Alec Douglas-Home

Alec Douglas-Home
Pełne imię i nazwisko	Alexander Frederick Douglas-Home
Data i miejsce urodzenia	2 lipca 1903 ; Londyn
Data i miejsce śmierci	9 października 1995 ; Coldstream
	Premier Wielkiej Brytanii
Okres	od 19 października 1963; do 16 listopada 1964
Przynależność polityczna	Partia Konserwatywna
Poprzednik	Harold Macmillan
Następca	Harold Wilson
	Minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii
Okres	od 27 lipca 1960 (1 okres); 20 czerwca 1970 (2); do 20 października 1963 (1); 4 marca 1974 (2)
Poprzednik	Selwyn Lloyd (1); Michael Stewart (2)
Następca	Rab Butler (1); James Callaghan (2)
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons

Alec Douglas-Home, właśc. Alexander Frederick Douglas-Home (ur. 2 lipca 1903 w Londynie, zm. 9 października 1995 w Coldstream) – brytyjski arystokrata, dyplomata i polityk. W czasie swej długiej kariery Home był osobistym sekretarzem premiera Neville’a Chamberlaina, dwukrotnym ministrem spraw zagranicznych oraz, w latach 1963–1964, premierem rządu Jej Królewskiej Mości. Karierę polityczną rozpoczął jako lord Dunglass. W latach 1951–1963 był 14. hrabią Home, następnie do 1974 znany był jako sir Alec Douglas-Home, po zakończeniu aktywnej kariery politycznej otrzymał tytuł barona Home of Hirsel.

Do Douglasa-Home’a należy szereg „rekordów”. Był jedynym politykiem, który, aby stanąć na czele rządu, zrezygnował z tytułu i przysługującego mu miejsca w Izbie Lordów, ostatnim członkiem tej Izby, który został mianowany premierem i ostatnim, który został osobiście wskazany przez brytyjskiego monarchę.

Życiorys edytuj

Wczesne lata i pochodzenie edytuj

Urodzony w Mayfair, który jest częścią Londynu Home był najstarszym synem Charlesa Douglasa-Home’a, 13. hrabiego Home. Przyszły premier miał brata Williama Douglas-Home’a, który był dramaturgiem. Home kształcił się w renomowanym Eton College oraz Christ Church w Oksfordzie.

3 października 1936 r. ożenił się z Elizabeth Alington (zm. 1990), córką Cyrila Alingtona i Margaret Lyttelton, córki George’a Lytteltona, 4. barona Lyttelton. Miał z nią syna i trzy córki:

Lavinia Caroline Douglas-Home (ur. 11 października 1937)
Meriel Kathleen Douglas-Home (ur. 27 listopada 1939), żona Adriana Darby’ego
Diana Lucy Douglas-Home (ur. 18 grudnia 1940)
David Alexander Cospartick Douglas-Home (ur. 20 listopada 1943), 15. hrabia Home

Kariera w krykiecie edytuj

Home jeszcze w szkole zainteresował się krykietem. Jest jednym premierem brytyjskim, który miał za sobą karierę sportową w tej dyscyplinie.

Grający pod przydomkiem „Lord Dunglass” Home brał udział w wielu pierwszoklasowych meczach (dziesięć w latach 1924–1927), między innymi przeciwko Argentynie (podczas gościnnego pobytu jego klubu w Ameryce Południowej). W 1966 r. został przewodniczącym Marylebone Cricket Club.

Kariera polityczna edytuj

W roku 1931 został posłem do parlamentu z ramienia Szkockich Unionistów, afiliowanej z Partią Konserwatywną, z okręgu wyborczego Lanark.

„Monachijczyk” edytuj

Niedługo potem (dzięki swoim koneksjom rodzinnym miał ułatwiony start w polityce) został mianowany osobistym sekretarzem Neville’a Chamberlaina, który w latach 1937–1940 pełnił funkcję premiera. Chamberlain znany jest głównie ze swej niesławnej polityki „ułagodzenia” Hitlera, która w efekcie współprzyczyniła się do wybuchu II wojny światowej i nieprzygotowania do niej obozu alianckiego.

Home wielokrotnie potem w czasie dalszej kariery był oskarżany o przynależność do „monachijskiej kliki”, która prowadziła ową ugodową politykę. W rzeczy samej Home, jako bliski współpracownik Chamberlaina w tamtym czasie, nie może, w dość zgodnej opinii historyków, uniknąć przynajmniej cząstki odpowiedzialności za działalność owej „kliki”.

Przed objęciem stanowiska premiera edytuj

Home, który nie odgrywał jakiejś bardzo znaczącej roli w okresie rządów Winstona Churchilla, ale był już znaczącą figurą w partii, przegrał wybory w 1945 roku Był to w ogóle rok przejęcia władzy przez Partię Pracy, która odniosła wówczas lawinowe zwycięstwo.

Jednakże Home odzyskał swój mandat w roku 1950, ale że w owym czasie odziedziczył po ojcu tytuł hrabiego Home, automatycznie musiał zrezygnować z miejsca w Izbie Gmin na rzecz fotela w Izbie Lordów.

Ale nie zaszkodziło to w niczym jego karierze gabinetowej W latach 1955–1960 był ministrem ds. Wspólnoty Narodów, a w latach 1960–1963 ministrem spraw zagranicznych. Prócz tego w latach 1957–1960 był przewodniczącym Izby Lordów.

Premier rządu Jej Królewskiej Mości edytuj

Po rezygnacji premiera konserwatysty Harolda Macmillana, który był poważnie osłabiony m.in. aferą Profumo liderzy rządzącej partii zaczęli rozglądać się za jego następcą na okres roku, który pozostał do nowych wyborów.

Ich wybór padł na Home’a. Zgodnie z niepisanym prawem premier winien być członkiem Izby Gmin. W tym celu Home musiał zrezygnować z miejsca w izbie wyższej parlamentu i tytułu lorda, który przejął jego syn, David Douglas-Home. Niejako ad hoc Home został dokooptowany w skład izby niższej, w której zasiadał od tej pory w latach 1963–1974. Reprezentował wówczas okręg wyborczy Kinross and Western Perthshire.

Właściwie pierwszeństwo do „sukcesji” w partii przysługiwało wicepremierowi Rabowi Butlerowi, ale i tym razem został on, jak po rezygnacji Anthony’ego Edena, pominięty na rzecz Home’a, który był kompromisowym kandydatem, zaproponowanym Elżbiecie II przez odchodzącego Macmillana. Prócz tego niedawny lord, teraz tytułowany sir, odziedziczył po nim kierownictwo partii.

Nie da się ukryć, że Home był przywódcą tymczasowym na okres niespełna roku. Po zwycięstwie w wyborach roku 1964 premierostwo przejął leader laburzystów Harold Wilson. Rok później Home stracił też funkcję lidera osłabionych konserwatystów na rzecz Edwarda Heatha.

W okresie premierostwa Home’a wykonano ostatni wyrok śmierci w Wielkiej Brytanii (została zniesiona przez następny rząd).

Dalsza kariera i wejście Wielkiej Brytanii do Wspólnoty Europejskiej edytuj

W 1970 roku, kiedy Heath został premierem pokonując Wilsona (który notabene pokonał go po czterech latach), jedną z jego najważniejszych nominacji, na szefa dyplomacji, był były premier Home.

Jeżeli można mówić o ważnych zasługach Home’a jako polityka, to raczej nie jako tymczasowego premiera, ale ministra, który wraz z Heathem wprowadził Wielką Brytanię do Wspólnoty Europejskiej.

Emerytura edytuj

Po porażce rządu Heatha w wyborach 1974 roku, które ponownie wyniosły do władzy Wilsona, Home wycofał się z czynnej polityki. Niebawem ponownie zasiadł w Izbie Lordów, akceptując dożywotni tytuł barona Home of the Hirsel.

W momencie śmierci został, po dziś dzień, trzecim najdłużej żyjącym (po Jamesie Callaghanie i Macmillanie) premierem w historii (ponad 92 lata).

Gabinet Aleca Douglasa-Home’a edytuj

Osobny artykuł: Rząd Aleca Douglasa-Home’a.

Zmiany

kwiecień 1964 r. – Quintin Hogg zastąpił Edwarda Boyle’a na stanowisku ministra edukacji

Tytuły od urodzin do śmierci edytuj

Alexander Douglas-Home, Esq (1903-1918)
Lord Dunglass (1918-1931)
Lord Dunglass, MP (1931-1945)
Lord Dunglass (1945-1950)
Lord Dunglass, MP (1950–1951)
The Right Honourable Lord Dunglass, MP (1951)
The Right Honourable The Earl of Home, PC (1951-1962)
The Right Honourable The Earl of Home, KT, PC (1962-1963)
The Right Honourable Sir Alexander Douglas-Home, KT (1963)
The Right Honourable Sir Alexander Douglas-Home, KT, MP (1963-1974)
The Right Honourable The Lord Home of the Hirsel, KT, PC (1974-1995)