Aphyllanthes monspeliensis

gatunek roślin

Aphyllanthes monspeliensisgatunek roślin z monotypowego rodzaju Aphyllanthes z rodziny szparagowatych. Występuje w zachodniej części basenu Morza Śródziemnego od Portugalii, poprzez Hiszpanię, południową Francję po okolice Genui. Rośnie także w Afryce w Algierii[5], w Libii i Maroku, także na Balearach[6] i Sardynii[7]. Rośnie w miejscach suchych i skalistych[8]. Roślina uprawiana bywa w ogrodach skalnych. Mimo że jest rośliną zielną w jej kłączach występuje kambium – tkanka twórcza umożliwiająca przyrost na grubość[9].

Aphyllanthes monspeliensis
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

liliopodobne (≡ jednoliścienne)

Rząd

szparagowce

Rodzina

szparagowate

Rodzaj

Aphyllanthes

Gatunek

Aphyllanthes monspeliensis

Nazwa systematyczna
Aphyllanthes monspeliensis L.
Sp. Pl. 294 1753[3]
Synonimy
  • Aphyllanthes cantabrica Bubani
  • Aphyllanthes juncea Salisb[3].
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4]

Zasięg
Mapa zasięgu
Kwiaty

Morfologia edytuj

Pokrój
Bylina kserofityczna, z krótkim kłączem, z którego wyrastają liczne cienkie i bruzdowane łodygi, barwy nieco szaroniebieskiej, tworzące zwarte kępy o wysokości 10–30 cm[7][8]. Z powodu redukcji liści właśnie łodygi są jedynym organem asymilacyjnym u tego gatunku[2].
Liście
Skrętoległe, pojedyncze, zredukowane do łuskowatych pochew otaczających łodygi[10][8].
Kwiaty
Szczytowe, wyrastają pojedynczo lub skupione po 2–3, otulone okrywą. Okwiat o średnicy do 2–3 cm z listkami okazałymi, jasnoniebieskimi i niebiesko-fioletowymi, rzadko białymi, z ciemniejszą żyłką biegnącą centralnie, z długimi paznokciami tworzącymi długą rurkę. Pręcików 6, osadzonych na końcach paznokci. Słupek z trójkomorową zalążnią, z długą szyjką zakończoną trójdzielnym znamieniem[5][7].
Owoce
Trójkomorowa torebka okryta trwałymi listkami okrywy[5].

Systematyka edytuj

W popularnym w końcu XX wieku systemie Cronquista rodzaj włączany był do rodziny liliowatych (Liliaceae)[11].

Pozycja według APweb (aktualizowany system APG III z 2009)

Gatunek i rodzaj należy do podrodziny Aphyllanthoideae Lindley, rodziny szparagowatych Asparagaceae, rzędu szparagowców Asparagales w obrębie kladu jednoliściennych[2][6].

Przypisy edytuj

  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. a b c Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-10-10] (ang.).
  3. a b Aphyllanthes monspeliensis. [w:] The Plant List [on-line]. [dostęp 2013-04-12].
  4. Aphyllanthes monspeliensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
  5. a b c John Traherne Moggridge: Contributions to the Flora of Mentone and to a Winter Flora of the Riviera, Including the Coast from Marseilles to Genoa. Lovell Reeve & Company, 1871.
  6. a b Taxon: Aphyllanthes monspeliensis L.. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2013-04-12]. (ang.).
  7. a b c Aphyllanthes monspeliensis. [w:] nature.jardin.fr [on-line]. [dostęp 2013-04-12]. (fr.).
  8. a b c Oleg Polunin, Anthony Huxley: Flowers of the Mediterranean. London: Chatto and Windus, 1981, s. 209–210. ISBN 0-7011-2284-6.
  9. Saïda Chakroun, Charles Hébant. Developmental anatomy ofAphyllanthes monspeliensis, a herbaceous Monocotyledon with secondary growth. „Plant Systematics and Evolution”. 141, 3–4, s. 231–241, 1983. (ang.). 
  10. Aphyllanthaceae. [w:] The families of flowering plants [on-line]. L. Watson and M. J. Dallwitz. [dostęp 2013-04-12]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-07-09)]. (ang.).
  11. Cronquist Family Synonymy for Liliaceae. [w:] Indices Nominum Supragenericorum Plantarum Project [on-line]. Norton-Brown Herbarium (MARY). [dostęp 2013-04-12].