Antynomia

Antynomia (gr. antinomia – sprzeczność praw) – logiczna sprzeczność, paradoks, zdanie logiczne bądź rozumowanie dedukcyjne, które prowadzi do sprzeczności.

Termin używany w logice, epistemologii.

Przykład: antynomia klas samozwrotnych.

• Niech A oznacza zbiór takich wypowiedzi, które nie mogą orzekać o samych sobie.

Czy wypowiedź: P = „Zdanie P należy do zbioru A” należy do zbioru A czy nie? Inaczej: czy zdanie P może mówić o samym sobie? Jeśli tak, to zdanie P orzeka, że należy do zbioru A, czyli orzeka coś o samym sobie, czego nie może czynić, należąc do zbioru A.

Jeśli nie, zdanie to powinno należeć do zbioru A, ale wówczas nie może przecież orzekać o samym sobie, więc do zbioru A nie należy.

Jak widać, założenie, że zdanie będące antynomią jest prawdziwe, prowadzi do paradoksu i jednocześnie założenie przeciwne także.

Innym przykładem antynomii jest paradoks kłamcy: „Jeżeli kłamca mówi, że kłamie, to znaczy, że zawsze kłamie i nie kłamie zarazem” (Eubulides z Miletu)

Zobacz też

• sofizmat
• paralogizm
• oksymoron