Wikipedia

Kotik południowy

gatunek drapieżnego ssaka
(Przekierowano z Arctocephalus australis)

Kotik południowy[19], kotik południowoamerykański[20], kot morski[potrzebny przypis] (Arctocephalus australis) – gatunek ssaka z rodziny uchatkowatych (Otariidae).

Kotik południowy
Arctocephalus australis[1]
(E.A.W. Zimmermann, 1783)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

drapieżne

Podrząd

psokształtne

Parvordo

płetwonogie

Rodzina

uchatkowate

Rodzaj

kotik

Gatunek

kotik południowy

Kategoria zagrożenia (CKGZ)[18]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1783 roku niemiecki zoolog Eberhard August Wilhelm von Zimmermann nadając mu nazwę Phoca australis[2]. Holotyp pochodził z archipelagu Juan Fernández[21].

Taksonomia A. australis dotycząca podgatunków jest niepewna[22]. Ostatnie badania wykazały, że kotiki od Brazylii po Argentynę, w tym Falklandy; te w południowo-zachodnim Oceanie Spokojnym w południowym Chile; oraz te od środkowego Peru do północnego Chile są oddzielnymi jednostkami istotnymi ewolucyjnie (ang. evolutionarily significant units „ESUs”)[22]. Największe różnice między ESUs występowały od Peru do północnego Chile i na zachodnim południowym Oceanie Atlantyckim[22]. Warto zauważyć, że między dwoma ESUs na południowym Oceanie Spokojnym istniała prawie 20-stopniowa różnica szerokości geograficznej, na której nie występował A. australis, zapewniająca silną barierę izolującą peruwiańskie i północno-chilijskie ESUs od innych ESUs[22]. Wszystkie trzy ESUs są prawdopodobnie warte wyróżnienia do rangi podgatunku[22]. Chociaż zaproponowano kilka schematów, taksonomia i nazewnictwo tych ESUs pozostaje nierozstrzygnięta[22]. Związek A. forsteri z ESUs A. australis jest również kontrowersyjny, przy czym jedna z rekomendacji mówi, że A. forsteri jest kolejnym podgatunkiem kompleksu A. australis[22]. Należy również przeprowadzić więcej badań nad związkiem A. galapagoensis z ESUs A. australis[22]. Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World uznają ten gatunek za monotypowy[22].

Etymologia edytuj

  • Arctocephalus: gr. αρκτος arktos „niedźwiedź”; -κεφαλος -kephalos „-głowy”, od κεφαλη kephalē „głowa”[23].
  • australis: łac. australis „południowy”, od auster, austri „południowy”[24].

Zasięg występowania edytuj

Kotik południowy występuje w południowej Ameryce Południowej, od Urugwaju na południe do przylądka Horn i Falklandów, z regularnymi wizytami w południowej Brazylii lub po stronie Oceanu Atlantyckiego oraz w regionie Cieśniny Magellana i od środkowego Peru do północnego Chile po stronie Oceanu Spokojnego[22].

Morfologia edytuj

Długość ciała samic 150 cm, samców do 190 cm; masa ciała samic 40–50 kg, samców 120–160 kg (być może nawet do 200 kg)[25]. Noworodki osiągają długość 40–65 cm i ciężar 3,3–5,5 kg[25]. Duży, silny przedstawiciel uchatkowatych, o wyraźnie zaznaczonym dymorfizmie płciowym. Samice są smukłe i mają zgrabną budowę ciała, bez żadnych zgrubień na szyi i w górnej części klatki piersiowej, natomiast samce z wiekiem stają się masywne i wyglądają coraz bardziej bezkształtnie. Ich przednia część ciała jest nieproporcjonalnie większa od tylnej. Sierść tej uchatki jest gęsta i wełnista o kolorze szaro-brązowym. na pysku znajdują się długie, sztywne, zagięte do dołu włosy czuciowe. Uchatka ta posiada silne, ostre zęby, odpowiadające uzębieniu lampartowi. Nos wydaje się błyszcząco czarny, ale w stanie suchym jest brązowy. Kończyny jak u innych płetwonogich przekształcone są w płetwy. Uchatki (nawet najcięższe samce) potrafią się na nich unieść i zręcznie poruszać po skalistym brzegu. Tylne kończyny podczas poruszania się na lądzie są podwinięte pod tułów, natomiast kończyny przednie podpierają ciało zwierzęcia. Wzór zębowy: I   C   PM   = 36[25].

Ekologia edytuj

Środowisko życia edytuj

Skaliste brzegi obmywane Prądem Humboldta na zachodnim brzegu Ameryki Południowej, jak również zimne wody południowego Atlantyku, zapewniające obfitość pokarmu. Ponieważ otarie wybierają piaszczyste plaże, nie dochodzi do pokrywania się obszarów występowania tych dwóch dużych gatunków uchatek.

Tryb życia edytuj

 
Stado uchatek

Kotiki południowoamerykańskie dobrze pływają i nurkują, polując na ryby. Odżywia się również większymi głowonogami i małżami. W okresie rozrodczym silne samce obejmują skaliste odcinki brzegu, których intensywnie bronią przed innymi samcami. Na terytoriach samców tworzą się haremy złożone z kilku lub kilkudziesięciu samic. Skupiają się one wokół samca, który decyduje o ich pozostaniu lub zmianie miejsca.

Rozród edytuj

Ciąża kotików południowoamerykańskich trwa około 1 roku. Po tym okresie na świat przychodzi jedno młode, o masie urodzeniowej blisko 1 kg, które bardzo szybko rośnie, i przy długości ciała około 60 cm waży do 5,5 kg. Młodymi uchatkami opiekują się wyłącznie samice. Dojrzałość płciową samice uzyskują po 3 latach, natomiast samce około 7 roku życia.

Wrogowie edytuj

Do wrogów kotików należą rekiny (żarłacz biały, żarłacz tygrysi) oraz orki.

Status zagrożenia i liczebność populacji edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern „najmniejszej troski”)[18]. Liczebność uchatek szacuje się na około 300 000 osobników, z których większość żyje na wybrzeżach Urugwaju. Najbardziej znane plaże zamieszkane przez ten gatunek znajdują się na półwyspie Paracas w Peru i na wyspie Guano, obmywanej przez Prąd Humboldta.

Uwagi edytuj

  1. ↑ Niepoprawna późniejsza pisownia Phoca falklandica Shaw, 1800.
  2. ↑ Nomen nudum.

Przypisy edytuj

  1. ↑ Arctocephalus australis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
  2. ↑ a b E.A.W. von Zimmermann: Geographische Geschichte des Menschen und der allgemein verbreiteten vierfüßigen Thiere: nebst einer hieher gehörigen Zoologischen Weltcharte. Dritter Band: Mit einer hiezu gehörigen Zoologischen Weltcharte. T. 3. Leipzig: Weygand, 1783, s. 276. (niem.).
  3. ↑ Molina 1782 ↓, s. 275, 341.
  4. ↑ Molina 1782 ↓, s. 279.
  5. ↑ G. Shaw: General zoology, or Systematic natural history. T. 1. Cz. 2: Mammalia. London: G. Kearsley, 1800, s. 256. (ang.).
  6. ↑ R.-P. Lesson: Manuel de mammalogie, ou histoire naturelle des mammiferes. Paris: J. B. Bailliere, 1827, s. 207. (ang.).
  7. ↑ R.-P. Lesson: Phoque. Phoca. Mam. W: J. Bory de Saint-Vincent: Dictionnaire classique d’histoire naturelle. T. 13. Paris: Rey et Gravier, Libraries-Editeurs, Auai des Augustins, n° 55; Baudouin Frèrer, Libraries-Editeurs, Imprimeurs de la société D'Histoire Naturelle, Rue de Vaugirard, n° 36, 1828, s. 425. (fr.).
  8. ↑ J.B. Fischer: Synopsis Mammalium. Stuttgardtiae: J. G. Cottae, 1830, s. 233. (łac.).
  9. ↑ J.E. Gray: List of the specimens of Mammalia in the collection of the British museum. London: The Trustees, 1843, s. 103. (ang.).
  10. ↑ J.E. Gray. On the eared seal of the Cape of Good Hope (Otaria delalandii). „Proceedings of the Zoological Society of London”. 27 (1), s. 109, 1859. (ang.). 
  11. ↑ R.A. Philippi. Über eine für Chile neue Art von Otaria. „Monatsberichte der Königlichen Preussische Akademie des Wissenschaften zu Berlin”. Aus dem Jahre 1871, s. 560, 1872. (niem.). 
  12. ↑ J.E. Gray: Hand-list of Seals, Morses, Sea-Lions, And Sea-Bears in the British Museum. London: Printed by order of the Trustees, 1874, s. 27. (ang.).
  13. ↑ A.W. Scott: Mammalia, recent and extinct; an elementary treatise for the use of the public schools of New South Wales. Sydney: Thomas Richards, 1873, s. 19. (ang.).
  14. ↑ J.A. Allen: History of North American Pinnipeds. A Monograph of the Walruses, Sea-Lions, Sea-Bears and Seals of North America. Washington: Government Printing Office, 1880, s. 210. (ang.).
  15. ↑ A. Nehring. Notizen über die südbrasilianisclie Pelzrobbe. „Sitzungsberichte der Gesellschaft Naturforschender Freunde zu Berlin”. Jahrgang 1887, s. 142, 1887. (niem.). 
  16. ↑ Philippi 1892 ↓, s. 6, 43.
  17. ↑ Philippi 1892 ↓, s. 6, 46.
  18. ↑ a b S. Cárdenas-Alayza, L. Oliveira & E. Crespo, Arctocephalus australis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2015, wersja 2022-1 [dostęp 2022-08-10] (ang.).
  19. ↑ Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 152. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  20. ↑ J.H. Reichholf & G. Steinbach (redaktorzy); autorzy tekstów: J. Diller, S. Graf, W. Hagen, H. Hagen, U. Heckner-Bisping, P. Hey-Reidt, K. Janke, E. Keller, B.P. Kremer, J. Markl, B. Markl, H.F. Moeller, J.H. Reichholf, M. Schmitt, A. Sigl & U. Weinhold: Ssaki. Cz. 3. Warszawa: Horyzont, 2001, s. 29, seria: Leksykon zwierząt. ISBN 83-7227-752-4. (pol.).
  21. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Arctocephalus australis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2022-08-10].
  22. ↑ a b c d e f g h i j C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 2: Eulipotyphla to Carnivora. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 438. ISBN 978-84-16728-35-0. (ang.).
  23. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 117, 1904. (ang.). 
  24. ↑ australis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2022-08-10] (ang.).
  25. ↑ a b c M. Webber: Family Otariidae (Eared Seals). W: D.E. Wilson & R.A. Mittermeier (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 4: Sea Mammals. Barcelona: Lynx Edicions, 2014, s. 92. ISBN 978-84-96553-93-4. (ang.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Kotik_południowy&oldid=68341056”