Albańska Deklaracja Niepodległości

deklaracja z 28 listopada 1912

Albańska Deklaracja Niepodległości (alb. Deklarata e Pavarësisë) – dokument podpisany 28 listopada 1912 we Wlorze ogłaszający powstanie niepodległego państwa albańskiego.

Albańska Deklaracja Niepodległości
Ilustracja
Państwo

 Księstwo Albanii

Data utworzenia

28 listopada 1912

Autor(zy)

Ismail Qemali, Luigj Gurakuqi

Tło wydarzeń edytuj

W wyniku klęski Imperium Osmańskiego w I wojnie bałkańskiej ziemie zdominowane przez ludność albańską znalazły się pod kontrolą sojuszników bałkańskich (Czarnogóry, Serbii i Grecji), co groziło ich rozbiorem. W sytuacji, kiedy część terytoriów albańskich znajdowała się jeszcze pod kontrolą Turcji, a twierdze w Szkodrze i Janinie stawiały opór, grupa albańskich działaczy narodowych zdecydowała się zebrać i podjąć decyzję, co do przyszłości ziem albańskich.

Zgromadzenie we Wlorze edytuj

Początkowe plany, aby zgromadzenie delegatów rozpoczęło obrady w Durrësie, nie powiodły się z uwagi na postępy armii serbskiej. W tej sytuacji na miejsce zgromadzenia wybrano stosunkowo bezpieczną Wlorę. Z pomocą Austro-Węgier do Albanii dotarł główny organizator Zgromadzenia – Ismail Qemali, który do portu w Durrësie dopłynął austro-węgierskim parowcem, a stamtąd udał się konno w kierunku Wlory. Do miasta zaproszono 83 delegatów, ale tylko 37 z nich (z uwagi na toczące się działania wojenne) udało się dotrzeć na miejsce w odpowiednim czasie. Pozostali docierali do miasta w kolejnych dniach, kiedy Zgromadzenie kontynuowało obrady.

 
Ogłoszenie Deklaracji Niepodległości we Wlorze

28 listopada 1912 o godzinie 16 czasu miejscowego zebrani we Wlorze delegaci rozpoczęli obrady w domu należącym do Xhemila beja. Obradom przewodniczył Ismail Qemali, który w długim przemówieniu wyjaśnił zebranym delegatom obecną sytuację polityczną, podkreślając, że Albańczycy zawsze byli wierni Imperium Osmańskiemu, ale też nigdy nie zapomnieli swojego języka i swojej odrębności. W sytuacji, w której rząd osmański nie bierze pod uwagę interesów Albańczyków, mimo ich wiernej służby dla imperium. W obecnej sytuacji nie ma możliwości ocalenia Albanii przez walkę zbrojną i konieczne w opinii Qemala stało się oddzielenie Albanii od Imperium Osmańskiego. Delegaci poparli jednomyślnie stanowisko Qemala i podpisali uzgodniony tekst Deklaracji Niepodległości. Delegaci wyrazili wolę zachowania integralności terytorialnej ziem albańskich, wraz z Kosowem, a także neutralności wobec toczących się działań wojennych. Z uwagi na sytuację na froncie deklaracja nie miała większego znaczenia dla pozostałych państw. Decyzje podjęte na Konferencji Ambasadorów w Londynie (17 grudnia 1912) oznaczały de facto uznanie niepodległości Albanii, ale określanie jej statusu trwało do lipca 1913, kiedy to mocarstwa europejskie zgodziły się uznać Albanię jako neutralne, suwerenne i dziedziczne księstwo. 4 grudnia 1912 utworzono rząd, na czele którego stanął Ismail Qemal.

Tekst deklaracji edytuj

We Wlorze, dnia 15/28 listopada. Po wygłoszeniu przemówienia przez Przewodniczącego, Ismaila Kemala Beja, w którym mówił o wielkich nieszczęściach, których doświadcza dzisiaj Albania, wszyscy delegaci zdecydowali jednomyślnie że Albania, tak jak dzisiaj powinna być samodzielna, wolna i niepodległa.

 
Flaga albańska z 1912

Po ogłoszeniu Deklaracji Ismail Qemali wygłosił przemówienie do zebranego tłumu, a o 17.30 wciągnięto na maszt flagę albańską. Pełny tekst deklaracji niepodległości opublikowano w czasopiśmie Perlindja e Shqypenies (pełniącego funkcję dziennika urzędowego rządu albańskiego).

 
Pomnik wzniesiony w setną rocznicę niepodległości w Tiranie

Delegaci edytuj

79 delegatów[1], którzy uczestniczyli w obradach we Wlorze określa się w albańskiej tradycji pojęciem ojcowie narodu (alb. Baballaret e kombit). Na zachowanym dokumencie znajduje się jednak tylko 40 podpisów.[2][a]

Uwagi edytuj

  1. Kursywą zaznaczono osoby, które nie złożyły podpisu na oryginalnym dokumencie

Przypisy edytuj

Bibliografia edytuj