obwodnicą miejską. W odległości 4 km na północny wschód powstała w 1950 roku dzielnica Afula Illit. Aż do lat 70. XX wieku była ona uznawana jako tymczasowe miejsce pobytu nowych imigrantów przyjeżdżających z państwa arabskich do Izraela. Po operacji Salomon w 1991 roku zamieszkała tu znaczna ilość imigrantów z Etiopii, do których z biegiem czasu dołączyli imigranci z krajów byłego ZSRR. Nadali oni specyficzny charakter Afuli Illit. Na południe od niej znajduje się założona w 1955 roku dzielnica Giwat ha-More, zajmująca rozległa przestrzeń południowo-zachodnich zboczy góry o tej samej nazwie. Między tymi dwoma dzielnicami a miastem Afula znajduje się niewielka strefa przemysłowa, kompleks szpitalny oraz Park Afula. Dodatkowo w mieście są parki publiczne Nessis, Jad LaBanim, ha-Banim, ha-Sz’huna i ha-Rakevet. Zachowała się dawna linia kolejowa przebiegająca przez sam środek miasta ze starą stacją kolejową Afuli[30].

Kultura edytuj

Kultura Afuli
 
Centrum kultury w Afuli
 
Audytorium i galeria sztuki w Afuli
 
Wielka Synagoga w Afuli
 
Dom Pamięci

W mieście jest kilka domów kultury. W północno-zachodniej części miasta, przy ulicy Etrog znajduje się centrum kultury Heihal ha-Tarbut. W północno-wschodniej części miasta jest kompleks obiektów kulturalnych z Centrum Sztuki i Muzyki „Pais”, biblioteką miejską i miejscem pamięci Jad LaBanim. Miejska galeria sztuki organizuje liczne wystawy[31]. Performing Arts Center w Afuli jest jedną z najpiękniejszych i najbardziej luksusowych sal koncertowych w kraju. Centrum jest siedzibą trzech zespołów teatralnych. Miasto posiada także własną orkiestrę reprezentacyjną[32].

W Afuli działa lokalna rozgłośnia radiowa, która nadaje audycje przez internet[33].

Edukacja edytuj

Zgodnie z danymi Izraelskiego Centrum Danych Statystycznych w Afuli jest 14 przedszkoli oraz 20 szkół – w tym 14 szkół podstawowych i 5 szkół średnich. W 2011 roku w 288 klasach szkolnych uczyło się ponad 6,6 tys. uczniów, w tym 3,7 tys. w szkołach podstawowych. Średnia uczniów w klasie wynosiła 23[16]. Dodatkowo w mieście znajduje się Afula Academic College oraz centrum pedagogiczne. Ważną tutejszą uczelnią muzyczną jest konserwatorium, w którym kształci się około tysiąca muzyków i śpiewaków[34].

Turystyka edytuj

Miasto jest dogodnym punktem wypadowym do zwiedzania Doliny Jezreel i jej otoczenia. W mieście wytyczono szlak turystyczny, który umożliwia poznanie najważniejszych miejsc Afuli. Czas jego przejścia wynosi około jednej godziny[30].

Sport i rekreacja edytuj

W mieście działa sześć klubów sportowych. Najbardziej znaną jest drużyna koszykarska Hapoel Afula B.C., która sezon 2006/2007 zakończyła na 6. miejscu w krajowej lidze. Z powodu braku środków finansowych drużyna spadła jednak do drugiej ligi rozgrywek[35]. Drużyna piłkarska Hapoel Afula F.C. obecnie gra w drugiej lidze Liga Leumit[36]. Posiada ona własny stadion Stadion Afula Illit[37]. Poza tym w mieście istnieje klub szachowy Hapoel Afula, klub gimnastyki kobiecej Hapoel Afula oraz klub sportów dla niepełnosprawnych Hapoel Afula[38].

W każdym z osiedli mieszkaniowych są obiekty sportowe takie jak boiska i sale do ćwiczeń. W południowej części miasta, przy szkole Gvanim znakduje się boisko do piłki nożnej. Natomiast w północno-wschodniej części miasta jest duży kompleks sportowy z salą sportową i kortami tenisowymi. W północno-wschodniej części miasta znajduje się otwarty w październiku 2007 roku duży teren rekreacyjny Park Afula. Zajmuje on powierzchnię 120 ha i jest ogólnie dostępny. Mieści się w nim amfiteatr (2400 miejsc siedzących, a przy masowych imprezach możliwość pomieszczenia do 10 tys. osób w terenie otwartym), ogród zoologiczny, jezioro i ogród. Po całym terenie parku wytyczono alejki spacerowe oraz drogi rowerowe[39]. Przy dzielnicy Afula Illit położony jest duży kompleks sportowy Robert Russell Sports Center z salami sportowymi, basen kąpielowym, kortami tenisowymi i boiskiem do piłki nożnej[40].

Wojsko edytuj

W odległości ponad 1 km na południowy zachód od miasta znajduje się baza wojskowa Amos będąca połączona z sąsiednim lotniskiem Megiddo. Natomiast w odległości 8 km na północny zachód od miasta jest położona duża baza lotnicza Ramat Dawid[1].

Ludzie związani z Afulą edytuj

Zobacz też kategorie: Ludzie związani z Afulą, Ludzie urodzeni w Afuli.

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Zobacz: 2 Księga Królewska 5,24: „Kiedy przyszedł do Ofelu, Gechazi odebrał te rzeczy z ich rąk i złożył w domu. Następnie odprawił mężów, którzy odeszli” Tłumaczenie według Biblii Tysiąclecia.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f Opis na podstawie map Google.
  2. ↑ Afula. [w:] Ohr Somayach International [on-line]. [dostęp 2012-06-02]. (ang.).
  3. ↑ Alexander P. Watt: Palestine Under the Moslems: A Description of Syria and the Holy Land from A.D. 650 to 1500. Committee of the Palestine Exploration Fund, 1890, s. 441. [dostęp 2012-06-02]. (ang.).
  4. ↑ D. Smith: The Greenhill Napoleonic Wars. Greenhill Books, 1998, s. 151.
  5. ↑ Symbol miasta. [w:] Miejski Portal Afuli [on-line]. [dostęp 2012-06-07]. (hebr.).
  6. ↑ Afula, Israel. [w:] h2g2 Information [on-line]. [dostęp 2012-06-04]. (ang.).
  7. ↑ a b HaEmek Medical Center. [w:] HaEmek Medical Center [on-line]. [dostęp 2012-06-05]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-12-22)]. (ang.).
  8. ↑ Afula. [w:] Rom Galil [on-line]. [dostęp 2012-06-07]. (hebr.).
  9. ↑ Oficjalna mapa podziału Palestyny opracowana przez UNSCOP. [w:] United Nations [on-line]. 1948. [dostęp 2012-06-05]. (ang.).
  10. ↑ Miasto Afula. [w:] Historical Jewish Press [on-line]. 1972-11-20. [dostęp 2012-06-07]. (hebr.).
  11. ↑ Zarządzenie o przyznaniu praw miejskich Afuli. [w:] Nevo [on-line]. [dostęp 2012-06-07]. (hebr.).
  12. ↑ Clyde Haberman: Arab car bomber kills 8 in Israel; 44 are wounded. [w:] The New Tork Times [on-line]. 1994-04-07. [dostęp 2013-11-14]. (ang.).
  13. ↑ Arab Kills Female Israeli Soldier With Ax. [w:] The Washington Post [on-line]. 1994-12-01. [dostęp 2013-11-16]. [zarchiwizowane z tego adresu (2014-10-22)]. (ang.).
  14. ↑ Homicide Bomber Kills Three in Israel. [w:] Fox News [on-line]. 2003-05-20. [dostęp 2013-11-19]. (ang.).
  15. ↑ Historia miasta. [w:] Miejski Portal Afuli [on-line]. [dostęp 2012-06-07]. (hebr.).
  16. ↑ a b c Dane statystyczne Afuli. [w:] Israel Central Bureau of Statistics [on-line]. [dostęp 2013-11-08]. (hebr.).
  17. ↑ Iriyat Afula. [w:] Flags of the World [on-line]. [dostęp 2012-06-06]. (ang.).
  18. ↑ Burmistrzowie miasta. [w:] Miejski Portal Afuli [on-line]. [dostęp 2012-06-07]. (hebr.).
  19. ↑ GJ Solar. [w:] GJ Solar [on-line]. [dostęp 2012-06-06]. (ang.).
  20. ↑ Welcome to the Hasson website. [w:] Hasson Group [on-line]. [dostęp 2012-06-06]. (ang.).
  21. ↑ Tadiran Telecom. [w:] Tadiran Group [on-line]. [dostęp 2012-06-06]. (hebr.).
  22. ↑ Steelplast Ltd. [w:] Steelplast Ltd. [on-line]. [dostęp 2012-06-06]. (ang.).
  23. ↑ Galilee Herbs. [w:] Galilee Herbs [on-line]. [dostęp 2012-06-06]. (hebr.).
  24. ↑ Meyer. [w:] Meyer [on-line]. [dostęp 2012-06-07]. (hebr.).
  25. ↑ V LED. [w:] V LED [on-line]. [dostęp 2012-06-06]. (hebr.).
  26. ↑ Industrial Park Alon Tavor. [w:] The Galilee Development Authority [on-line]. [dostęp 2013-11-23]. (ang.).
  27. ↑ Miejskie służby ratunkowe. [w:] Miejski Portal Afuli [on-line]. [dostęp 2012-06-07]. (hebr.).
  28. ↑ Plan rozwoju Rakewet Jisra’el. [w:] Rakewet Jisra’el [on-line]. [dostęp 2008-02-05]. (hebr.).
  29. ↑ Megiddo Airfield. [w:] Airports-Worldwide [on-line]. [dostęp 2013-11-23]. (ang.).
  30. ↑ a b Afula i okolica. [w:] Inature [on-line]. [dostęp 2013-11-24]. (hebr.).
  31. ↑ Municipal Gallery Afula. [w:] Municipal Gallery Afula [on-line]. [dostęp 2012-06-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-05-14)]. (hebr.).
  32. ↑ Performing Arts Center. [w:] Miejski Portal Afuli [on-line]. [dostęp 2012-06-07]. (hebr.).
  33. ↑ Radio-Afula. [w:] Radio-Afula [on-line]. [dostęp 2013-11-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-28)]. (hebr.).
  34. ↑ Konserwatorium. [w:] Miejski Portal Afuli [on-line]. [dostęp 2012-06-07]. (hebr.).
  35. ↑ Arie Livnat: The demise of Gelil Eljon / 'And here, friends, once played a basketball team’. [w:] Ha-Arec [on-line]. [dostęp 2013-11-23]. (ang.).
  36. ↑ Hapoel Afula. [w:] Futbol24.com [on-line]. [dostęp 2013-11-24]. (pol.).
  37. ↑ Afula Express: zadowolony z postępu modernizacji miejskiego stadionu. [w:] Blinker [on-line]. 2013-06-08. [dostęp 2013-11-24]. (hebr.).
  38. ↑ Sport w Afuli. [w:] Miejski Portal Afuli [on-line]. [dostęp 2012-06-07]. (hebr.).
  39. ↑ Park Afula. [w:] Miejski Portal Afuli [on-line]. [dostęp 2012-06-07]. (hebr.).
  40. ↑ Basen. [w:] Miejski Portal Afuli [on-line]. [dostęp 2012-06-07]. (hebr.).

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Afula&oldid=72832348”