Wikipedia

Aleksander Ślączka

Polski lekarz neurolog i psychiatra

Aleksander Wojciech Ślączka (ur. 18 maja 1893 w Sanoku, zm. 1940 w Charkowie) – polski lekarz neurolog i psychiatra, docent doktor medycyny, jeden z twórców neurochirurgii polskiej. Kapitan rezerwy lekarz Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Aleksander Ślączka
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

18 maja 1893
Sanok

Data i miejsce śmierci

1940
Charków

Zawód, zajęcie

lekarz

Narodowość

polska

Tytuł naukowy

docent doktor

Edukacja

C. K. Gimnazjum w Sanoku

Uczelnia

Uniwersytet Jagielloński

Wydział

Wszechnauk Lekarskich

Stanowisko

ordynator

Pracodawca

Państwowy Szpital św. Łazarza w Krakowie

Rodzice

Wojciech, Bronisława

Małżeństwo

Zofia Buczyńska

Krewni i powinowaci

Kazimierz, Zofia, Janina, Sylwia, Roman (rodzeństwo)

Multimedia w Wikimedia Commons
Aleksander Ślączka
Ilustracja
kapitan lekarz kapitan lekarz
Data i miejsce urodzenia

18 maja 1893
Sanok

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Charków

Przebieg służby
Lata służby

1914–1940

Siły zbrojne

C. K. Armia,
C. K. Obrona Krajowa,
Błękitna Armia
Wojsko Polskie

Jednostki

37 Pułk Strzelców,
1 Batalion Sanitarny,
Wojskowy Szpital Okręgowy Nr 5 w Krakowie

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa (kampania wrześniowa)

Późniejsza praca

lekarz

Życiorys edytuj

 
Kamień przy Dębie Pamięci honorującym Aleksandra Ślączkę w Sanoku

Aleksander Wojciech Ślączka urodził się 18 maja 1893 w Sanoku[1][2]. Jego rodzicami byli Wojciech (1851–1925, adwokat, działacz niepodległościowy) i Bronisława z domu Mysłowska (1856–1903)[3][4], a ojcem chrzestnym Jan Staruszkiewicz[1]. Jego rodzeństwem byli: Kazimierz (1885–1971, inżynier[5], oficer Legionów Polskich, kapitan rezerwy Wojska Polskiego, działający w Gdyni[6]), Zofia Klara (1887-1890[7][8]), Janina Aleksandra (1889-1979[9][10], nauczycielka[11][12]), Sylwia Klementyna (1891-1893[13][14]), Roman (1895–1967, doktor praw, adwokat i radca prawny[15][16][17])[3]. Rodzina Ślączków zamieszkiwała w kamienicy przy ulicy Tadeusza Kościuszki, gdzie obecnie pod numerem 26 mieści się główny oddział sanockiej poczty[18][19][20] (po zakończeniu II wojny światowej gmach został przejęty od dr. Romana Ślączki[21]).

W rodzinnym Sanoku ukończył szkołę powszechną, a następnie w 1911 z wynikiem celującym C. K. Gimnazjum (w jego klasie byli m.in. Józef Dąbrowski, Edward Kielar – obaj także ofiary zbrodni katyńskiej, Julian Krzyżanowski, Kazimierz Niedzielski, Antoni Owsionka, Kazimierz Piech)[3][22][23]. W tym samym roku rozpoczął studia na Wydziale Wszechnauk Lekarskich Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie[3]. W okresie nauki gimnazjalnej współtworzył „Kółko przyrodników”, w którym pełnił funkcję prezesa (wiceprezesem był Kazimierz Piech, sekretarzem Włodzimierz Mozołowski, a zastępcą sekretarza był brat Aleksandra, Roman)[24]. Został harcerzem[25]. Był członkiem sanockiego gniazda Polskiego Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” od 1912[26]. Uchwałą Rady Miejskiej w Sanoku z 1913 został uznany przynależnym do gminy Sanok[2].

Po wybuchu I wojny światowej w 1914 i przerwaniu studiów został zmobilizowany i trafił w szeregi C. K. Armii do służby sanitarnej wpierw do Serbii, następnie w maju 1915 na front włoski w rejon rzeki Isonzo. W C. K. Obronie Krajowej> Został mianowany podporucznikiem sanitarnym w rezerwie z dniem 1 lutego 1917[27]. Wówczas był przydzielony do 37 pułku strzelców[28]. W maju 1917 przeszedł na stronę włoską, po czym 19 maja został jeńcem osadzonym w obozie Santa Maria Capua Vetere za odmowę udzielenia informacji o rozmieszczeniu wojsk cesarskich[3]. Dzięki staraniom polskiego kapelana 4 maja 1918 jako podporucznik został zwolniony i trafił do Armii Hallera[3] (służył w sztabie generała). W latach 1918–1919 był członkiem francusko-polskiej komisji wojskowej w Rzymie i w z jej ramienia agitował wśród polskich żołnierzy we Włoszech i Albanii na rzecz ich przyłączenia się do aliantów[3]. Działalność ułatwiała mu znajomość języka włoskiego; w tym czasie ułożył słowa pieśni popularnej w szeregach polskich żołnierzy we Włoszech[a][3].

Z Armią Hallera powrócił do Polski w październiku 1919 jako porucznik sanitarny[3]. Trafił wówczas do dywizji na Pomorzu[3]. Uczestnik wojny polsko-bolszewickiej, skierowany na front w lipcu 1920, służył m.in. w Czołówce Sanitarnej „Zegrze”[3]. Został awansowany do stopnia kapitana podlekarza w korpusie sanitarnych oficerów rezerwy ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[29][30]. 3 stycznia 1921 został przeniesiony do rezerwy. W 1923, 1024 jako oficer rezerwowy był przydzielony do 1 batalionu sanitarnego w Warszawie[31][32]. W 1934 jako kapitan rezerwy lekarz był przydzielony do kadry zapasowej 5 Szpitala Okręgowego w Krakowie i pozostawał wówczas w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Kraków Miasto[33].

W 1921 wznowił studia medyczne. W 1922 został młodszym asystentem w Klinice Neurologicznej i Psychiatrycznej Uniwersytetu Jagiellońskiego, 21 listopada 1923 uzyskał tytuł doktora wszechnauk lekarskich na Uniwersytecie Jagiellońskim i od tego czasu pracował na stanowisku starszego asystenta[3]. Od kwietnia 1925 przez rok w Klinice Chorób Wewnętrznych UJ, a następnie od kwietnia 1926 do końca 1930 był zatrudniony na oddziale VI Szpitala św. Łazarza w Krakowie kolejno jako adiunkt, sekundariusz i hospitant[3]. Od 1930 dokształcał się w zakresie histopatologii i anatomii patologicznej w Krakowie i Warszawie. Od stycznia do lipca 1931 specjalizował się w warszawskiej Klinice Neurologicznej pod kierunkiem profesora Kazimierza Orzechowskiego, a po powrocie przez kilka miesięcy pracował w Zakładzie Anatomii Patologicznej UJ. Następnie w 1932 powrócił do pracy w Klinice Neurologiczno-Psychiatrycznej UJ[3], początkowo jako hospitant, od 1 października 1933 starszy asystent, a od 1 września 1937 asystent kontraktowy. Działał społecznie, od 1 listopada 1926 przez 10 lat funkcjonował jako lekarz w krakowskiej Ubezpieczalni Społecznej[3], ponadto jako biegły sądowy w zakresie neurologii i psychiatrii. Jako docent psychiatrii na Wydziale Lekarskim UJ habilitował się z dniem 30 czerwca 1938 w dziedzinie neurologii i psychiatrii na podstawie pracy O tzw. nabłoniakach nerwowych mózgu i rdzenia[34][35] (zatwierdzona 30 kwietnia 1938 roku uchwałą Rady Wydziału Lekarskiego Uniwersytetu Jagiellońskiego) i uzyskał tytuł docenta[3]. W tym czasie uzyskał także prymariat na Oddziale Neurologicznym Szpitala św. Łazarza w Krakowie. Publikował w czasopismach medycznych („Neurologia Polska”, „Biuletyn Akademii Umiejętności”) zarówno w języku polskim, jak i niemieckim. Był członkiem Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego[36].

Zmobilizowany w sierpniu 1939 jako kapitan i przydzielony do Wojskowego Szpitala Okręgowego nr 5 w Krakowie, wraz z którym w czasie kampanii wrześniowej poruszał się na wschód[3]. Po agresji ZSRR na Polskę dostał się do niewoli sowieckiej aresztowany w okolicach Lwowa wraz z transportem rannych[3]. Był przetrzymywany w obozie starobielskim[3][37] z numerem 2533. W 1940 wraz z jeńcami osadzonymi w Starobielsku został przewieziony do Charkowa i rozstrzelany przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Charkowie oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 (część zbrodni katyńskiej). Zamordowani jeńcy są pochowani na Cmentarzu Ofiar Totalitaryzmu w Charkowie w Piatichatkach.

Od 12 lutego 1928 jego żoną była Zofia, z domu Buczyńska, która także była lekarzem[3].

Publikacje edytuj

  • O t. zw. nabłoniakach nerwowych (neuroepithelioma) mózgu i rdzenia: (obok uwag o patogenezie wodordzenia i jamistości rdzenia oraz neurinomatozy) (1936)
  • Metodyka badania układu nerwowego, zaburzenia afatyczne apraktyczne i agnostyczne (1955, współautorzy: Anatol Dowżenko, Eugeniusz Artwiński)

Upamiętnienie edytuj

Aleksander Ślączka został upamiętniony symboliczną tablicą na grobowcu rodziny swojego brata Romana Ślączki na Cmentarzu Witomińskim w Gdyni[38].

W 1990, pięćdziesiątą rocznicę zbrodni katyńskiej, w holu Collegium Novum Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie, wmurowana została z inicjatywy Społeczności Uniwersytetu Jagiellońskiego i Wydziału Lekarskiego pamiątkowa tablica poświęcona wykładowcom, absolwentom i wychowankom tej uczelni więzionym w Katyniu, Kozielsku i Starobielsku zamordowanym przez NKWD.

5 października 2007 minister obrony narodowej Aleksander Szczygło awansował go pośmiertnie do stopnia majora[39]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”[40].

18 kwietnia 2009, w ramach akcji „Katyń... pamiętamy” / „Katyń... Ocalić od zapomnienia”, w tzw. Alei Katyńskiej na Cmentarzu Centralnym w Sanoku zostało zasadzonych 21 Dębów Pamięci[41][42], w tym upamiętniający Aleksandra Ślączkę (zasadzenia dokonały hm. Ewa Wojtuszewska i hm. Jerzy Kwaśniewicz w imieniu Hufca ZHP Ziemi Sanockiej im. ks. hm. Zdzisława Peszkowskiego)[43][44][45].

Aleksandrowi Ślączce został poświęcony jeden z odcinków filmowego cyklu dokumentalnego pt. Epitafia katyńskie (2010)[46][47][48].

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Tekst pieśni: „W prochy startej leży polskiego dziecka kat / Co w pysze swej urągał prawom Boga / Dziś wiosny ludów zakwita wonny kwiat / Niech zapomniane będą płacz i trwoga / Zwycięsko skrzydła rozpiął orzeł biały / Swobodny ptak, narodu wódz wspaniały / Wolności, święć się! Ból cię rodzi i trud! / Krew ci ślubujemy naszą, my polski lud!” Krystyna Chowaniec: Dęby Pamięci. Sanok: Komenda Hufca ZHP Ziemi Sanockiej im. ks. hm. Zdzisława Peszkowskiego, 2010, s. 34. ISBN 978-83-931109-3-3.

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 37 (poz. 118).
  2. ↑ a b Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 469 (poz. 209).
  3. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t Andrzej Ślączka: Major doc. dr hab. Aleksander Ślączka. wyborcza.pl, 2010-04-27. [dostęp 2021-10-03].
  4. ↑ M. Barcik, A. Cieślak, P. Gaszyński, D. Grodowska-Kulińska, U. Perkowska, P. M. Żukowski: Corpus Studiosorum Universitatis Iagellonicae 1850/51-1917/18 t. III: S-Ś. Księgarnia Akademicka, 2014. s. 572. [dostęp 2015-03-28].
  5. ↑ Kazimierz Miński: Życiorysy nafciarzy. Kraków: Przemysł Naftowy, 1961, s. 446–447.
  6. ↑ Wykaz Legionistów Polskich 1914–1918. Kazimierz Ślączka. Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. [dostęp 2016-09-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-09-18)].
  7. ↑ Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 143 (poz. 100).
  8. ↑ Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 177 (poz. 164).
  9. ↑ Księga chrztów 1882–1892. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 212 (poz. 102).
  10. ↑ Janina Ślączka. cmentarze-gdanskie.pl. [dostęp 2021-12-09].
  11. ↑ Szematyzm Królestwa Galicyi i Lodomeryi z Wielkim Księstwem Krakowskiem na rok 1912. Lwów: 1912, s. 776.
  12. ↑ Księga przynależnych do gminy Królewskiego Wolnego Miasta Sanoka. s. 496 (poz. 498).
  13. ↑ Księga chrztów 1892–1898. Parafia rzymskokatolicka w Sanoku, s. 1 (poz. 24).
  14. ↑ Księga aktów zejść rzym.-kat. Sanok 1878–1904. T. H. Sanok: Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku, s. 213 (poz. 130).
  15. ↑ Roman Ślączka. Nekrolog. „Dziennik Bałtycki”. 18, s. 7, 22–23 stycznia 1967. 
  16. ↑ Roman Ślączka. Nekrologi. „Dziennik Bałtycki”. 19, s. 5, 24 stycznia 1967. 
  17. ↑ Roman Ślączka. Nekrolog. „Dziennik Bałtycki”. 20, s. 2, 25 stycznia 1967. 
  18. ↑ Wojciech Sołtys. Sanockie w okresie I wojny światowej w relacjach pamiętnikarzy i w prasie. „Rocznik Sanocki”. Tom VII, s. 63, 1995. 
  19. ↑ Wojciech Sołtys: Pomiędzy wojnami światowymi 1918–1939. Budownictwo, przemysł, rzemiosło i handel. W: Feliks Kiryk (red.): Sanok. Dzieje miasta. Kraków: Secesja, 1995, s. 525. ISBN 83-86077-57-3.
  20. ↑ Byli mieszkańcami naszego miasta. Zobacz najstarsze nagrobki na sanockim cmentarzu. sanok24.pl, 2013-10-31. [dostęp 2021-10-03]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-28)].
  21. ↑ Stefan Stefański. Poczta w Sanoku. „Tygodnik Sanocki”. 15 (98), s. 11, 8 września 1993. 
  22. ↑ XXX. Sprawozdanie Dyrektora c.k. Gimnazyum w Sanoku za rok szkolny 1910/11. Sanok: Fundusz Naukowy, 1911, s. 41, 56.
  23. ↑ Absolwenci. 1losanok.pl. [dostęp 2012-02-08]. (pol.).
  24. ↑ Roman Ślączka: „Kółko przyrodników” przy Czytelni Gimnazjalnej w Sanoku w latach 1909/1913. W: Księga pamiątkowa Gimnazjum Męskiego w Sanoku 1888–1958. Kraków: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1958, s. 204.
  25. ↑ Krystyna Chowaniec: Wypominki harcerskie. braterstwo.zhp.pl, 2009-11-15. [dostęp 2015-08-18]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-12-24)].
  26. ↑ Paweł Sebastiański, Bronisław Kielar: Wykazy członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Sanoku. W: 125 lat sanockiego „Sokoła” 1889–2014. Sanok: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół” w Sanoku, 2014, s. 149. ISBN 978-83-939031-1-5.
  27. ↑ Ranglisten der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1918. Wiedeń: 1918, s. 573.
  28. ↑ Ranglisten der K. K. Landwehr und der K. K. Gendarmerie 1918. Wiedeń: 1918, s. 367.
  29. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1237.
  30. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1117.
  31. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 1131.
  32. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 1024.
  33. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 215, 763.
  34. ↑ Ruch służbowy. „Dziennik Urzędowy Ministerstwa Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego Rzeczypospolitej Polskiej”. Nr 8, s. 304, 10 sierpnia 1938. 
  35. ↑ O t. zw. nabłoniakach nerwowych (neuroepithelioma) mózgu i rdzenia: (obok uwag o patogenezie wodordzenia i jamistości rdzenia oraz neurinomatozy). books.google.pl. [dostęp 2014-03-13].
  36. ↑ Sprawozdanie Rady Zawiadowczej Towarzystwa Lekarzy Polskich b. Galicji. Członkowie Towarzystwa Lekarskiego Krakowskiego za rok 1929. „Polska Gazeta Lekarska”, s. 462, nr 23 z 1930. 
  37. ↑ Andrzej Leszek Szcześniak: Katyń. Lista ofiar i zaginionych jeńców obozów Kozielsk, Ostaszków, Starobielsk. Warszawa: Alfa, 1989, s. 351. ISBN 83-7001-294-9.
  38. ↑ Roman Ślączka. gdynia.grobonet.com. [dostęp 2021-10-03].
  39. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  40. ↑ Lista osób zamordowanych w Katyniu, Charkowie, Twerze i Miednoje mianowanych pośmiertnie na kolejne stopnie. policja.pl. [dostęp 2014-08-05].
  41. ↑ Krystyna Chowaniec, Patron sanockiego harcerstwa – ksiądz harcmistrz Zdzisław Peszkowski, Rocznik Sanocki Tom X – Rok 2011, Sanok 2011, s. 17.
  42. ↑ Krystyna Chowaniec. Uroczystości dnia Katyńskiego w Sanoku. „Góra Przemienienia”, s. 4–13, nr 17 (299) z 26 kwietnia 2009. Parafia Przemienienia Pańskiego w Sanoku. 
  43. ↑ Uroczystości Dnia Katyńskiego w Sanoku. ko.rzeszow.pl. [dostęp 2013-12-27].
  44. ↑ Marian Struś. Sanok nie zapomni. „Tygodnik Sanocki”, s. 1, 6, nr 17 (911) z 24 kwietnia 2009. 
  45. ↑ Krystyna Chowaniec: Dęby Pamięci. Sanok: Komenda Hufca ZHP Ziemi Sanockiej im. ks. hm. Zdzisława Peszkowskiego, 2010, s. 53. ISBN 978-83-931109-3-3.
  46. ↑ Epitafia Katyńskie – Aleksander Ślączka. wartopamietac.mik.krakow.pl. [dostęp 2014-03-13].
  47. ↑ Epitafia katyńskie. Aleksander Ślączka. Odcinek 24. player.pl. [dostęp 2014-03-13].
  48. ↑ Krystyna Chowaniec: 100 lat sanockiego harcerstwa 1911–2011. Suplement. Sanok: 2011, s. 64. ISBN 978-83-62960-05-7.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Aleksander_Ślączka&oldid=73144215”