Antonówka (jabłoń)
Antonówka (Antonówka Zwykła) – bardzo stara odmiana uprawna jabłoni domowej pochodząca z Rosji, prawdopodobnie z byłej guberni kurskiej. Powszechnie uprawiana na wschodzie i północy Europy (m.in. Białoruś, kraje bałtyckie, kraje skandynawskie). Antonówka jest odmianą wczesnojesienną. Do rejestru odmian prowadzonego przez Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych wpisana w 1990 roku[1].
 Owoce odmiany Antonówka na drzewie | |
| Rodzaj |
Jabłoń (Malus) |
|---|---|
| Gatunek | |
| Mutanty |
'Antonówka Półtorafuntowa', 'Antonówka Śmietankowa' |
| Rodzice |
nieznani |
| Data wyhodowania |
prawdopodobnie poł. XIX w. |
| Data zarejestrowania |
1990 (PL)[1] |
| Pochodzenie | |
Morfologia edytuj
- Pokrój
- Wzrost początkowo słaby, pień krzywy, w pełni owocowania drzewa mają dużą, kulistą, lekko spłaszczoną koronę, nieliczne konary wyrastają pod ostrym kątem[2].
- Owoce
- Średniej wielkości, o zmiennym kształcie najczęściej kulistym lub nieco wydłużonym, niesymetryczne. Skórka jest gładka, błyszcząca. W miarę dojrzewania kolor zmienia się z zielonego na słomkowy, czasem ze słabym rumieńcem koloru różowoczerwonego. Owoce są soczyste, o kwaskowatym smaku. Dojrzała Antonówka wydziela silny landrynkowy zapach.
Uprawa edytuj
W okres owocowania wchodzi średnio wcześnie lub późno. Owocuje umiarkowanie obficie i przemiennie, co drugi rok. Do zbioru dojrzewa najczęściej na początku września[3]. Nie nadaje się do długiego przechowywania, gdyż szybko przejrzewa i jest wrażliwa na oparzelinę powierzchniową, w chłodni można ja przechować do końca listopada.
Mutant Antonówki Zwykłej – Antonówka Półtorafuntowa jest jedną z odmian preferowanych w polskim programie rolnośrodowiskowym mającym na celu ochronę zagrożonych zasobów genetycznych[4].
Zdarzają się owoce o znacznej wielkości, np. w konkursie na Największe Jabłko Powiatu Grójeckiego w 2010 roku najcięższym i największym jabłkiem okazała się antonówka. Owoc ważył 886 g i miał 43 cm obwodu[5].
Zastosowanie edytuj
Owoce antonówki zawierają stosunkowo dużo kwasów organicznych i pektyn oraz po zbiorze są stosunkowo twarde. Te właściwości predestynują je to przetwórstwa przemysłowego (soki, susz, mus), a także są cenione w gospodarstwach domowych[6]. Kiedyś siewki Antonówki stosowano na podkładki dla jabłoni, jednak obecnie ze względu na ich silny wzrost w sadach intensywnych nie znajdują zastosowania. Drzewa sadzi się w rejonach zagrożonych mroźnymi zimami i przymrozkami wiosennymi. Ze względu na odporność odmiana jest wykorzystywana w programach hodowlanych jako źródło genów w odporności krzyżowej.
Zdrowotność edytuj
Jest bardzo wytrzymała na mróz, a także na parcha jabłoni i mączniaka, lecz jest wrażliwa na zarazę ogniową[3].
Mutanty antonówki edytuj
Znane są lokalne mutanty tej odmiany. Od odmiany podstawowej sporty różnią się przede wszystkim wielkością, a czasem także barwą lub smakiem:
- 'Antonówka Półtorafuntowa' – znaleziona przez Miczurina w 1888 roku. Pnie są proste, a owoce większe i smaczniejsze choć mniej aromatyczne[3],
- 'Antonówka Śmietankowa' – najprawdopodobniej znaleziona w Polsce, owoc jest większy i smaczniejszy, o delikatniejszej konsystencji, choć także mniej aromatyczny.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych: Lista Odmian Roślin Sadowniczych wpisanych do Krajowego Rejestru w Polsce w 2016 r.. [dostęp 2016-10-18].
- ↑ Aleksander Rejman: Pomologia. Warszawa: PWRiL, 1994. ISBN 83-09-01612-3.
- ↑ a b c Mikołaj Ugolik: Odmiany jabłoni. Kraków: Plantpress, 1996. ISBN 83-85982-11-6.
- ↑ Grzegorz Hodun, Wiesław Podyma, Zachowanie zagrożonych zasobów genetycznych roślin w rolnictwie, Warszawa: Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, 2011 (Biblioteczka programu rolnośrodowiskowego 2007–2013), s. 21–22, ISBN 978-83-62164-36-3 [dostęp 2012-01-02] [zarchiwizowane z adresu 2016-03-05].
- ↑ Największe jabłko znalezione!. e-sadownictwo.pl, 9 listopada 2010. [dostęp 2010-12-29].
- ↑ Małgorzata Kantorowicz-Bąk: Jabłoń w każdym ogrodzie. PWRiL, Poznań, 2000. ISBN 83-09-01718-9.