Aleksander Groza
Aleksander Groza (ur. 30 czerwca 1807 w Zahraniczach w guberni kijowskiej, zm. 3 listopada 1875 w Chałaimgródku pod Berdyczowem) – polski poeta epoki romantyzmu, jeden z pomniejszych twórców tzw. "szkoły ukraińskiej".
Według Juliana Tuwima, cenioną niegdyś poezję Grozy XIX-wieczna krytyka literacka porównywała do najlepszych wzorców czerpanych z Tarasa Szewczenki i Aleksandra Puszkina[1]. Zważywszy, że początkowe utwory Szewczenki, jak (ballada Urzeczona) pojawiają się w sześć lat po debiucie Grozy, niejasny wydaje się kierunek przekazywania tych wzorów.
Życiorys edytuj
Pochodził z zamożnej rodziny szlacheckiej. Otrzymawszy staranne wykształcenie – studiował m.in. na Wydziale Lekarskim Uniwersytetu Wileńskiego – osiadł w odziedziczonej wsi na Ukrainie, gdzie poświęcił się działalności literackiej. Pisaniem zajmował się także jego brat Sylwester.
Pierwsze utwory poetyckie opublikował w wileńskim Noworoczniku litewskim w 1831 roku[2]. Pięć lat później wydał swoją pierwszą, a zarazem najsłynniejszą powieść, "Starosta Kaniowski" o zbrodniach Mikołaja Potockiego. W latach 1838-1842 wydawał w Wilnie tomy poezji z utworami twórców litewskich i ukraińskich.
Następną powieść opublikował dopiero w 1848; była to powieść realistyczno-obyczajowa Władysław – wyciąg z pamiętników nie bardzo znanych[3]. Kolejną zaliczającą się do tego gatunku, Mozaika kontraktowa – pamiętnik z roku 1851[4], ukończył w 1857. Niedługo potem przeniósł się do Berdyczowa, gdzie pracował jako nauczyciel, a następnie do Żytomierza, gdzie był współorganizatorem Stowarzyszenia Księgarsko-Wydawniczego, spółki wydającej tanie książki, w tym opracowane przez Grozę elementarze.
Ostatnich pięć lat swego życia przemieszkał w Chałaimgródku, w domu Eustachego Iwanowskiego.
Przypisy edytuj
- ↑ Julian Tuwim: Księga wierszy polskich XIX wieku. Warszawa: Państwowy Instytut Wydawniczy, 1956, s. 289.
- ↑ Aleksander Groza, Obłąkany poeta, "Noworocznik Litewski" 1831, s.103.
- ↑ Karol Estreicher, Bibliografia Polska XIX stulecia. Wyd. II, 1970, T.9, s.268.
- ↑ Karol Estreicher, Bibliografia polska XIX. stólecia, wyd. 1874, T.2, s.87.
