Alaksandr Aksionau
Alaksandr Niczyparawicz Aksionau (biał. Аляксандр Нічыпаравіч Аксёнаў[a]; ros. Александр Никифорович Аксёнов, Aleksandr Nikiforowicz Aksionow; ur. 9 października 1924 w Kuntorówce, zm. 8 września 2009) – radziecki polityk narodowości białoruskiej, w latach 1978–1983 premier Białoruskiej SRR, w latach 1960–1965 minister spraw wewnętrznych Białoruskiej SRR, w latach 1983–1985 ambasador ZSRR w Polsce, wieloletni parlamentarzysta Białoruskiej SRR i ZSRR.
| Pełne imię i nazwisko |
Alaksandr Niczyparawicz Aksionau |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
9 października 1924 |
| Data śmierci |
8 września 2009 |
| Przewodniczący Rady Ministrów Białoruskiej SRR | |
| Okres |
od grudnia 1978 |
| Przynależność polityczna | |
| Minister spraw wewnętrznych Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej | |
| Okres |
od 1960 |
| Przynależność polityczna | |
| Nadzwyczajny i Pełnomocny Ambasador Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich w Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej | |
| Okres |
od 1983 |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Deputowany do Rady Najwyższej Białoruskiej SRR IV, V, VI, VIII, IX, X i XI kadencji | |
| Okres |
od 1955 |
| Przynależność polityczna | |
| Okres |
od 1971 |
| Deputowany do Rady Najwyższej Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich | |
| Okres |
od 1966 |
| Przynależność polityczna | |
| Okres |
od 1986 |
| Odznaczenia | |
    
| |
Życiorys edytuj
Urodził się 9 października 1924 roku we wsi Kuntorówka, w powiecie homelskim guberni homelskiej Rosyjskiej FSRR, ZSRR[1][2][3]. W 1941 roku ukończył Homelską Szkołę Pedagogiczną[2]. Uczestniczył w walkach na froncie wschodnim II wojny światowej[2]. Był dowódcą oddziału 49 Gwardyjskiej Dywizji Strzeleckiej, walczył na Froncie Stalingradzkim, gdzie został ciężko ranny[4].
W 1944 roku został oddelegowany przez Komsomoł do pracy w obwodzie orenburskim Rosyjskiej FSRR i w obwodach baranowickim i grodzieńskim Białoruskiej SRR[b][2][3]. Pracował jako zastępca kierownika oddziału ds. pracy z młodzieżą szkolną i pionierami Baranowickiego Obwodowego Komitetu Leninowskiego Komunistycznego Związku Młodzieży Białorusi (LKZMB)[4]. W 1945 roku wstąpił do Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików) (WKP(b))[2]. Od 1953 roku pracował jako sekretarz, II sekretarz[1][2][3], a od września 1954 roku[2] – I sekretarz Komitetu Centralnego LKZMB. W 1957 roku ukończył Wyższą Szkołę Partyjną przy Komitecie Centralnym KPZR[1][2][3]. W latach 1957–1959 był sekretarzem ogólnoradzieckiego Komsomołu. Od sierpnia[2] 1959 roku był zastępcą przewodniczącego Komitetu Bezpieczeństwa Państwowego Białoruskiej SRR (KGB) przy Radzie Ministrów Białoruskiej SRR. W latach 1960–1965 pełnił funkcję ministra spraw wewnętrznych Białoruskiej SRR. Od 1965 roku pracował jako I sekretarz Witebskiego Komitetu Obwodowego Komunistycznej Partii Białorusi (KPB)[1][2][3]. Od grudnia 1978[2] do 1983 roku[4] pełnił funkcję przewodniczącego Rady Ministrów Białoruskiej SRR. W latach 1983–1985 był Nadzwyczajnym i Pełnomocnym Ambasadorem ZSRR w Polsce. W latach 1985–1989 pracował jako przewodniczący Państwowego Komitetu ZSRR ds. Telewizji i Radia[1][2][3].
Wielokrotnie sprawował funkcje parlamentarne. W latach 1955–1967 i 1971–1983 był deputowanym do Rady Najwyższej Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej IV, V, VI, VIII, IX, X i XI kadencji. W latach 1966–1984 i 1986–1990 był deputowanym do Rady Najwyższej ZSRR. W latach 1975–1983 pełnił funkcję członka Prezydium Rady Najwyższej Białoruskiej SRR[5][2][3]. Pełnił także przez wiele lat funkcje kierownicze w partii komunistycznej. W latach 1976–1990 był członkiem Komitetu Centralnego KPZR, w latach 1956–1986 – członkiem Komitetu Centralnego KPB. W latach 1956–1960 był kandydatem na członka Biura Komitetu Centralnego KPB, w latach 1971–1983 – członkiem tego biura[2]. Od 1971 roku pełnił funkcję II sekretarza Komitetu Centralnego KPB[1][2]. W 1989 roku[2] przeszedł w stan spoczynku, powrócił do Białoruskiej SRR i nie brał więcej udziału w życiu politycznym[1]. Zmarł 8 września 2009 roku. Wyrazy współczucia rodzinie przekazał przywódca Białorusi Alaksandr Łukaszenka[4].
Oceny edytuj
Zdaniem autorów książki Kto jest kim w Białorusi, Alaksandr Aksionau zasiadając na stanowisku przewodniczącego Państwowego Komitetu ds. Radia i Telewizji ZSRR sprzyjał demokratyzacji telewizji[1].
Odznaczenia edytuj
- trzy Ordery Lenina (ZSRR);
- Order Rewolucji Październikowej (ZSRR);
- dwa Ordery Czerwonego Sztandaru Pracy (ZSRR);
- Order Sławy III klasy;
- Order Wojny Ojczyźnianej I klasy;
- medale;
- Gramoty Pochwalne Rady Najwyższej Białoruskiej SRR i Rady Ministrów Białorusi[4].
Uwagi edytuj
- ↑ Zapis według oficjalnego wariantu języka białoruskiego. Alternatywna forma zapisu, według tzw. wariantu klasycznego (taraszkiewicy): Аляксандар Нічыпаравіч Аксёнаў (czyt. Alaksandar Niczyparawicz Aksionau).
- ↑ Jednostki administracyjne istniejące de facto, legalne z punktu widzenia władz ZSRR. Z punktu widzenia prawa międzynarodowego – terytorium II Rzeczypospolitej pod okupacją ZSRR.
Przypisy edytuj
Bibliografia edytuj
- Аксёнаў Аляксандр Нічыпаравіч. W: Рэдкал.: М. В. Біч і інш.: Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. T. 1: А — Беліца. Mińsk: „Biełaruskaja Encykłapiedyja” im. Piatrusia Brouki, 1993, s. 84. ISBN 5-85700-074-2. (biał.).
- Аксёнаў Аляксандр Нічыпаравіч. W: Рэдкал.: Г.П.Пашкоў і інш.: Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. T. 1: А — Аршын. Mińsk: Biełaruskaja Encykłapiedyja, 1996, s. 205. ISBN 985-11-0036-6. (biał.).
- Centrum Naukowo-Analityczne „Białoruska Perspektywa”: Kto jest kim w Białorusi. Białystok: Podlaski Instytut Wydawniczy, 2000, seria: Biblioteka Centrum Edukacji Obywatelskiej Polska – Białoruś. ISBN 83-913780-0-4.