Antoni Stamirowski
Antoni Jan Franciszek Ligęza-Stamirowski herbu Półkozic[1] (ur. 16 maja 1863 w Kurzeszynie, zm. 30 sierpnia 1938 w Młocinach) – przewodniczący Głównego Komitetu Obywatelskiego (pełniącego funkcję magistratu Łodzi po wybuchu I wojny światowej i ucieczce prezydenta miasta) od grudnia 1914 roku do 30 kwietnia roku 1915, założyciel Unii Narodowo-Państwowej w 1922 roku[2].
| Data i miejsce urodzenia |
16 maja 1863 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
30 sierpnia 1938 |
| Miejsce spoczynku | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys edytuj
Syn Józefa - powstańca listopadowego i styczniowego i Józefy ze Smoleńskich. Ukończył w Warszawie Szkołę Handlową Kronenberga, studiował za granicą[3]. Przed 1900 rokiem, wspólnie z Wilhelmem Hordliczką prowadził dom agenturowy przy ulicy Średniej 21 w Łodzi. W 1905 roku utrzymywali oni biuro i magazyn w dawnych składach firmy Schlössera przy ulicy Piotrkowskiej 150. Przed 1909 rokiem Dom Handlowy Hordliczka i Stamirowski stał się przedstawicielstwem Towarzystwa Akcyjnego „Siemens & Halske” z siedzibą w Petersburgu i Berlinie (jako reprezentacja filii warszawskiej), zakładów „Siemens & Schuckert” z siedzibą w Berlinie oraz Zgorzeleckiej Fabryki Maszyn, Fabryki Kotłów C. i L. Steinmuller oraz Towarzystwa Ubezpieczeniowego „Rossija”[1].
Ich firma wykonywała wszelkie urządzenia wchodzące w zakres elektrotechniki (instalacje oświetleniowe, energetyczne, elektrochemiczne, telefoniczne i telegraficzne, sygnalizacje przeciwpożarowe, urządzenia elektromedyczne, instalacje zasilane prądem z elektrowni łódzkiej, także prowadziła sprzedaż wodomierzy i pirometrów, chemikaliów, krochmali, papieru opatrunkowego, tektury żakardowskiej i introligatorskiej, smarów i innych materiałów)[1].
Przed I wojną światową firma „Siemens” pod kierownictwem Stamirowskiego założyła w Łodzi Towarzystwo Akcyjne „Polskie Zakłady Elektrotechniczne Siemens” z siedzibą dyrekcji głównej i miejscowego oddziału w Łodzi w gmachu własnym przy ulicy Piotrkowskiej 96. Z jego inicjatywy niemieccy właściciele firmy zdecydowali się wyodrębnić 3 oddziały - w Warszawie, Łodzi i Sosnowcu jako odrębne towarzystwa akcyjne (wszystkie pod jego dyrekcją), ściśle uzależnione od Berlina i Petersburga, ale mające markę polską (obsada kierownictwa była całkowicie polska)[1].
Podczas I wojny światowej, pełnił przez kilka miesięcy stanowisko przewodniczącego Głównego Komitetu Obywatelskiego w Łodzi. W 1920 roku zaciągnął się do wojska i służył w 3 dywizjonie 1 Pułku Artylerii Polowej 1 Dywizji Białoruskiej, biorąc udział w zdobyciu Wilna. Został awansowany do stopnia podchorążego i otrzymał Krzyż Walecznych[3].
Udzielał się społecznie - w 1903 roku był współzałożycielem[1], a także wieloletnim prezesem, Polskiego Towarzystwa Teatralnego w Łodzi[4], skarbnikiem Oddziału Łódzkiego Warszawskiego Towarzystwa Higienicznego członkiem Rady Głównej Opiekuńczej w Warszawie i przewodniczącym Łódzkiej Okręgowej Rady Opiekuńczej. Sprawował również funkcję wiceprezesa (reprezentującego Warszawę) Okręgowego Towarzystwa Rolniczego w Łodzi, działał w Komitecie Reprezentantów Zgromadzenia Kupców miasta Łodzi[1].
Po I wojnie światowej, w 1918 roku zamieszkał w Warszawie[1], gdzie jako naczelny dyrektor PZE „Siemens” koordynował prace przy tworzeniu polskiego towarzystwa „Siła i Światło” (akt organizacyjny tej spółki - 5 grudnia 1918 roku - była to pierwsza spółka akcyjna założona w niepodległej Polsce). Był także członkiem tej spółki i członkiem jej rady nadzorczej[5]. Spółka między innymi dzięki jego staraniom stała się w ciągu 1919 roku wyłącznym dysponentem dwóch ośrodków energetycznych - elektrowni w Pruszkowie i w Warszawie. Z jego inicjatywy powstała Spółka Akcyjna „Elektrobank” w Warszawie[1].
W 1928 zamieszkał w Młocinach, gdzie pełnił funkcję sołtysa i prezesa Towarzystwa Młocin[3]. Tam zmarł 30 sierpnia 1938 roku[6].
Życie prywatne edytuj
Jego żoną była Zofia Maria z domu Lohrer (ur. 1871–1918), córka znanego lekarza – Juliusza Lohrera. Miał z nią syna Janusza Juliana (1891-1952)[1]. Został pochowany w krypcie Klasztoru Kamedułów na Bielanach w Warszawie[7][8][1]. Potomkowie Stamirowskiego mieszkają w Sao Paulo[1].
Odznaczenia edytuj
- Krzyż Walecznych[7]
- Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski (1938, pośmiertnie)[9].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d e f g h i j k Andrzej Kempa, Przedsiębiorca, społecznik, patriota. Antoni Stamirowski (1863-1938), „Kronika Miasta Łodzi” (3), bc.wbp.lodz.pl, 2004 [dostęp 2023-10-11].
- ↑ Deklaracja programowa. [Inc.:] Polska jako naród ani na chwilę nie przestawała istnieć [...] : 28 czerwca 1922 r. / [Unia Narodowo-Państwowa]
- ↑ a b c Antoni Ligęza-Stamirowski, „Kurier Warszawski” (nr 255), 17 września 1938, s. 9.
- ↑ Polskie Towarzystwo teatralne, „Rozwój” (66), 22 marca 1910.
- ↑ Nowa potencja 90-latki [online], przeglad-techniczny.pl [dostęp 2020-01-03].
- ↑ Ś. P. Antoni Ligęza- Stamirowski, „Republika” (nr 244), 6 września 1938, s. 9.
- ↑ a b nekrolog, „Kurier Polski.” (238), crispa.uw.edu.pl, 31 sierpnia 1938, s. 4 [dostęp 2023-10-11].
- ↑ Pogrzeb ś. p. Antoniego Ligęzy-Stamirowskiego. b. prze. kom. obyw. w Łodzi, „Echo” (242), 1 września 1938.
- ↑ 10 listopada 1938 „za zasługi na polu pracy społecznej” M.P. z 1938 r. nr 258, poz. 592