Aleksander Ipsilanti (hospodar)

hospodar Wołoszczyzny i Mołdawii

Aleksander Ipsilanti (rum. Alexandru Ipsilanti; gr. Αλέξανδρος Υψηλάντης / Aleksandros Ipsilantis; zm. 13 stycznia 1807[a]) – hospodar Wołoszczyzny, w latach 1774–1782 i 1796–1797, jako Aleksander VII, oraz hospodar Mołdawii, w latach 1786–1788, jako Aleksander X, z rodu Ipsilantisów.

Aleksander Ipsilanti
Ilustracja
hospodar Wołoszczyzny
jako Aleksander VII
Okres

od 1774
do 1782

Poprzednik

Emanuel Giani-Ruset

Następca

Mikołaj Caradja

hospodar Mołdawii
jako Aleksander X
Okres

od 1786
do 1788

Poprzednik

Aleksander Mavrocordat II

Następca

Emanuel Giani-Ruset

hospodar Wołoszczyzny
jako Aleksander VII
Okres

od 1796
do 1797

Poprzednik

Aleksander Moruzi

Następca

Konstantyn Hangerli

Dane biograficzne
Dzieci

Konstantyn Ipsilanti

Biografia edytuj

Był pierwszym członkiem tego fanariockiego rodu zasiadającym na tronach księstw naddunajskich. W 1774 uzyskał tron wołoski po ustąpieniu wojsk rosyjskich w efekcie pokoju w Küczük Kajnardży. W odróżnieniu od innych hospodarów fanariockich, okazywał pewne umiarkowanie w otaczaniu się Grekami, co spowodowało nieco lepsze niż w przypadku poprzedników stosunki z miejscowymi bojarami. W 1780 wydał nowy kodeks praw, starał się też unowocześnić państwo na innych płaszczyznach (finanse, gospodarka, sądy, administracja). Zreformował też szkołę wyższą w Bukareszcie 1776, wprowadzając tam nowoczesny układ przedmiotów oraz języki grecki i francuski jako języki wykładowe. W 1782 zrezygnował z tronu wołoskiego po tym, jak jego synowie zbiegli do Austrii. W 1786 jednak został hospodarem Mołdawii. Podczas tego panowania wybuchła wojna turecko-rosyjska, do której wkrótce przyłączyła się po stronie Rosji Austria (por. Wojna rosyjsko-turecka (1787–1792), VIII wojna austriacko-turecka). Wojska rosyjskie i austriackie wkroczyły do Mołdawii, w której dowództwo nad wojskami tureckimi otrzymał Ipsilanti. Hospodar, lojalny wobec Turcji, został pojmany i do końca wojny (1791) przebywał w austriackiej niewoli. Później na krótko jeszcze otrzymał tron wołoski.

Został ścięty z rozkazu sułtańskiego. Jego syn Konstantyn Ipsilanti kilkakrotnie zasiadał na tronach hospodarskich.

Uwagi edytuj

  1. Według różnych źródeł, urodzony w latach 1724, 1725 lub 1726.[potrzebny przypis]

Bibliografia edytuj

  • J. Demel, Historia Rumunii, Wrocław 1970.