Andrij Małyszko

Andrij Samijłowycz Małyszko, ukr. Андрiй Самійловuч Малuшко, ros. Андре́й Само́йлович (Самуи́лович) Малы́шко (ur. 1 listopada^?/14 listopada 1912 we wsi Obuchów, zm. 17 lutego 1970 w Kijowie) – ukraiński poeta, tłumacz i dziennikarz.

Andrij Małyszko

Андрiй Самійловuч Малuшко

Imię i nazwisko	Andrij Samijłowycz Małyszko
Data i miejsce urodzenia	14 listopada 1912 Obuchów
Data i miejsce śmierci	17 lutego 1970 Kijów
Narodowość	ukraińska
Język	ukraiński
Odznaczenia

Ukraiński znaczek pocztowy z 2012 upamiętniający Andrija Małyszkę

Życiorys

Urodził się we wsi Obuchów na Kijowszczyźnie w wielodzietnej rodzinie szewca. W 1927 r. wyjechał do technikum medycznego w Kijowie. Po ukończeniu w 1932 r. Państwowego Instytutu Narodowego na kierunku literackim do 1934 pracował jako nauczyciel w miejscowości Owrucz. W latach 1934–1935 służył w Armii Czerwonej. Od 1936 do 1939 redagował dział literacki gazety „Komsomolec Ukrainy”, następnie do 1941 w „Mołodoj bolszewik”. Podczas wojny był członkiem redakcji frontowych gazet „Krasnaja Armija”, „Za czest’ Bat’kiwszczyny” i „Za radjanśku Ukrajinu”. W latach 1945–1947 zatrudniony w czasopiśmie „Dnipro”. Później przeprowadził się do Kijowa.

We wczesnym etapie w twórczości Małyszki rysował się wyraźny wpływ rewolucyjnej romantyki, wiary w historyczną sprawiedliwość głoszoną przez bolszewików oraz nadziei na całkowitą przebudowę świata na nową komunistyczną modłę. W bardziej realistycznej konwencji napisane są późniejsze wiersze dotyczące codzienności wojny, w których nie ma już patetyczności, lecz uwaga skupia się na nieludzkich warunkach w jakich przychodzi żyć żołnierzowi i znieczulicy na ludzkie cierpienie.

W ciągu swojego życia poeta wydał prawie 40 tomików poezji. Małyszko w literaturze ukraińskiej pozostał jako autor liryki śpiewanej, a jego pieśni weszły do kanonu pieśni narodowej. Wszystkie pieśni odznaczają się ogromnym wyczuciem melodyjnym. Każda nacechowana jest głęboką lirycznością, przepojona miłością rodzinnego kraju i zachwytem nad urokami jego przyrody. Małyszko w krytyczno-literackim, programowym wystąpieniu Dumka pro poezyju (Думка про поезию) cytuje słowa Niekrasowa: „Kwintesencją poezji jest synteza”. Słowa te stanowią credo jego własnej twórczości, bowiem potrafił w mistrzowski sposób uczucia ubrać w słowa i przez to osiągać polifoniczną jedność świata.

Został odznaczony m.in. dwukrotnie Orderem Lenina oraz Orderem Czerwonego Sztandaru. Dwukrotny laureat Nagrody Stalinowskiej (1947 za Prmetej i Łyryka, 1951 za Za synym morem) i Nagrody Państwowej ZSRR (1969 za Doroha pid jaworamy). W 1964 otrzymał Państwową Nagrodę im. T. Szewczenki.

Twórczość

Lata 1935–1940

Tomiki wierszy:

• Bat’kiwszczyna (Батьківщина, 1936),
• Z knyhy żyttia (З книги життя, 1938),
• Narodżennia syniw (Народження синів, 1939),
• Łysty czerwonoarmijcia Opanasa Bajdy (Листи червоноармійця Опанаса Байди), 1940
• Berezeń (Березень), 1940
• Zorewidni (Зоревідні), 1940
• Żajworonky (Жайворонки), 1940

Poematy:

• Trypilla (Трипілля),
• Jaryna (Ярина),
• Karmaluk (Кармалюк),
• Duma pro kozaka Danyła (Дума про козака Данила).

Lata 1941–1944

• Do boju wstawajte! (До бою вставайте!, 1941),
• Ukrajino moja! (Україно моя!, 1942),
• Ponad pożary (Понад пожари, 1942),
• Słowo o połku (Слово о полк, 1943),
• Bytwa (Битва, 1943),
• Połonianka (Полонянка, 1944),
• Jarosławna (Ярославна, 1946).

Lata 1950–1970

• Szczo zapysano mnoju (Що записано мною, 1956)
• Serce mojeji materi (Серце моєї матері, 1959)
• Połudeń wiku (Полудень віку, 1960)
• Łysty na switanni (Листи на світанні, 1961),
• Prozorist’ (Прозорість, 1962),
• Doroha pid jaworamy (Дорога під яворами, 1964),
• Ruta (Рута, 1966),
• Synij litopys (Синій літопис, 1968),
• Serpeń duszi mojeji (Серпень душі моєї, 1970).

Bibliografia

• Андрій Малишко, w: Українське слово: Хрестоматія української літератури та літературної критики XX століття в 4 кн., Кyjiw 2003, кн. 3.
• Барабаш С., Чарівні джерела поезії: естетичні функції фольклоризму в поетиці Андрія Малишка, Kyjiw 1990.
• Дем'янівська Л., Андрій Малишко: життя і творчість, Kyjiw 1985.
• Костенко А., Андрій Малишко: біографічна повість, Kyjiw 1987.
• Мерчанська Є., Пісенна творчість А. С. Малишка. Урок української літератури в 11 класі, w: Українська мова і література в школі, Kyjiw 2003, № 8.
• Неділько В., Андрій Малишк, w: Українське слово: хрестоматія української літератури та літературної критики XX ст. в 4 кн., Kyjiw 1994, кн. 2.
• Ткаченко А., Андрій Малишко – кн. 2, w: Історія української літератури XX століття, за ред. В.Г. Дончика, Кyjiw 1998.
• Л. Н. Коваленко, Малышко Андрей Самойлович, Большая советская энциклопедия