Antanas Baranauskas

litewski pisarz, biskup katolicki
(Przekierowano z Antoni Baranowski (poeta))

Antanas Baranauskas, Antoni Baranowski (ur. 17 stycznia 1835 w Oniksztach, zm. 26 listopada 1902 w Sejnach) – litewski[1] duchowny rzymskokatolicki, poeta, językoznawca, biskup pomocniczy żmudzki w latach 1884–1897, biskup diecezjalny sejneński w latach 1897–1902.

Antanas Baranauskas
Ilustracja
Data i miejsce urodzenia

17 stycznia 1835
Onikszty

Data i miejsce śmierci

26 listopada 1902
Sejny

Miejsce pochówku

bazylika Nawiedzenia Najświętszej Maryi Panny w Sejnach

Biskup diecezjalny sejneński
Okres sprawowania

1897–1902

Biskup pomocniczy żmudzki
Okres sprawowania

1884–1897

Wyznanie

katolicyzm

Kościół

rzymskokatolicki

Diakonat

22 kwietnia 1861

Prezbiterat

24 marca 1862

Nominacja biskupia

24 marca 1884

Sakra biskupia

24 czerwca 1884

Sukcesja apostolska
Data konsekracji

24 czerwca 1884

Miejscowość

Petersburg

Konsekrator

Szymon Marcin Kozłowski

Współkonsekratorzy

Cyryl Lubowidzki
Anton Zerr

Życiorys edytuj

Urodził się 17 stycznia 1835[2] w Oniksztach[1]. W latach 1851–1853[3] kształcił się w szkole kancelistów gminnych w Rumyszyszkach i wtedy napisał swoje pierwsze wiersze[1]. Równocześnie zgłębiał wiedzę z zakresu folkloru litewskiego, zbierając utwory ludowe zwane dainami, traktujące o różnej tematyce, opisujące zajęcia gospodarcze, zwyczaje i obyczaje ludowe, obrzędy i wierzenia religijne[1].

Następnie pracował jako pisarz gminny w Wojnucie, Rosieniach, Surwiliszkach i Sadach. W międzyczasie napisał około 90 utworów w języku polskim, a niektóre z nich opublikował w „Tece Wileńskiej”. Wpływ na jego dalsze życie miało poznanie poetki Karoliny Proniewskiej, która pobudziła w nim świadomość narodową oraz zachęciła do pisania w języku litewskim i prowadzenia badań nad ludowymi pieśniami litewskimi, a dzięki pomocy jej brata księdza Ottona Proniewskiego opublikował swoje wiersze i wstąpił do seminarium duchownego[1].

Studia seminaryjne odbył w Worniach, po czym wstąpił do Akademii Duchownej w Petersburgu. Tamże w 1862 uzyskał magisterium ze świętej teologii[1]. 22 kwietnia 1861 został wyświęcony na diakona, a 24 marca 1862 przyjął święcenia prezbiteratu[4]. Dalsze studia odbył w Monachium, Rzymie i Louvain. Po powrocie z nich był bibliotekarzem oraz profesorem teologii pastoralnej, liturgii i śpiewu w Akademii Duchownej w Petersburgu. Następnie został profesorem seminarium duchownego w Kownie, gdzie od 1874 pełnił funkcję inspektora[1]. W 1879 objął godność kanonika katedralnego żmudzkiego, a w 1883 prałata scholastyka[2].

24 marca 1884 został mianowany biskupem pomocniczym diecezji żmudzkiej ze stolicą tytularną Thespiae[4]. Święcenia biskupie otrzymał 24 czerwca 1884[4] w Petersburgu[5]. Udzielił mu ich Szymon Marcin Kozłowski, biskup diecezjalny łucki i żytomierski, któremu asystowali Cyryl Lubowidzki, biskup pomocniczy łucki i żytomierski, i Anton Zerr, biskup pomocniczy Tyraspola. 21 lipca 1897 został przeniesiony na urząd biskupa diecezjalnego diecezji sejneńskiej. Ingres odbył 28 grudnia 1897[5]. Zabiegał o pojednanie wiernych narodowości polskiej i litewskiej[2].

Był współkonsekratorem podczas sakry 12 biskupów[4].

Zmarł 26 listopada 1902[2] w Sejnach[3]. Pochowany został w kaplicy Matki Bożej w katedrze sejneńskiej[1].

Działalność literacka i naukowa edytuj

Uznawany jest za pierwszego litewskiego poetę romantycznego i pierwszego litewskiego poetę, który sprzeciwiał się władzy cara i przedstawiał sposoby realizacji programu odrodzenia Litwy. W wierszach opisywał piękno ojczystej ziemi, historię Litwy oraz uczucia religijne i treści narodowe[1]. Za najważniejszy utwór w jego dorobku uznawany jest poemat Borek Oniksztyński (1860–1861), inspirowany Panem Tadeuszem Adama Mickiewicza[3].

W pracy naukowej zajmował się badaniem języka litewskiego oraz żmudzkich i litewskich dialektów. W 1857 wydał pracę O żmudzkim i litewskim języku. Specjalizował się w lingwistyce porównawczej, opracował zasady ortografii i stworzył gramatykę języka litewskiego. W 1875 opublikował pozycję Nauka języka litewskiego[1]. Przygotował katechizm w języku litewskim, tłumaczył na ten język Pismo Święte i okazjonalnie tworzył litewskie pieśni religijne. Naukowo interesował się również filozofią i matematyką[1].

Przypisy edytuj

  1. a b c d e f g h i j k Antanas Baranauskas – Antoni Baranowski. pogranicze.sejny.pl. [dostęp 2015-06-07].
  2. a b c d P. Nitecki: Biskupi Kościoła w Polsce w latach 965–1999. Słownik biograficzny. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 2000, kol. 194. ISBN 83-211-1311-7.
  3. a b c Baranauskas Antanas. portalwiedzy.onet.pl. [dostęp 2015-06-07].
  4. a b c d Antoni Baranowski. catholic-hierarchy.org. [dostęp 2017-11-07]. (ang.).
  5. a b K.R. Prokop. Sakry i sukcesja święceń biskupich pasterzy diecezji wigierskiej, sejneńskiej (augustowskiej) oraz łomżyńskiej. „Studia Teologiczne”. T. 28, s. 322, 2010. ISSN 0239-801X. [dostęp 2017-11-07]. 

Linki zewnętrzne edytuj