Andrzej Mielęcki
Andrzej Mielęcki herbu Ciołek[1] (ur. 30 listopada 1864 w Hucisku, zm. 17 sierpnia 1920 w Katowicach) – polski działacz społeczny i polityczny na Górnym Śląsku, lekarz.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
30 listopada 1864 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
17 sierpnia 1920 |
| Zawód, zajęcie |
działacz społeczny i polityczny, lekarz |
 Herb Ciołek | |
| Rodzina | |
|---|---|
| Ojciec |
Tertulian Mielęcki |
| Matka |
Biernawska h. Korczak |
| Żona |
Anna Przybora h. Syrokomla |
| Dzieci |
Irena Helena |
| Rodzeństwo |
Wiktoria, Maria, Stanisław |
Życiorys edytuj
Młodość i działalność społeczna edytuj
Gdy miał rok, jego rodzice – Maria i Tertulian – osiedlili się w Koźminku i zamieszkali w tamtejszym dworku. Gimnazjum Mielęcki kończył w Ostrowie Wielkopolskim, medycynę studiował w Berlinie i Monachium, a dyplom doktora nauk medycznych uzyskał w 1893 w Lipsku. Jako lekarz pracował w Saksonii, potem na terenie Zagłębia Dąbrowskiego w zaborze rosyjskim, co rok jednak letnie wakacje spędzał w Koźminku.
Do Katowic przybył w 1899. W latach 1899–1906 mieszkał w domu Ottona Retzlaffa przy Rynku nr 9, a następnie do 1912 w narożnej kamienicy przy Rynku nr 6. Od 1918 mieszkał i prowadził gabinet lekarski na ówczesnej Friedrichstraße (dziś Warszawska 10)[2]. Szybko stał się na terenie Katowic znanym i szanowanym lekarzem oraz wybitnym polskim działaczem społecznym i narodowym. Przez 21 lat pracował w Katowicach utrzymując się z prywatnej praktyki.
Był współzałożycielem i członkiem wielu polskich towarzystw na terenie Katowic. Nazywany przez Niemców "wielkim polskim agitatorem" brał udział w życiu oświatowym i gospodarczym miasta. W 1900 został członkiem zarządu Towarzystwa dla Szerzenia Elementarzy Polskich na Górnym Śląsku, a w 1908 był współzałożycielem (potem przewodniczącym) Towarzystwa Lekarzy Polaków na Górnym Śląsku, broniącego interesów lekarzy polskich. Działał też w komitecie Wykładów Ludowych im. Adama Mickiewicza i Towarzystwie Czytelni Ludowych. Współpracował z polskim ruchem wyborczym w Rzeszy Niemieckiej, brał udział w obradach Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu. Jako przedstawiciel ludności polskiej wchodził w skład Centralnego Komitetu Pomocy dla Dzieci w Katowicach. W dowód wdzięczności władze niemieckie nadały Mielęckiemu jako zasłużonemu lekarzowi (pierwszemu z Polaków) tytuł "radcy sanitarnego". W pracy narodowej Mielęckiemu pomagała żona Anna z Przyborów, która była też działaczką Towarzystwa Polek w Katowicach.
W okresie przedplebiscytowym edytuj
Delegat na Polski Sejm Dzielnicowy w Poznaniu w 1918[3]. W 1918 wchodził w skład Powiatowej Rady Ludowej w Katowicach, a w 1919 kierował konspiracyjnymi kursami sanitarnymi w Polskiej Organizacji Wojskowej Górnego Śląska i sprowadzał broń z Polski na Górny Śląsk. Rok później został członkiem Polskiego Komitetu Plebiscytowego w Katowicach.
a.jpg)
17 sierpnia 1920 w Katowicach doszło do zamieszek wywołanych przez Niemców na wieści z frontu wojny polsko-bolszewickiej i przewidywanego rychłego upadku państwa polskiego. Na ulicy, przy której mieszkał doktor Mielęcki, do bojówek demolujących polskie sklepy oddali strzały francuscy żołnierze patrolujący miasto. Kiedy doktor wyszedł z domu, by udzielić pomocy rannym Niemcom, zaatakowali go niemieccy bojówkarze. Potem rannego wyciągnęli jeszcze z ambulansu wiozącego go do szpitala, a następnie skatowane ciało wrzucili do potoku Rawa. Pogrzeb Andrzeja Mielęckiego odbył się 25 sierpnia 1920 w Sosnowcu. Zwłoki przewieziono i pochowano w rodzinnym grobowcu na cmentarzu w Złotnikach[4].
Tragiczna śmierć doktora była jedną z przyczyn przyśpieszenia wybuchu II powstania śląskiego.
Pamięć o doktorze Mielęckim edytuj
Dla uczczenia pamięci doktora Andrzeja Mielęckiego jeszcze w 1920 utworzono fundację jego imienia. Z zebranych pieniędzy nadesłanych z całej Polski otwarto Sierociniec imienia dra Andrzeja Mielęckiego w Katowicach. W latach międzywojennych w serii zasłużonych na Górnym Śląsku Polaków znalazła się pocztówka z podobizną dra A. Mielęckiego.
Jego imię nosi kilka szpitali:
- Szpital Miejski w Oleśnie
- Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach (tam znajduje się również jego popiersie)
- Szpital Miejski w Chorzowie (tam znajduje się również jego płaskorzeźba
- Jego imieniem nazwano ulicę w Koźminku, przy której mieszkał, a na froncie domu odsłonięto tablicę pamiątkową. 4 grudnia 1976 został patronem szkoły w Koźminku. Po wieloletnich staraniach jej Kierownika Konstantego Ostojskiego i lokalnej społeczności otrzymała imię Andrzeja Mielęckiego[5].
W 2005 odsłonięto jego portret w galerii sławnych wykładowców i absolwentów Gimnazjum Męskiego w Ostrowie Wielkopolskim, wykonany przez Tadeusza Gaworzewskiego.
Andrzej Mielęcki miał córkę Irenę, która po ślubie nosiła nazwisko Temlerowa[6].
-
Tablica pamiątkowa poświęcona Andrzejowi Mielęckiemu umieszczona na kamienicy przy ulicy Warszawskiej w Katowicach -
Popiersie Andrzeja Mielęckiego na dziedzińcu szpitala przy ul. Francuskiej w Katowicach -
Upamiętniający Andrzeja Mielęckiego pomnik, znajdujący się w miejscu, w którym zginął -
Przypisy edytuj
- ↑ Andrzej Mielęcki h. Ciołek (Aulok). sejm-wielki.pl. [dostęp 2022-12-24].
- ↑ Lipońska-Sajdak Jadwiga, Szota Zofia: Gruss aus Kattowitz. Pozdrowienia z Katowic. Katowice 2004, ISBN 83-87727-07-5
- ↑ Dziennik Polskiego Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu w grudniu 1918, Poznań 1918, s. 115.
- ↑ Historia miasta - Katowice miastem www.mhk.katowice.pl [dostęp 2017-01-20]
- ↑ Szkoła Podstawowa Koźminek - Historia Szkoły Podstawowej w Koźminku (spkozminek.szkolnastrona.pl)
- ↑ Krzysztof Brożek: Andrzej Mielęcki, lekarz specjalista chorób kobiecych w Katowicach. W: Dr Andrzej Mielęcki: lekarz, humanista, działacz społeczny. Katowice: Wszechnica Górnośląskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk im. W. Roździeńskiego w Katowicach, 2004, s. 15. ISBN 83-916572-6-4.
Bibliografia edytuj
- Andrzej Mielęcki (pol.) www.chronologia.pl [dostęp 2011-05-29]
- Wojciech Janota: Katowice między wojnami. Miasto i jego sprawy 1922-1939. Łódź: Księży Młyn, 2010, s. 9. ISBN 978-83-7729-021-7.
- Andrzej Mielęcki, rycerz bez skazy (pol.) www.katowice.gazeta.pl [dostęp 2011-05-29]