Aglomeracja miejska (z łac. agglomeratio „nagromadzenie”) – jednostka morfologiczna tworząca spójny zespół wzajemnie powiązanych jednostek osadniczych, powstały w wyniku koncentracji zabudowy i zagospodarowania[1].

Widok Krakowa, Kleparza i Kazimierza z atlasu Civitates orbis terrarum Georga Brauna i Fransa Hogenberga z 1618 roku. Przykład aglomeracji tworzonej przez 3 miasta królewskie Rzeczypospolitej Obojga Narodów
Tokio
Meksyk
Szanghaj
Nowy Jork
São Paulo
Kair
Londyn

Aglomeracje są zwykle tworzone przez jednostki osadnicze odrębnych jednostek administracyjnych.

W urbanistyce jest to obszar o intensywnej zabudowie, charakteryzujący się również dużym zagęszczeniem ludności przebywającej na danym terenie okresowo (np. w ciągu dnia) lub stale. Aglomeracje charakteryzują się dużym przepływem osób i towarów oraz znaczną wymianą usług. W brzmieniu bardziej potocznym aglomeracja jest skupiskiem sąsiadujących ze sobą miast i wsi, które stanowią wspólny organizm, poprzez zintegrowanie lub uzupełnianie się rozmaitych form infrastruktury tych miejscowości oraz wzajemne wykorzystywanie potencjałów, którymi te miejscowości dysponują.[potrzebny przypis]

Osobny artykuł: Aglomeracja (Prawo wodne).

W gospodarce ściekowej aglomeracja to obszar, gdzie działalność ludzka jest wystarczająco skoncentrowana, aby ścieki komunalne były zbierane i przekazywane do jednego punktu (oczyszczalni)[2]. Może być to mniejszy obszar niż w typowym rozumieniu pojęcia aglomeracja.

Rozwój przestrzenny i demograficzny aglomeracji nie jest warunkiem wystarczającym do przekształcenia jej w obszar metropolitalny. Podstawową cechą aglomeracji jest powiązanie obszarów zurbanizowanych, a obszaru metropolitalnego jest integracja funkcjonalna i zewnętrzne funkcje metropolitalne[3].

Typologia aglomeracji miejskich edytuj

Podział aglomeracji ze względu na charakter centrum[4]:

  1. aglomeracja bicentryczna – z dwoma ośrodkami miejskimi o zbliżonym potencjale,
  2. konurbacja (konurbacja sensu stricto) – z trzema lub więcej ośrodkami miejskimi o zbliżonym potencjale,
  • metropolia (obszar metropolitalny) - spójny funkcjonalnie wielkomiejski układ wielu jednostek osadniczych oraz terenów o wysokim stopniu zurbanizowania, którego główną cechą jest występowanie funkcji metropolitalnych, a także powiązań funkcjonalnych i ekonomicznych.
  • megalopolis – rozległy, policentryczny zespół połączonych aglomeracji miejskich, pozbawiony dominującego ośrodka.

Ze zjawiskiem aglomeracji związane jest również (lecz nie tożsame) pojęcie obszaru metropolitalnego.

Największe aglomeracje w Polsce edytuj

Główny artykuł: Aglomeracje w Polsce.

powyżej 1 mln ludności:

Największe aglomeracje świata edytuj

Nr Miasto Nazwa oryginalna Państwo Kontynent Ludność
aglomeracji[5][potrzebny przypis][6]
Ludność
miasta[5][potrzebny przypis][6]
1 Tokio 東京 (Tōkyō)   Japonia Azja 34 600 000 8 700 000
2 Meksyk Ciudad de México   Meksyk Ameryka Północna 27 700 000 8 800 000
3 Szanghaj 上海 (Shànghǎi)   Chiny Azja 25 800 000 13 400 000
4 Nowy Jork New York   Stany Zjednoczone Ameryka Północna 23 600 000 11 100 000
5 Bombaj मुंबई (Mumbaī)   Indie Azja 22 900 000 12 400 000
6 Seul 서울 (Sŏul)   Korea Południowa Azja 21 500 000 10 400 000
7 São Paulo São Paulo   Brazylia Ameryka Południowa 21 300 000 8 300 000
8 Karaczi كراچى (Karaći)   Pakistan Azja 21 100 000 11 200 000
9 Dżakarta Jakarta   Indonezja Azja 19 800 000 8 500 000
10 Delhi नई दिल्ली (Dilli)   Indie Azja 19 500 000 12 200 000
11 Los Angeles Los Angeles   Stany Zjednoczone Ameryka Północna 18 100 000 3 800 000
12 Osaka 大阪市 (Ōsaka-shi)   Japonia Azja 17 400 000 2 600 000
13 Kair القاهرة (al-Qāhira)   Egipt Afryka 16 800 000 6 700 000
14 Pekin 北京 (Běijīng)   Chiny Azja 16 700 000 10 100 000
15 Manila Maynila   Filipiny Azja 16 300 000 1 600 000
16 Kalkuta কলকাতা (Kolkata)   Indie Azja 16 100 000 5 000 000
17 Dhaka ধাক (Dhākā)   Bangladesz Azja 15 900 000 6 700 000
18 Stambuł İstanbul   Turcja Azja/Europa 15 300 000 11 300 000
19 Moskwa Москва   Rosja Europa 15 000 000 10 400 000
20 Lagos Lagos   Nigeria Afryka 14 900 000 7 900 000
21 Buenos Aires Buenos Aires   Argentyna Ameryka Południowa 14 700 000 7 500 000
22 Londyn London   Wielka Brytania Europa 13 700 000 8 100 000
23 Rio de Janeiro Rio de Janeiro   Brazylia Ameryka Południowa 12 400 000 6 000 000
24 Teheran تهران (Tehrān)   Iran Azja 12 200 000 7 100 000
25 Paryż Paris   Francja Europa 12 000 000 2 200 000
...
209 Katowice Katowice   Polska Europa 2 375 000 302 000
217 Warszawa Warszawa   Polska Europa 2 275 000 1 700 000

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Tadeusz Markowski, Tadeusz Marszał: Metropolie, obszary metropolitalne, metropolizacja: problemy i pojęcia podstawowe. Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 2006, s. 16. ISBN 83-89693-16-X.
  2. Dyrektywa Rady z dnia 21 maja 1991 r. dotycząca oczyszczania ścieków komunalnych (91/271/EWG) OJ L 135, 30.5.1991 [online].
  3. Tadeusz Markowski, Tadeusz Marszał: Metropolie, obszary metropolitalne, metropolizacja: problemy i pojęcia podstawowe. Warszawa: Komitet Przestrzennego Zagospodarowania Kraju PAN, 2006, s. 14, 15. ISBN 83-89693-16-X.
  4. Tadeusz B. Hadaś, Typologia aglomeracji miejskich. Zarys problematyki. Instytut Tarnogórski i Muzeum, Tarnowskie Góry 2015 (w przygotowaniu).
  5. a b World Gazeetter: Largest agglomerations of the world. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-04-28)]. (ang.).
  6. a b World Atlas: Largest Cities of the World by metro population. (ang.).

Linki zewnętrzne edytuj