Antoni Kania
Antoni Kania (ur. 11 maja 1901 w Przychojcu, zm. 26 grudnia 1965 w Dębnicy Kaszubskiej) – polski duchowny katolicki, kapelan Armii Krajowej, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata.
| prezbiter, Sprawiedliwy wśród Narodów Świata | |
.jpg) Ks. Antoni Kania (około 1938 r.) | |
| Data i miejsce urodzenia |
11 maja 1901 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
26 grudnia 1965 |
| Miejsce pochówku |
Dębnica Kaszubska |
| administrator parafii Jordanów Śląski | |
| Okres sprawowania |
1947 lub 1948 - 1950 |
| proboszcz parafii Dębnica Kaszubska | |
| Okres sprawowania |
1950 - do śmierci |
| Wyznanie | |
| Prezbiterat |
1925 |
| Odznaczenia | |
 
| |
Biografia edytuj
Urodził się 11 maja 1901 we wsi Przychojec. Do gimnazjum uczęszczał w pobliskim Leżajsku i ukończył je w 1920 roku. Następnie wstąpił do seminarium duchownego. Studiował teologię - przez trzy lata w Krakowie na Uniwersytecie Jagiellońskim a później również trzy lata we Lwowie[1].
Święcenia kapłańskie otrzymał w 1925 roku we Lwowie. Pierwsze kroki w kapłaństwie stawiał jako wikariusz w parafii Pomorzany. W 1926 roku został przeniesiony do parafii Bełz, gdzie również był wikariuszem. W 1928 roku został mianowany proboszczem parafii Porchowa. Od 1933 do czerwca 1939 roku był administratorem parafii Medyń[1][2].
Później (być może w 1940 roku) został administratorem parafii Huta Nowa należącej do dekanatu Buczacz. Posługiwał tam do 1944 roku[2]. W czasie pierwszej okupacji sowieckiej wraz z parafianami angażował się w przerzut polskich oficerów za granicę, ukrywał ludzi zagrożonych wywózką na Syberię. Podczas okupacji niemieckiej wykupywał aresztowanych i uwięzionych. Był kapelanem Armii Krajowej o pseudonimie "Ketlin"[1] lub "Ketlicz" w stopniu kapitana[3]. Jednocześnie udzielał pomocy Żydom, m.in. doktorowi Bandlerowi z Monasterzysk[1]. Po śmierci ks. Mikołaja Ferensa przejął po nim opiekę nad Żydówką Ewą Trauenstein-Turzyńską i jej synem Leonem Trauensteinem[4]. Inicjował powoływanie patroli samoobrony w wioskach swojej parafii w związku z zagrożeniem napadami ukraińskich nacjonalistów. Obawiając się zamachu na swoje życie przeniósł się w marcu 1944 roku do Monasterzysk[1]. Miesiąc wcześniej zamordowano jego bratanka Józefa Kanię[5].
Według ks. Józefa Wołczańskiego ekspatriowany na Dolny Śląsk, gdzie w 1947 roku objął stanowisko administratora parafii Jordanów Śląski[2]. Z kolei Andrzej Obecny twierdzi, że ks. Kania w 1945 wrócił do Bełza, gdzie do 1 lipca 1948 roku był proboszczem swojej dawnej parafii. Potem miał krótko przebywać w Zielenicach k. Strzelina, by dopiero potem trafić do Jordanowa Śląskiego[1].
W 1950 roku inkardynowany do diecezji gorzowskiej[2]. Według A. Obecnego w kwietniu 1950 roku aresztowany przez Służbę Bezpieczeństwa. W zwolnieniu z aresztu miała mu pomóc pozytywna opinia, którą wystawił mu w swoich wspomnieniach sowiecki dowódca partyzancki Petro Werszyhora[1].
W połowie 1950 roku objął funkcję proboszcza parafii w Dębnicy Kaszubskiej[1], którą pełnił do swojej śmierci 26 grudnia 1965 roku[2]. Został pochowany przy kościele w Dębnicy Kaszubskiej[1].
Nagrody i upamiętnienie edytuj
Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie przyznał mu Srebrny Krzyż Zasługi z Mieczami[3].
Za udzielanie pomocy Żydom w czasie II wojny światowej został w 2013 roku pośmiertnie uhonorowany medalem i tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata[6][4][1].
W październiku 2017 roku rada gminy Dębnica Kaszubska przemianowała ulicę Zjednoczenia na ulicę ks. Antoniego Kani[1].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k Zbigniew Marecki: Ksiądz Antoni Kania żyje w pamięci wielu. Bez wątpienia wciąż na to zasługuje. Głos Pomorza, 2019-03-01. [dostęp 2024-01-31]. (pol.).
- ↑ a b c d e Wołczański 2005 ↓, s. 150.
- ↑ a b Zarys historii parafii i kościoła parafialnego w Dębnicy. parafiadebnica.pl, 2016-06-24. [dostęp 2024-01-31]. (pol.).
- ↑ a b Medale "Sprawiedliwi wśród Narodów Świata" wręczono w siedzibie episkopatu. dzieje.pl, 2016-07-14. [dostęp 2024-01-31]. (pol.).
- ↑ Komański i Siekierka 2006 ↓, s. 151.
- ↑ Polscy Sprawiedliwi. sprawiedliwi.org.pl. [dostęp 2024-01-31]. (pol.).
Bibliografia edytuj
- Henryk Komański, Szczepan Siekierka: Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na Polakach w województwie tarnopolskim 1939-1946. Wrocław: 2006. ISBN 83-89684-61-6.
- Ks. Józef Wołczański: Eksterminacja narodu polskiego i Kościoła Rzymskokatolickiego przez ukraińskich nacjonalistów w Małopolsce Wschodniej w latach 1939-1945. Materiały źródłowe, cz. I. Kraków: 2005. ISBN 83-916412-2-8.