Aldona Gustas
Aldona Maria Gustas (ur. 2 marca 1932 w Karceviškiai; zm. 8 grudnia 2022 w Berlinie[1]) – urodzona na Litwie niemiecka pisarka, poetka, malarka i grafik. Pomysłodawczyni utworzenia grupy malarzy-poetów Berliner Malerpoeten, do której należał Günter Grass. Odznaczona Orderem Zasługi Republiki Federalnej Niemiec i Orderem „Za Zasługi dla Litwy”.
 Aldona Gustas, 2012 | |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci | |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
Życiorys edytuj
Aldona Gustas urodziła się w niewielkiej litewskiej miejscowości Karceviškiai w rejonie szyłokarczemskim. Wczesne dzieciństwo spędziła na Litwie, przez pewien czas mieszkała w Wilnie[2][3]. W czasie II wojny światowej jej ojciec został wywieziony na Syberię. W 1941 roku Aldona z matką uciekły do Niemiec. Początkowo mieszkała w Rostocku, a od 1945 roku w Berlinie Zachodnim[4]. W 1952 roku poznała prawie dwadzieścia lat starszego pisarza Georga Holmstena (1913-2010), którego została żoną[5]. W 1957 roku rozpoczęła twórczość pisarską, w 1970 roku zaczęła tworzyć jako malarz i grafik[3].
Pod koniec lat 50. i w latach 60. XX w. Gustas była częścią sceny artystycznej i literackiej Berlina Zachodniego i Kreuzbergu. Przyjaźniła się z artystycznymi osobistościami, takimi jak Günter Grass, Günter Bruno Fuchs i Robert Wolfgang Schnell. Pragnienie połączenia tych kontaktów z jej własnymi zainteresowaniami literackimi i malarskimi doprowadziło ją do założenia w 1972 roku grupy Berliner Malerpoeten, która zrzeszała 14 artystów łączących twórczość literacką z uzdolnieniami plastycznymi[2][4][6][7]. Gustas była organizatorką i kuratorką ich wystaw, zajmowała się wydawaniem antologii zrzeszonych artystów[8]. Dzięki jej wysiłkom berlińscy malarze-poeci stali się znani również na arenie międzynarodowej. Do grupy tej należał także Roger Loewig, Oskar Pastior i Karl Oppermann[9].
Jako poetka Gustas zadebiutowała w 1962 roku kolekcją poezji Nachtstraßen[2]. Swoje tomy wierszy często ilustrowała własnymi rysunkami i grafikami. W jej twórczości centralne miejsce zajmuje kobieca tożsamość, erotyzm i zmysłowość. Nawiązuje w nich także do litewskich korzeni, mitologii, baśni ludowych i krajobrazu dzieciństwa[8]. Wiersze poetki zostały przetłumaczone m.in. na język litewski, włoski, hiszpański, francuski, rosyjski, polski i angielski[7][10]. W 2017 roku wydała tom Zeit zeitigt w nakładzie jedynie 250 egzemplarzy i każdy z nich podpisała własnoręcznie[3].
Była członkiem Varnhagen Gesellschaft, międzynarodowej organizacji zajmującej się promocją sztuki, kultury, literatury, a także pojednaniem żydowsko-chrześcijańskim i niemiecko-polskim[11][12].
Nagrody i wyróżnienia edytuj
Wybrane dzieła edytuj
- Nachtstraßen, 1962
- Grasdeuter, 1962
- Asyl im Geschlecht, 1990
- Berliner Malerpoeten (z wprowadzeniem Karla Krolowa), 1974
- Frankierter Morgenhimmel, 1975
- Erotische Gedichte von Frauen, 1985
- Erotische Gedichte von Männern, 1987
- Körpernaturen. Zeichnungen und Gedichte, 1991
- Querschnitt. Gesammelte Gedichte 1962 – 1992, 1992
- Symbiosefrauen. Zeichnungen und Prosa, 1993
- Sonnenzyklus, 1997
- Jetzt. Gedichte und Zeichnungen, 1997
- aber mein Herz ist ein Herkules, 1998
- Sphinxfrauen. Texte und Zeichnungen, 1999
- Asyl im Gedicht, 2001
- Nachtversunken, 2004
- Mitlesebuch 77. Ausgewählte Gedichte und Grafiken, 2005
- Berliner Tagebuch Gedichte, 2006
- Untoter, 2011
- Zeit zeitigt, 2017
Przypisy edytuj
- ↑ Aldona Gustas. vle.lt. [dostęp 2022-12-10]. (lit.).
- ↑ a b c Aldona Gustas Asyl im Gedicht. Freie Universität Berlin. [dostęp 2019-07-05]. (niem.).
- ↑ a b c d e f Aldona Gustas. The Browse Gallery. [dostęp 2019-07-06]. (ang.).
- ↑ a b Waltraud Schwab: „Ich war ein Lolitatyp” Aldona Gustas. Taz.d. [dostęp 2019-07-06]. (niem.).
- ↑ Waltraud Schwab: Ich liebe ihn mehr. Taz.d. [dostęp 2019-07-06]. (niem.).
- ↑ Duscha Rosen: Aldona Gustas Berliner Malerpoeten. Goethe-Institut. [dostęp 2019-07-06]. (niem.).
- ↑ a b Köster 1995 ↓, s. 301.
- ↑ a b Willeke 1981 ↓.
- ↑ a b c d Aldona Gustas. Literarisches Colloquium Berlin. [dostęp 2019-07-06]. (niem.).
- ↑ Aldona Gustas zum Anfang. Atelim.com. [dostęp 2019-07-06]. (niem.).
- ↑ Schirmherrin Varnhagen Gesellschaft. Die Varnhagen Gesellschaft. [dostęp 2019-07-06]. (niem.).
- ↑ Almanach der Varnhagen Gesellschaft. H-Soz-Kult. [dostęp 2019-07-06]. (niem.).
Bibliografia edytuj
- Aldona Gustas Asyl im Gedicht. Freie Universität Berlin. [dostęp 2019-07-05]. (niem.).
- Audrone B. Willeke. Air Cages: The Poetry of Aldona Gustas. „Lituanus: Lithuanian quarterly journal of arts and sciences. Volume 27, No.4”, 1981. Lituanus Foundation. (ang.).
- Thomas Köster: Bilderschrift Grossstadt: Studien zum Werk Robert Müllers. Berlin: Igel Verlag Literatur und Wissenschaft, 1995. ISBN 978-3868151299.