Wikipedia

Antoni Wczelik

oficer Wojska Polskiego

Antoni Wczelik (ur. 4 października 1906[1] w Kalinowszczyźnie[2] w województwie wileńskim, zm. 14 kwietnia 1942 nad La Manche) – major pilot Wojska Polskiego, major (ang. Squadron Leader) Królewskich Sił Powietrznych.

Antoni Wczelik
2 1/3 zwycięstwa
Ilustracja
Antoni Wczelik, 1933 r.
major pilot major pilot
Data i miejsce urodzenia

4 października 1906
Kalinowszczyzna

Data i miejsce śmierci

14 kwietnia 1942
La Manche

Przebieg służby
Lata służby

od 1929

Siły zbrojne

Wojsko Polskie
Polskie Siły Zbrojne

Formacja

Lotnictwo Wojska Polskiego
Armée de l’air
RAF

Jednostki

2 pułk lotniczy
dywizjon I/145
dywizjon 302,
dywizjon 317,
dywizjon 306

Stanowiska

dowódca klucza,
zastępca dowódcy eskadry,
dowódca eskadry

Główne wojny i bitwy

II wojna światowa,
kampania wrześniowa,
Bitwa o Anglię

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (od 1941, dwukrotnie) Złoty Krzyż Zasługi Medal Lotniczy
Multimedia w Wikimedia Commons
Lotnicy 2 plot na tle samolotu PZL-7 po powrocie z rajdu lotniczego do Rumunii - por. Antoni Wczelik 1. z lewej

Życiorys edytuj

Urodził się w licznej rodzinie leśniczego. O lotnictwie marzył od młodych lat. Po otrzymaniu matury w 1926[3] został przyjęty na roczny kurs w Szkole Podchorążych Piechoty w Różanie, a następnie do Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie[3]. 15 sierpnia 1929 opuścił Dęblin z drugą lokatą jako absolwent III promocji i jako podporucznik obserwator został przydzielony do 6 pułku lotniczego we Lwowie, a bazującego na lotnisku w Skniłowie[3]. Wykonywał loty w eskadrze liniowej na Breguetach i Potezach.

Pod koniec 1931 ukończył kurs pilotażu w Dęblinie. Na początku stycznia 1932 przybył do 2 pułku lotniczego w Krakowie, gdzie został przydzielony do dywizjonu myśliwskiego i jednocześnie otrzymał awans na stopień porucznika[3]. Pełnił w nim funkcje dowódcy klucza, zastępcy dowódcy eskadry i dowódcy eskadry. Latał na samolotach P-7 i P-11. W 1936 zawarł związek małżeński z Jadwigą Albrechtówną[3]. W grudniu 1938 został dowódcą Eskadry Szkolnej w SPL.

We wrześniu 1939 roku kpt. Wczelik brał udział w obronie Dęblina i wykonywał loty bojowe w eskadrze myśliwskiej zorganizowanej z kadry CWL. Brał również udział w walkach z niemieckimi wyprawami bombowymi, podczas których zaliczono mu dwa celnie ugodzone nieprzyjacielskie samoloty[3]. 17 września przekroczył granicę rumuńską, a następnie trafił do obozu dla internowanych. Uciekł z niego do Bukaresztu, a następnie zaopatrzony w paszport przez polską ambasadę wyjechał do Paryża[4].

16 października zameldował się w Paryżu, a następnie trafił do Polskiej Bazy Lotniczej na lotnisku w Lyon Bron. W 1940 był dowódcą pierwszej eskadry w powstającym dywizjonie nr I/145, dowodzonym przez mjr. pil. Józefa Kępińskiego[5]. Szkolił pilotów na samolotach Caudron CR.714. 9 czerwca na czele eskadry walczył nad Vernon z 20 Messerschmittami Bf 109 i zestrzelił jeden samolot wroga[6][7]. Według dokładniejszych ustaleń, zestrzelił zespołowo dwa bombowce Dornier Do 17 8 i 9 czerwca[8]. Wraz ze swoją eskadrą został skierowany 14 czerwca na staż do francuskiego dywizjonu Groupe de Chasse I/1[8] na lotnisko w Rochefort, które było położone nad Zatoką Biskajską. Latał tam na samolocie Dewoitine D.520[9]. 16 czerwca podczas patrolowania wybrzeża od Rochefort do La Rochelle wraz z dwoma pilotami eskadry zestrzelił Heinkla He 111[9][10]. 18 czerwca po oddaniu Francuzom samolotów wraz z dywizjonem skierował się do portu La Rochelle i po załadowaniu się na statek odpłynęli do Anglii.

20 sierpnia 1940 kpt. Wczelik przybył do Dywizjonu 302 na lotnisko w Leconfield[11]. Jako kandydat na myśliwca przeszedł szkolenie w 6. Operational Training Unit (OTU) w Aston Down w hrabstwie Gloucester. Latał tam na Hurricane’ach. W końcu września powrócił do dywizjonu i rozpoczął służbę bojową. Początkowo latał jako pilot, później dowódca klucza, oraz dowodził eskadrą A do której należał[11]. Brał udział w lotach osłaniających konwoje morskie oraz startował na przechwycenie niemieckich samolotów. 11 października wraz z dywizjonem został przeniesiony na podlondyńskie lotnisko Northolt[11]. 8 listopada podczas walki z Messerschmittami samolot Wczelika został uszkodzony co zmusiło pilota do lądowania. Wylądował w pobliżu Detling[12]. W drugiej połowie grudnia 1940 został z dywizjonu odwołany do bazy lotniczej w Blackpool[13]. Był dowódcą eskadry A w nowo organizującym się Dywizjonie 317. W styczniu 1941 Wczelikowi powierzono skompletowanie pilotów i mechaników dywizjonu. Po skompletowaniu personelu latającego i technicznego w trzeciej dekadzie lutego wyjechał z dywizjonem na lotnisko RAF w Acklington w hrabstwie Northumberland[14]. Szkolił tam pilotów na Hurricane’ach. 25 kwietnia dywizjon został przesunięty na lotnisko w Ouston, 27 czerwca na lotnisko Colerne koło Bristolu, 5 lipca na lotnisko w Exter[15]. Kpt. Wczelik 30 sierpnia 1941 został przeniesiony na stanowisko dowódcy Dywizjonu 306 i otrzymał brytyjski stopień squadron leadera[15]. Dywizjon 7 października został skierowany na odpoczynek na lotnisko w Speke koło Liverpoolu, a 7 grudnia z Inspektoratu Polskich Sił Powietrznych nadszedł rozkaz nadania z dniem 1 grudnia 1941 kpt. pil. Antoniemu Wczelikowi stopnia polskiego majora[16]. 7 kwietnia do dywizjonu nadszedł rozkaz Inspektora Polskich Sił Powietrznych z dnia 1 kwietnia o nadaniu po raz drugi mjr. pil. Antoniemu Wczelikowi Krzyża Walecznych[17].

14 kwietnia 1942 o 11.50 dywizjon pod dowództwem s/ldr Antoniego Wczelika w składzie 12 Spitfire’ów wystartował z lotniska zapasowego Tangmere na operację „Circus 123”, jako osłona dla 12 samolotów Boston[17]. Wyprawa miała zbombardować elektrownię w Mondeville koło Caen. W drodze powrotnej dywizjon został zaatakowany przez 5 Messerschmittów Me-109. Dwaj piloci dywizjonu F/lt Żulikowski i F/o Arct[17] widzieli spadającego Spitfire’a z białą smugą dymu za ogonem. Na lotnisku o 13.00 wylądowało 9 samolotów. Z lotu nie powrócił s/ldr Antoni Wczelik, który zginął w nurtach kanału La Manche[18].

Swój ostatni lot wykonał na samolocie typu Supermarine Spitfire Mk-VC nr AP-182, a na liście Bajana zajmuje 112. pozycję. Jego osobiste konto wynosi 2 i 1/3 pewnych zestrzałów oraz 3 uszkodzenia samolotów wroga[18].

Awanse edytuj

  • podporucznik – 15 sierpnia 1929, po ukończeniu z 2. lokatą Szkoły Podchorążych Lotnictwa w Dęblinie
  • porucznik – 1 stycznia 1932 z 20. lokatą[19]
  • kapitan – 19 marca 1938 i 37. lokatą w korpusie oficerów lotnictwa
  • major – 1 grudnia 1941

Ordery i odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ Na grobowcu jest data 1906 - niebieskaeskadra.pl. W różnych źródłach podawane są również lata 1909 lub 1910.
  2. ↑ Król 1980 ↓, s. 316.
  3. ↑ a b c d e f Król 1980 ↓, s. 317.
  4. ↑ Król 1980 ↓, s. 318.
  5. ↑ Król 1980 ↓, s. 319.
  6. ↑ Król 1980 ↓, s. 320.
  7. ↑ Inna wersja
  8. ↑ a b Bartłomiej Belcarz: Polskie lotnictwo we Francji 1940. Sandomierz: Stratus, 2001, s. 159, 164. ISBN 83-916327-6-8.
  9. ↑ a b Król 1980 ↓, s. 321.
  10. ↑ Inna wersja zestrzeleń A. Wczelika
  11. ↑ a b c Król 1980 ↓, s. 322.
  12. ↑ Król 1980 ↓, s. 324.
  13. ↑ Król 1980 ↓, s. 325.
  14. ↑ Król 1980 ↓, s. 326.
  15. ↑ a b Król 1980 ↓, s. 327.
  16. ↑ Król 1980 ↓, s. 330.
  17. ↑ a b c Król 1980 ↓, s. 334.
  18. ↑ a b Król 1980 ↓, s. 335.
  19. ↑ Rocznik Oficerski 1932 ↓, s. 242, 744.
  20. ↑ Wczelik Antoni. listakrzystka.pl. [dostęp 2019-02-20].

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Antoni_Wczelik&oldid=71926631”