António Vieira

António Viera
Kraj działania	Brazylia; Portugalia; Państwo Kościelne
Data i miejsce urodzenia	6 lutego 1608 ; Lizbona
Data i miejsce śmierci	18 lipca 1697 ; Bahia
	Kapelan dworski Jana IV Szczęśliwego
Okres sprawowania	1641– ok. 1665
	Spowiednik Krystyny Wazy
Okres sprawowania	1671–1677
Wyznanie	katolicyzm
Inkardynacja	jezuici
Śluby zakonne	1623
Ordynacja	1635
	Multimedia w Wikimedia Commons

António Vieira (ur. 6 lutego 1608 w Lizbonie, zm. 18 lipca 1697 w Bahia) – jezuicki mówca, pisarz i obrońca praw człowieka.

Życiorys edytuj

W 1614 jako dziecko przybył z rodzicami do Brazylii. Ukończył kolegium jezuickie w Bahia (Salvador). W 1623 roku wstąpił do zakonu jezuitów, a w 1635 otrzymał święcenia kapłańskie. Posiadł znajomość języków Indian i niewolników. W 1641 roku był delegatem wysłanym do Lizbony, gdzie złożył hołd królowi Janowi IV. Monarcha uczynił go wówczas dworskim kapelanem, nauczycielem następcy tronu oraz powołał go do rady królewskiej. W 1641 Vieira został wysłany z poselstwem do Hagi, gdzie zawarto 10-letni rozejm z Holandią w Brazylii. Był również posłem we Francji i Włoszech. Publicznie potępiał prześladowania żydowskich konwertytów, co przysporzyło mu wielu wrogów. W 1654 roku za jego staraniem wydano dekret zakazujący niewolenia Indian oraz przekazanie opieki nad nimi jezuitom. W latach 1665–1671 był misjonarzem w delcie Amazonki. W 1671 roku zamieszkał w Rzymie, gdzie przez sześć lat był spowiednikiem Krystyny Szwedzkiej i członkiem jej akademii literackiej. W 1681 roku powrócił do Bahia i tam zmarł.

Twórczość edytuj

Sermões (Kazania), Lizbona 1679–1748 (15 t.)
História do futuro (Historia przyszłości), Lizbona 1718
Cartas (Listy), Lizbona 1735–46 (3 t.)
Notícias recônditas do modo de proceder a inquisição de Portugal com os seus presos (Ukrywane wiadomości o sposobie postępowania portugalskiej inkwizycji ze swoimi więźniami), Lizbona 1821
dawniej przypisywano mu także Arte de furtar (Sztuka kradzenia)

Literatura edytuj

Luiz Cabral, Vieira: biographie, caractère, éloquence, Paryż 1900
Luiz Cabral, Vieira pregador, Oporto 1901
Ewa Łukaszyk, O tempo, a transgressão e o conhecimento na História do futuro do padre António Vieira, [w:] "Romanica Cracoviensia", nr 4 (2004), s. 83-93.

Tłumaczenia na język Polski edytuj

Antonio Vieira, Złotousty Portugalii. wybór kazań (tłum. o. Atanazy Maria Wojtal), wyd. Rosa Mystica, Wrocław 2023

Bibliografia edytuj

Marian Mickiewicz, Witold Mickiewicz: Słownik odkrywców i zdobywców – Ameryka Łacińska. Poznań: Atena, 1996. ISBN 83-85414-29-0.