Ahankara (dewanagari अहंकार, ang. Ahamkara, dosł. „sprawca ja”[1], w wisznuizmie (krysznaizmie) określana jako ‘fałszywe ego’) – kategoria ontyczna, pierwiastek subtelny, jedna z tattw w filozofii indyjskiej powstałych z prakryti. Cześć organu antahkarana. Stanowi przeszkodę dla połączenia dźiwy i brahmana, w wisznuizmie (krysznaizmie) przeszkodę w połączeniu dżiwy (jiva-atma, jiva-tattva, czyli indywidualnej duszy) z Bhagawanem (Bogiem Osobowym), źródłem bezosobowego Brahmana. Połączenie to jest rozumiane jako jedność woli w miłości.
Ahankara indywidualna (wjasti ahamkara) – nieskończenie mała część kosmicznej ahamkary (samaszti ahamkara) powstałej z czystego mahat tamasu (części tamasowej mahat tattwy). Ponieważ kosmiczna ahamkara jest trzech rodzajów (analogicznie do istnienia trzech gun), to ahamkara indywidualna występuje jako trzy ich pochodne produkty[2].

Bóstwem ahankary jest Rudra[3].

Ramakrishna objaśnia indywidualna ahankarę jako samoświadomość[4], i poczucie „ja”[5].

Przypisy edytuj

  1. Joanna Jurewicz: Ahankara. W: Tadeusz Herrmann, Joanna Jurewicz, Bogusław Jan Koc, Andrzej Ługowski: Mały słownik klasycznej myśli indyjskiej. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Semper, 1992, s. 9. ISBN 83-900523-2-6.
  2. Shri Yogeshwaranand Paramahans: Science of Soul. Sri Swamy Jyotirmayananda(tł.). Wyd. 5. New Delhi: Yoga Niketan Trust, 1997.
  3. Tattwa bodha II.4. W: Śankaraczarja: Śankaraczarja. Klejnot mądrości Wschodu. Józef Świtkowski (tł.), Leonard Górnicki (red.). Wyd. 1. Wrocław: „Borgis” Pracownia, 1999, s. 130. ISBN 83-87129-70-4.
  4. Byt szczególny – człowiek. W: Małgorzata Ruchel: Ramakriszna. Filozof – mistyk – święty. Wyd. 1. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, 2003, s. 79. ISBN 83-88508-40-7.
  5. Byt szczególny – człowiek. W: Małgorzata Ruchel: Ramakriszna. Filozof – mistyk – święty. Wyd. 1. Kraków: Zakład Wydawniczy „Nomos”, 2003, s. 80. ISBN 83-88508-40-7.