Antonio Crutta
Antonio Crutta (pol. Antoni Łukasz Crutta, ur. 1727 w Wenecji, zm. 11 czerwca 1812 w Lewiczynie) – wenecki polityk, tłumacz na dworze króla Stanisława Augusta Poniatowskiego, polski szlachcic.
 Portret Antoniego Crutty (1779, autor nieznany) | |
| Data i miejsce urodzenia |
1727 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
11 czerwca 1812 |
| Konsul Generalny Republiki Weneckiej w Larnace | |
| Okres |
od 1748 |
Pochodzenie edytuj
Ojciec Antonia Crutty był Albańczykiem[1][2], a matka Włoszką[3]. W 1693 roku jego rodzina osiedliła się w Perze (aktualnie jest to dystrykt Beyoğlu, leżący w europejskiej części Stambułu) i pracowała jako tłumacze w ambasadach Rosji, Francji, Anglii, Polski i Wenecji[4]; brat Antonia Crutty, Joseph, był tłumaczem rosyjskiej ambasady w Stambule i później spędził kilka lat w więzieniu wraz z rosyjskim ambasadorem, Wasilijem Repninem[5][6]. Joseph zmarł w 1780 roku[7]. Inny członek rodziny Antonia Crutty, który był znany jako Doktor Crutta lub Signor Crutta, pracował w latach 1745–1764 w brytyjskiej ambasadzie w Larnace[8][9].
Życiorys edytuj
Antonio Crutta w latach 1748–1765 był konsulem generalnym Wenecji w Larnace[10][11]. Następnie pracował w brytyjskiej ambasadzie w Larnace[12].
W 1765 roku przybył do Warszawy[3].
W czasie wojny Rosji z Imperium Osmańskim trwającej w latach 1768–1774 pracował w Polsce jako tłumacz na dworze króla Stanisława Augusta Poniatowskiego[13][14]; zajmował się m.in. tłumaczeniem dokumentów traktatowych[11]. Prawdopodobnie dzięki Crutcie Polska uniknęła uczestnictwa w tej wojnie[11]. Brał udział w negocjacjach między stroną rosyjską a osmańską[14][11]. W 1775 roku otrzymał od władz Rzeczypospolitej indygenat[11][3].
W roku 1777 towarzyszył osmańskiemu posłowi Numan-bejowi w trakcie jego drogi do Polski[11].
Na starość zamieszkał w Lewiczynie, który wówczas należał do Wojciecha Piotra Bedlińskiego – męża jego córki, Elizy[11]. Cała trójka spoczęła na cmentarzu przy kościele; ich nagrobek w kształcie kolumny, wykonany z piaskowca i zwieńczony urną stoi w pobliżu wejścia do świątyni[11]. Autorem tego nagrobka był Antoni Bedliński, bratanek Wojciecha[15].
Władał wieloma językami: łacińskim, greckim, francuskim, włoskim, ormiańskim, tureckim, tatarskim i perskim[11][3].
Przypisy edytuj
- ↑ Lovorka Čoralić: Albanska obitelj Kruta i neki njezini zaslužni pojedinci – prilog poznavanju istočnojadranskih komunikacija u ranom novovjekovlju. core.ac.uk. (chorw.).
- ↑ Geert Jan van Gelder, Ed de Moor: Eastward Bound: Dutch Ventures and Adventures in the Middle East. 1994, s. 138. ISBN 90-5183-717-8.
- ↑ a b c d Mieczysław Wallis: Państwowy Instytut Sztuki. digi.ub.uni-heidelberg.de. (pol.).
- ↑ Geert Jan van Gelder, Ed de Moor: Eastward Bound: Dutch Ventures and Adventures in the Middle East. 1994, s. 138. ISBN 978-90-5183-717-9.
- ↑ Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin. Institut für Griechisch-Römische Altertumskunde, Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin. Zentralinstitut für Alte Geschichte und Archäologie, Universität Halle-Wittenberg. Sektion Orient- und Altertumswissenschaften. 1968, s. 308.
- ↑ Adolphus William Ward: The Cambridge Modern History. 1907.
- ↑ Akten Des ... Internationalen Orientalisten-Kongresses. 1959, s. 609-611.
- ↑ Alexander Drummond: Travels through different cities of Germany, Italy, Greece, and several parts of Asia, as far as the banks of the Euphrates: in a series of letters. Containing, an account of what is most remarkable in their present state, as well as in their monuments of antiquity.. 1754, s. 280.
- ↑ Paschalis Kitromilides: Insular Destinies: Perspectives on the history and politics of modern Cyprus. 2019. ISBN 978-1-351-12780-6.
- ↑ Archives polonaises d'etudes orientales. 1961, s. 85.
- ↑ a b c d e f g h i Crutta Łukasz Antoni. belskduzy.pl. (pol.).
- ↑ Michael Tarbot: British-Ottoman Relations, 1661-1807: Commerce and Diplomatic Practice in Eighteenth-century Istanbul. 2017, s. 85. ISBN 978-1-78327-202-0.
- ↑ Jan Reychman: Handbook of Ottoman-Turkish diplomatics. 1968, s. 20. ISBN 978-3-11-081269-5.
- ↑ a b Ruth Ailene Roland: Interpreters as Diplomats: A Diplomatic History of the Role of Interpreters in World Politics. 1999, s. 49-50. ISBN 978-0-7766-0501-2.
- ↑ Jan Reychman: Une famille albanaise au service de la Pologne au XVIII. 1968, s. 307.
Bibliografia edytuj
- Lovorka Čoralić, Albanska obitelj Kruta i neki njezini zaslužni pojedinci – prilog poznavanju istočnojadranskih komunikacija u ranom novovjekovlju
- Alexander Dummond, Travels through different cities of Germany, Italy, Greece, and several parts of Asia, as far as the banks of the Euphrates: in a series of letters. Containing, an account of what is most remarkable in their present state, as well as in their monuments of antiquity., 1754
- Adolphus William Ward, The Cambridge Modern History, 1907
- Akten Des ... Internationalen Orientalisten-Kongresses, 1959
- Archives polonaises d'etudes orientales, 1961
- Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin. Institut für Griechisch-Römische Altertumskunde, Deutsche Akademie der Wissenschaften zu Berlin. Zentralinstitut für Alte Geschichte und Archäologie, Universität Halle-Wittenberg. Sektion Orient- und Altertumswissenschaften, 1968
- Jan Reychman, Handbook of Ottoman-Turkish diplomatics, 1968, ISBN 978-3-11-081269-5
- Jan Reychman, Une famille albanaise au service de la Pologne au XVIII, 1968
- Geert Jan van Gelder, Ed de Moor, Eastward Bound: Dutch Ventures and Adventures in the Middle East, 1994, ISBN 90-5183-717-8, ISBN 978-90-5183-717-9
- Ruth Ailene Roland, Interpreters as Diplomats: A Diplomatic History of the Role of Interpreters in World Politics, 1999, ISBN 978-0-7766-0501-2
- Michael Tarbot, British-Ottoman Relations, 1661-1807: Commerce and Diplomatic Practice in Eighteenth-century Istanbul, 2017, ISBN 978-1-78327-202-0
- Paschalis Kitromilides, Insular Destinies: Perspectives on the history and politics of modern Cyprus, 2019, ISBN 978-1-351-12780-6