Akiwa Eger
Akiwa Eger ben Mosze, inny wariant nazwiska: Eiger, inne warianty imienia: Akiba, Akiwe (ur. 8 listopada 1761 w Eisenstadt jako Akiwa Güns, zm. 12 października (13 tiszri) 1837 w Poznaniu), zwany Akiwą Młodszym[1] – rabin, znawca halachy, żydowski uczony, jeden z najwybitniejszych talmudystów swego okresu.
| Rabin / רבי | |
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Rabin Poznania | |
| Okres sprawowania |
1815–1837 |
| Rabin Mirosławca | |
| Okres sprawowania |
1791–1815 |
| Wyznanie | |
Życiorys edytuj
Akiwa Güns urodził się w 1761 roku (11 Cheszwan 5522 według kalendarza żydowskiego) w Eisenstadt, znajdującym się wówczas na Węgrzech, w znanej rodzinie rabinackiej[2]. Od początku był uważany za cudowne dziecko. Nauki rozpoczął w jesziwie w Mattersdorfie, następnie był uczniem swojego wuja rabina Wolfa Eigera we wrocławskiej jesziwie. Na jego cześć przybrał sobie jego nazwisko Eger.
Akiwa Eger był zdecydowanym przeciwnikiem chasydyzmu oraz ruchu reformowanego, kształtującego się pod wpływem haskali. W 1791 roku został rabinem w Mirosławcu, gdzie założył dobrze prosperującą szkołę talmudyczną, a także aktywnie uczestniczył w życiu publicznym miasta i gminy żydowskiej.
W 1815 roku został rabinem w Poznaniu[3], gdzie swoją funkcję pełnił do śmierci 12 października 1837 roku (13 tiszri 5598 według kalendarza żydowskiego). Tam również został pochowany na cmentarzu żydowskim przy ulicy Głogowskiej. Jego następcą został jego syn Salomon Eger.
Podczas II wojny światowej grób rabina wraz z całym cmentarzem został zrównany z ziemią. Na jego terenie zbudowano pawilony Międzynarodowych Targów Poznańskich, a bezpośrednio na grobie rabina garaż. W czerwcu 2007 roku z inicjatywy Filii w Poznaniu Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich oraz Eliakima Schlesingera, przewodniczącego londyńskiego Komitetu Ochrony Cmentarzy Żydowskich w Europie, rozpoczęto odbudowę cmentarza i grobu rabina. Rabinowi Egerowi i jego najbliższej rodzinie wystawiono stylizowane macewy z napisami w języku hebrajskim[4].
8 kwietnia 2008 roku plac znajdujący się przed Nową Synagogą w Poznaniu został nazwany na cześć rabina Egera[3]. Pomysłodawcą tego była poznańska filia Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP[5].
Twórczość edytuj
Akiwa Eger pozostawił po sobie ogromną spuściznę literacką, obejmującą olbrzymią liczbę responsów, nawet do licznych traktatów Talmudu, glossy do Miszny, Talmudu i Szulchan Aruch. W rękopisach zostały między innymi glossy do kodeksu Majmonidesa, zbiór nierozwiązanych problemów talmudycznych i zbiór 300 reguł metodologicznych do Talmudu i decyzorów[potrzebny przypis]:
- Gilyon HaShas – notatki na marginesie Talmudu (nieprzeznaczone pierwotnie do publikacji)
- Tosafot – jego komentarz na temat komentatorów Miszny, Obadiaha Bartenury i Yom Tova (jego komentarza Tosafot Jom-Tow)
- Shu”t / שאלות – zbiór responsów
- Hagahot / הגהות – dodatek do komentatorów Szulchan Aruch – Abrahama Gombinera i Davida Haleviego Segala (znanego jako Turei Zahav)
- Drush VeChidush / דרוש וחידוש – komentarz do Tory i drushim wybitnego autorytetu talmudystów i halachików.
- Shaalos U’Tshuvos / שו”ת איגר – dwutomowy komentarz do Tory
Rodzina edytuj
Spośród wszystkich dzieci Akiwa Eger miał dwóch synów: Abrahama (1781–1853) oraz Salomona (1785–1852), rabina Kalisza i następnie w latach 1837–1852 rabina Poznania. Jego córka Sarel (1790–1832) była drugą żoną rabina Mosze Schreibera (1762–1839), zwanego Chatam Sofer. Obecnie żyjący krewny, Cwi Eiger mieszka w Petach Tikwie w Dystrykcie Centralnym Izraela.
Biografie / Wydawnictwa edytuj
- Rabin Ya’akov Wershner. Życie i działania Rabina Akivy Egera (oryginalny tytuł: רבי עקיבא איגר חייו ופעולותיו). Wydana po raz pierwszy w 1934 w języku jidysz z okazji setnej rocznicy śmierci rabina Akivy Egera. Przetłumaczone na język hebrajski w 2009, zawiera pięć dodatków, wprowadzenie i historię życia. Książka wydawana obecnie przez Jacob Yeruham Warshner Shd z Bene Berak w Izraelu.
Zobacz też edytuj
- Dzielnica żydowska w Eisenstadt – miejsce narodzin Akiwy Egera
- Skwer Rabina Akivy Egera w Poznaniu – przy Nowej Synagodze
- Jehuda Löw ben Becalel – inny znany poznański rabin, twórca Golema
Przypisy edytuj
- ↑ Rafał Żebrowski, Eger (Eiger) Akiwa (Akiba, Akiwe) ben Mosze w: Polski Słownik Judaistyczny, The Emanuel Ringelblum Jewish Historical Institute.
- ↑ Wystawa – Akiva Eger. Od rabina w Mirosławcu do nadrabina w Poznaniu – Centrum Informacji Kulturalnej – Poznan.pl [online], www.poznan.pl [dostęp 2022-01-21].
- ↑ a b Eger Akiwa | Wirtualny Sztetl [online], sztetl.org.pl [dostęp 2022-01-21].
- ↑ Poznań: rozpoczęto odbudowę cmentarza – jewish.org.pl.
- ↑ Poznań. Rabin Akiva Eger patronem placu – jewish.org.pl.
Bibliografia edytuj
- Jacob H. Sinason, Gaon of Posen: A Portrait of Rabbi Akiva Guens-Eger, Feldheim 1990, ISBN 0-87306-548-4.