Arie Ben Menachem
Arie Ben Menachem (hebr. אריה בן-מנחם), ur. jako Arie Princ (hebr. אריה פרינץ), także Arie Printz (ur. 12 kwietnia 1922 w Łodzi, zm. 19 lipca 2006 w Ramat ha-Szaron[1]) – polsko-żydowski fotograf i tłumacz.
 Arie Ben Menachem w Litzmannstadt Ghetto (1943) | |
| Imię i nazwisko urodzenia |
Arie Princ |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
12 kwietnia 1922 |
| Data i miejsce śmierci |
19 lipca 2006 |
| Zawód, zajęcie |
fotograf, tłumacz |
Życiorys edytuj
Arie Ben Menachem urodził się w Łodzi jako Arie Princ. Był synem Menachema Princa oraz Hindy z domu Kopel. W młodości uczył się w Żydowska Szkole Rzemieślniczej „Talmud Tora”[2] przy ul. Pomorskiej w Łodzi i mieszkał przy ul. Narutowicza. Po rozpoczęciu okupacji niemieckiej w Łodzi, został wysiedlony do w Litzmannstadt Ghetto, gdzie zamieszkał z rodzicami przy ul. Insel (obecnie ul. Zawiszy Czarnego)[3] i pracował w wydziale statystycznym Judenratu oraz działał w syjonistycznym froncie młodzieżowym „Hazit Dor Bnei Midbar” (Front Pokolenia Synów Pustyni) oraz redaktorem gazety „Kol Ha’hazit” (Głos Frontu)[2][4]. Ponadto współpracował z Mendlem Grossmanem, przy fotografowaniu oraz wywoływaniu i kolportowaniu zdjęć. Podczas Wielkiej Szpery Grossman został zobligowany przez władze niemieckie do sfotografowania zwłok Żydów zamordowanych na ulicach w celach identyfikacyjnych – Menachem pomagał mu w tym numerując kartony, do których pakowano zwłoki[2]. W 1943 utworzył własny album fotograficzny z kolażami, wykorzystując zdjęcia Grossmana i opatrując karty albumu ironicznym komentarzem, w celu pokazania okrucieństwa panującego w getcie. Opisywał w nim głód, biedę oraz wywózki ludności[2][5].
W 1944 Menachema wraz z rodziną[3] oraz albumem wywieziono do obozu koncentracyjnego Auschwitz-Birkenau, gdzie album został mu odebrany[5] i dzięki działaniom w podziemiu miał znaleźć się w Krakowie[2]. Po przyjeździe do Auschwitz zamordowano matkę Menachema – Hindę. Arie Bena Menachema wraz z ojcem przewieziono następnie do Groß-Rosen i do obozu Flossenburg[2], gdzie w trakcie marszu śmierci zginął ojciec Menachema. On sam przeżył, uratowany przez armię amerykańską i po kilkumiesięcznym pobycie w szpitalu w 1945 przez Włochy przedostał się do Palestyny, gdzie zamieszkał w kibucu Bet Sze’an, zmienił nazwisko z Princ na Menachem, w celu upamiętnienia swojego ojca[5] oraz ze względu na fakt, iż jeden z esesmanów w obozie Flossenburg miał psa, który wabił się Princ[2], a także ożenił się z poznaną w getcie Ewą Bialer. Para następnie w 1947 przeniosła się do kibucu Niccanim. W 1948 wojska egipskie zaatakowały Izrael docierając do Niccanim. Mężczyźni uczestniczyli w obronie kibucu, kobiety i dzieci zaś zostały ewakuowane. Egipcjanie zdobyli kibuc, a Menachem dostał się do niewoli egipskiej, w której spędził 8 miesięcy[3]. W międzyczasie w 1946 został opublikowany album Menachema przez Centralną Żydowską Komisję Historyczną, pomimo tego oryginał albumu nie został odnaleziony[5]. Po wyzwoleniu z niewoli Menachem zajął się dokumentowaniem dziejów getta łódzkiego[2], zajmował się tłumaczeniem „Kroniki Getta Łódzkiego” na język hebrajski oraz współpracował przy wydaniu „Encyklopedii Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata” przez Yad Vashem[5]. Był również zaangażowany we współpracę z Okręgową Komisją Badania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu[6] i był członkiem Związku Łodzian w Izraelu z siedzibą Tel Awiwie. Należał do znawców dziejów getta w Łodzi, posiadając obszerne zbiory biblioteczne na temat Litzmannstadt Getto i na temat Holokaustu[3].
Tłumaczenia edytuj
- „Kronika Getta Łódzkiego” (po hebrajsku, wraz z Josephem Raabem, 1986),
- Pisma Józef Zelkowicza (1995)[3][2]
Przypisy edytuj
- ↑ Arie Ben Menachem [online], geni_family_tree [dostęp 2022-06-06] (pol.).
- ↑ a b c d e f g h i בעקבות התמונות מגטו לודז', „הארץ” [dostęp 2022-06-06] (hebr.).
- ↑ a b c d e Monik@, baedeker łódzki: ARIE BEN- MENACHEM [online], baedeker łódzki, 16 kwietnia 2013 [dostęp 2022-06-06].
- ↑ Andrea Löw, Documenting as a „Passion and Obsession”: Photographs from the Lodz (Litzmannstadt) Ghetto, „Central European History”, 48 (3), 2015, s. 387–404, ISSN 0008-9389 [dostęp 2022-06-06].
- ↑ a b c d e p, Arie Ben Menachem (Arie Printz), 1922-2006 [online], lodz.wyborcza.pl, 21 sierpnia 2009 [dostęp 2022-06-06].
- ↑ Instytut Pamięci Narodowej, Współpraca pomiędzy OKBZpNP w Łodzi a panem Arie ben-Menachem z Izraela [online], Instytut Pamięci Narodowej [dostęp 2022-06-06] (pol.).