Aklina
Aklina lub inaczej równik magnetyczny – jedna z izoklin, czyli umownych linii na powierzchni Ziemi lub na mapie specjalnej-geofizycznej, łączących punkty o jednakowej inklinacji magnetycznej (o jednakowym nachyleniu magnetycznym); nazwa „aklina” odnosi się do izokliny, dla której inklinacja jest równa 0°.
Z teoretycznego punktu widzenia punkt powierzchni Ziemi należy do akliny, jeśli wektor natężenia pola magnetycznego Ziemi jest styczny do geoidy.
Aklina przebiega w okolicy równika, ale jest od niego nieco odchylona. Wygląd akliny jest zmienny w czasie, zależny od różnych czynników, kształtujących magnetosferę – wewnętrznych (na przykład związanych z procesami w jądrze Ziemi lub z konwekcją w jej płaszczu) i zewnętrznych (na przykład związanych ze zmiennym oddziaływaniem heliosfery). W okolicy Afryki i Oceanu Indyjskiego znajduje się na północ od równika, a w okolicy Ameryki i Wschodniego Oceanu Spokojnego – na południe od równika[1].
Bezpośrednią obserwację zjawiska nachylenia magnetycznego umożliwiają proste eksperymenty z użyciem igły magnetycznej zawieszonej na nitce, zamocowanej w środku ciężkości igły. Jeśli znajdziemy się w punkcie aklinicznym, to igła ułoży się poziomo, prostopadle do siły przyciągania grawitacyjnego. Jeśli takie prowizoryczne urządzenie pomiarowe wyposażymy w podziałkę, na przykład kątomierz, to otrzymamy najprostszy inklinometr.
Objaśnienia:
Ziemskie pole magnetyczne (rysunek po prawej), czyli magnetosfera Ziemi (zob. magnetyzm w skali makroskopowej), jest polem wektorowym. W każdym punkcie ziemskiej magnetosfery można określić kierunek wektora, obserwując zachowanie igły magnetycznej. Powinna być tak zawieszona lub podparta w środku ciężkości, aby był możliwy jej swobodny obrót w poziomie i w pionie. Dzięki obrotom w poziomie określamy położenie biegunów geomagnetycznych (zob. kompas magnetyczny, konieczne jest uwzględnienie deklinacji, występującej wskutek anomalii magnetycznych). Odchylenie igły od poziomu (na rysunku dolnym z lewej strony - odchylenie na terenie Polski) (inklinacja magnetyczna) pokazuje stopień wygięcia linii strumienia magnetycznego w kierunku powierzchni Ziemi (na rysunku po prawej – łuki z różnym zwrotem wektora na półkuli północnej i południowej). Na biegunach geomagnetycznych igła ustawia się pionowo[2][3].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ E. B. Uvarov, A. Isaacs: The Penguin Dictionary of Science. Wyd. 6. Penguin Books, 1986, s. 239.
- ↑ Mieczysław Jeżewski: Fizyka. Podręcznik dla wyższych szkół technicznych. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1953, s. 333–335.
- ↑ Magnetyzm ziemski. W: red. Józef Hurwic: Encyklopedia Przyroda i Technika. Zagadnienia wiedzy współczesnej. 1963, s. 625–641.