Amfiuma dwupalcowa

Amfiuma dwupalcowa (Amphiuma means) – gatunek płaza ogoniastego z rodziny amfiumowatych (Amphiumidae).

Amfiuma dwupalcowa

Amphiuma means
Garden, 1821
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	płazy
Rząd	płazy ogoniaste
Podrząd	Salamandroidea
Rodzina	amfiumowate
Rodzaj	Amphiuma
Gatunek	Amfiuma dwupalcowa
Synonimy
Amphiuma means means Garden in Smith, 1821 – invalid Amphiuma means tridactylum Cuvier, 1827 – invalid
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
najmniejszej troski

Występowanie

Gatunek Amphiuma means występuje we wschodniej części Stanów Zjednoczonych: na Nizinie Atlantyckiej, całym półwyspie Floryda i na wschodniej części Niziny Zatokowej (stany: wschodnia Wirginia, Floryda, Georgia, południowa Alabama, południowe Missisipi i Luizjana).

Budowa ciała

Przedstawiciele z rodziny Amphiumidae to duże, węgorzokształtne płazy, o czterech bardzo zredukowanych kończynach (mniejszych niż 1 cm) i 3 palcach (Amphiuma triadactylum), 2 (A.means) lub 1 (A. pholeter). Ze względu na wydłużony tułów pary odnóży leżą w dużej odległości od siebie i w związku ze swoją nikłą budowę, nie uczestniczą przy poruszaniu się zwierzęcia. Długość całkowita ich ciała wynosi od 30 cm do ponad 1 m. Ich ubarwienie jest ciemnobrązowe lub ciemnoszare. Ogon (odcinek ciała leżący za kloaką), który jest bocznie spłaszczony, stanowi do 25% długości całego ciała zwierzęcia. Głowa przedstawicieli Amphiumidae jest wąska, ma wydłużony kształt, o długich wciętych szczękach oraz szerokim otworze gębowym. W rodzinie tych płazów ogoniastych obecne są zęby podniebienne i szczękowe. U większych amfium oczy są dobrze widoczne. Nie wyróżnia się przewężenia szyjnego. Liczba bruzd międzyżebrowych jest taka sama jak kręgów: od 57 do 60. W przedniej części ciała kilka kręgów zaopatrzonych jest w żebra. Na głowie amfium i po bokach ich ciała znajduje się narząd linii nabocznej. Przedstawiciele rodziny Amphiumidae to gatunki neoteniczne (nie przeobrażają się pod wpływem hormonu tarczycy, tyroksyny), u których występuje częściowa metamorfoza. Osobniki dorosłe (po przeobrażeniu) zachowują pewne cechy larwalne, takie jak brak powiek i języka, oraz cztery łuki skrzelowe i fragment otwartej szczeliny skrzelowej (między trzecim a czwartym łukiem) z każdej strony. W diploidalnych komórkach ciała obecnych jest 28 chromosomów. Dorosłe osobniki posiadają płuca. Oddychają nozdrzami. Amphiuma means posiada największe czerwone krwinki spośród wszystkich kręgowców. Ich długość wynosi 75µm, szerokość 40 µm.

Biologia i ekologia

Płazy z gatunku Amphiuma means zamieszkują zbiorniki wód płynących i płytkich wód stojących o bogatej roślinności i mulistym dnie. W ciągu dnia zagrzebują się w mule lub ukrywają na dnie wśród roślin lub w norach raków. W nocy stają się aktywne i polują poruszając się wężowymi ruchami. Amphiumidae łowią zdobycz metodą zasysania. Dno jamy gębowej oraz gardzieli obniżane jest przy pomocy aparatu gnykowo-skrzelowego, który także znacznie powiększa objętość jamy gębowej. Po otwarciu otworu gębowego woda gwałtownie wlewa się wraz ze schwytaną ofiarą, a następnie usuwana jest przez szpary skrzelowe. Amfiuma dwupalcowa jest drapieżnikiem, ze względu na swoje rozmiary poluje na różne zwierzęta. Szczególnie preferuje raki. Zjada także wodne owady i niewielkie kręgowce. W razie zaschnięcia zbiornika Amphiuma means zagrzebuje się w mule i zapada w sen letni.

W przypadku zagrożenia, np. umieszczenia w akwarium, wydaje głośny świst. Powstaje on na skutek intensywnego wyciskania powietrza przez otwory skrzelowe.

Gody u tego gatunku nie były zaobserwowane, natomiast podejrzewa się, że zachodzą w okresie od października do maja. W styczniu bądź w lutym samica składa na wilgotnym lądzie, w ciemnych i chłodnych kryjówkach niedaleko wody, od 50 do 150 jaj o średnicy 9 mm wraz z osłonkami. Gdy brak takich miejsc, samiec lub samica drąży w wilgotnej ziemi korytarze, w których składane są jaja. Skrzek występuje w postaci 2 galaretowatych sznurów. Po złożeniu jaj samica owija się wokół nich i opiekuje, aż do momentu wylęgu kijanek. Rozwój zarodków trwa do 5 miesięcy. Po wylęgnięciu kijanki mają długość 4,5 cm, posiadają dobrze rozwinięte skrzela zewnętrzne, jedno palczaste odnóża, które rozwinięte są lepiej niż u osobników dorosłych i mogą służyć do poruszania się. Utrata skrzeli zewnętrznych obserwowana jest w 3 miesiącu życia przy długości ciała ok. 8 cm.

Znaczenie w ochronie środowiska i dla gospodarki

Amfiumy stanowią pożywienie dla różnych gatunków węży związanych ze środowiskiem wodnym oraz dla dużych ptaków brodzących. Płazy z rodziny Amphiumidae są również wykorzystywane jako pożywienie w niektórych częściach świata. Mogą być hodowane jako zwierzęta akwariowe.

Amphiuma means klasyfikowana jest jako gatunek LC (najmniejszej troski) na Czerwonej liście zagrożonych gatunków IUCN.

Aktualne kierunki badań naukowych

Korpus nerkowy i segmenty kanalika nerkowego amforylowej opony Amphiuma means zostały opisane i zbadane za pomocą mikroskopii świetlnej i elektronowej jako tło dla badań nad wpływem hormonów, leków, toksyn i czynników rakotwórczych na strukturę i funkcję komórek w długotrwałych hodowlach narządowych eksplantatów nerkowych. Amfiuma dwupalcowa została także użyta do badań nad ekologicznym znaczeniem produkcji dźwięku u salamander. Jako że posiada jedne z największych czerwonych krwinek, wykorzystywana jest również jako organizm modelowy w wielu badaniach biomedycznych.