Alpinia (roślina)
Alpinia (Alpinia Roxb.) – rodzaj bylin z rodziny imbirowatych (Zingiberaceae). Liczy ok. 230 gatunków występujących w tropikalnej i subtropikalnej Azji, Australii oraz na wyspach Oceanii[4]. Niektóre gatunki uprawiane są jako rośliny ozdobne, młode pędy innych spożywane są jako warzywo, w aromatyczne liście zawija się gotowany ryż. Ważną rośliną leczniczą, zwłaszcza w wiekach minionych była alpinia lekarska[5].
 Alpinia galanga | |||
| Systematyka[1][2] | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Podkrólestwo | |||
| Nadgromada | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Nadklasa | |||
| Klasa | |||
| Nadrząd | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj |
alpinia | ||
| Nazwa systematyczna | |||
| Alpinia Roxburgh Asiat. Res. 11: 350. 1810[3] | |||
| Typ nomenklatoryczny | |||
|
A. galanga (Linnaeus) Willdenow (Sp. Pl. 1: 12. Jun. 1797)[3] | |||
| Synonimy | |||
| |||
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Rośliny zielne z grubym, pełzającym kłączem. Z kłącza wyrastają z reguły liczne nibyłodygi tworzone z pochew liściowych. Liście zwykle liczne o blaszce owalnej lub lancetowatej.
- Kwiaty
- Duże, zebrane w kwiatostan szczytowy (wiechę, grono lub kłos), luźny lub gęsty. Rozwijający się kwiatostan okryty jest 1-3 pochwiastymi podsadkami. Przysadki wspierające poszczególne kwiaty są także zwykle obecne, bywają płasko rozpostarte, ale też rurkowato zwinięte, czasem kapturkowato osłaniają kwiat. Kielich zielonkawy, zrosły w rurkę lub dzwonkowaty, czasem jest rozcięty z jednej strony. Korona składa się z trzech listków tworzących krótką rurkę, środkowy listek jest kapturkowaty i zwykle większy od bocznych. Z sześciu pręcików funkcjonuje tylko jeden, dwa inne pręciki wewnętrznego okółka wykształcają się płatkowato i są zrośnięte w zwykle okazałą warżkę (labellum), nierzadko większą od płatków korony, a czasem niepozorną. Boczne pręciki zredukowane do prątniczków lub brak ich zupełnie. Słupek jeden, dolny z trójkomorową zalążnią i zwykle okazałym znamieniem[4].
- Owoc
- Kulista zazwyczaj torebka sucha lub mięsista, zawiera liczne nasiona z osnówką[4].
Systematyka edytuj
- Pozycja i podział według APWeb (aktualizowany system APG III z 2009)
Rodzaj należący do podrodziny Alpinioideae Link, rodziny imbirowatych (Zingiberaceae) będącej kladem siostrzanym rodziny kostowcowatych Costaceae. Wraz z nią należy do rzędu imbirowców (Zingiberales) należącego do jednoliściennych (monocots) w obrębie roślin okrytonasiennych[2].
- Wykaz gatunków[6]
Przypisy edytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2013-08-30] (ang.).
- ↑ a b Index Nominum Genericorum (ING). Smithsonian Institution. [dostęp 2013-08-30].
- ↑ a b c d Alpinia. [w:] Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2013-08-30]. (ang.).
- ↑ Wielka Encyklopedia Przyrody. Rośliny kwiatowe 2. Warszawa: Muza SA, 1998, s. 443-444. ISBN 83-7079-778-4.
- ↑ Alpinia. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-08-30].