Asio

	Asio
	Brisson, 1760
	; Przedstawiciel rodzaju – uszatka zwyczajna (A. otus)
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	ptaki
Podgromada	Neornithes
Infragromada	ptaki neognatyczne
Rząd	sowy
Rodzina	puszczykowate
Podrodzina	puszczyki
Rodzaj	Asio
	Typ nomenklatoryczny
	Strix otus Linnaeus, 1758
Synonimy
	Noctua S.G. Gmelin, 1771; Otus Cuvier, 1800; Nyctalops Wagler, 1832; Brachyotus Gould, 1837; Ascalaphus Morris, 1837; Nudipedes Lesson, 1839; Phasmoptynx Kaup, 1848; Pseudoscops Kaup, 1848; Rhinostrix Kaup, 1848; Rhinoptynx Kaup, 1851; Nisuella Bonaparte, 1854; Nesasio J.L. Peters, 1937;
Gatunki
	zobacz opis w tekście
	zobacz opis w tekście
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Asio – rodzaj ptaków z podrodziny puszczyków (Striginae) w rodzinie puszczykowatych (Strigidae).

Zasięg występowania edytuj

Rodzaj obejmuje gatunki występujące na całym świecie oprócz obszarów antarktycznych^[14].

Morfologia edytuj

Długość ciała 27–46 cm, rozpiętość skrzydeł 82–100 cm; masa ciała 200–685 g^[14].

Systematyka edytuj

Etymologia edytuj

Asio: łac. asio, asionis lub axio, axionis „jakiś rodzaj uszatej słowy”^[15].
Noctua: łac. noctua „sowa” poświęcona Minerwie (znanej również jako Atena, Pallas lub Pallas Atena), bogini mądrości, wojny i sztuk wyzwolonych, której ulubionym ptakiem była sowa, starożytne skojarzenie z jej prymitywną rolą jako bogini nocy, od nox, noctis „noc”^[15]. Gatunek typowy: Noctua minor S.G. Gmelin, 1771 (= Strix flammea Pontoppidan, 1763.
Otus: łac. otus „mała uszata sowa”, od gr. ωτος ōtos „uszata sowa”^[15].
Nyctalops: rodzaj Nyctala Brehm, 1828; gr. ωψ ōps, ωπος ōpos „oblicze”^[15]. Gatunek typowy: Nyctalops stygius Wagler, 1832.
Brachyotus: gr. βραχυς brakhus „krótki”; ους ous, ωτος ōtos „ucho”^[15]. Gatunek typowy: Otus (Brachyotus) galapagoensis^[a] Gould, 1837.
Ascalaphus: gr. ασκαλαφος askalaphos „ptak wspomniany przez Arystotelesa, zazwyczaj identyfikowany jako rodzaj jakiejś sowy”^[15]. Gatunek typowy: Ascalaphus auritus Morris, 1837 (= Strix otus Linnaeus, 1758).
Nudipedes: łac. nudus „goły”; pes, pedis „stopa”, od gr. πους pous, ποδος podos „stopa”^[15]. Nomen nudum.
Phasmaptynx: gr. φασμα phasma, φασματος phasmatos „fantom”, od φαινω phainō „pojawić się”; πτυγξ ptunx, πτυγγος ptungos „sowa”^[15]. Gatunek typowy: Otus capensis A. Smith, 1834.
Pseudoscops: gr. ψευδος pseudos „fałszywy”; σκωψ skōps, σκωπος skōpos „sówka, syczek”^[15]. Gatunek typowy: Ephialtes grammicus Gosse, 1847.
Rhinostrix: gr. ῥις rhis, ῥινος rhinos „nos”; στριξ strix, στριγος strigos „sowa”^[15]. Gatunek typowy: Strix americana J.F. Gmelin, 1788 (= Bubo clamator Vieillot, 1808).
Rhinoptynx: gr. ῥις rhis, ῥινος rhinos „nos”; πτυγξ ptunx, πτυγγος ptungos „sowa”^[15]. Gatunek typowy: Otus mexicanus Cuvier, 1829 (= Bubo clamator Vieillot, 1808).
Nisuella: rodzaj Nisus Lacépède, 1799 (jastrząb); łac. przyrostek zdrabniający -ella^[15]. Gatunek typowy: Otus madagascariensis A. Smith, 1834.
Nesasio: gr. νησος nēsos wyspa (tj. Wyspy Salomona); łac. asio, asionis „sowa”^[15]. Gatunek typowy: Pseudoptynx solomonensis E. Hartert, 1901.

Podział systematyczny edytuj

Do rodzaju należą następujące gatunki^[16]:

Asio grammicus (Gosse, 1847) – uszatka jamajska
Asio stygius (Wagler, 1832) – uszatka ciemna
Asio otus (Linnaeus, 1758) – uszatka zwyczajna
Asio abyssinicus (Guérin-Méneville, 1843) – uszatka etiopska
Asio madagascariensis (A. Smith, 1834) – uszatka madagaskarska
Asio clamator (Vieillot, 1808) – uszatka krzykliwa
Asio flammeus (Pontoppidan, 1763) – uszatka błotna
Asio solomonensis (E. Hartert, 1901) - uszatka kreskowana
Asio capensis (A. Smith, 1834) – uszatka mauretańska

Uwagi edytuj

↑ Podgatunek A. flammeus.

Przypisy edytuj

↑ Asio, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
↑ M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 1. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 486. (fr. • łac.).
↑ S.G. Gmelin. Rariorum Avium Expositio. „Novi commentarii Academiae Scientiarum Imperialis Petropolitanae”. 15, s. 447, 1771. (łac.).
↑ G. Cuvier: Leçons d’anatomie Comparée. Paris: Baudouin, 1800, s. tab. 2. (fr.).
↑ J.G. Wagler. Neue Sippen und Gattungen der Saügthiere und Vögel. „Isis von Oken”. 1832, s. kol. 1221, 1832. (niem.).
↑ J. Gould. Raptorial Birds included in the collection recently presented to the Society by Charles Darwin. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 5, s. 11, 1837. (ang.).
↑ F.O. Morris. A new system of nomenclature, illustrated by a list of British birds. „The Naturalist”. 2 (9), s. 123, 1837. (ang.).
↑ R.P. Lesson. Tableau de la famille des oiseaux Accipitres (Raptores). „Revue Zoologique par La Société Cuvierienne”. 2, s. 133, 1839. (fr.).
↑ ^a ^b Kaup 1848 ↓, s. 769.
↑ Kaup 1848 ↓, s. 770.
↑ J.J. Kaup. Vertheidigung meines Systems der Falken und Eulen gegen den Conspectus des Prinzen Ch. Bonaparte. „Archiv für Naturgeschichte”. 17 (1), s. 107, 1851. (niem.).
↑ Ch.L. Bonaparte. Conspectus systematis ornithologæ. „Annales des Sciences Naturelles, Zoologie”. Quatrieme partie. 1, s. 112, 1854. (fr.).
↑ J.L. Peters. A new genus for Pseudotynx solomonensis Hartert. „Journal of the Washington Academy of Sciences”. 27, s. 81, 1937. (ang.).
↑ ^a ^b D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Owls (Strigidae), version 1.0.. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.strigi1.01. [dostęp 2020-06-09]. (ang.).
↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Striginae Leach, 1820 - puszczyki (Wersja: 2020-01-13). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-01-25].

Bibliografia edytuj

J.J. Kaup. Uebersicht der Eulen (Styrigidae). „Isis von Oken”. 1848, s. 753–774, 1848. (niem.).

[a-16] Podgatunek A. flammeus.

[itis-1] Asio, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).

[Brisson-2] M.J. Brisson: Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, a laquelle on a joint une description exacte de chaque espece, avec les citations des auteurs qui en ont traité, les noms quils leur ont donnés, ceux que leur ont donnés les différentes nations, & les noms vulgaires. T. 1. Parisiis: Ad Ripam Augustinorum, apud Cl. Joannem-Baptistam Bauche, bibliopolam, ad Insigne S. Genovesae, & S. Joannis in Deserto, 1760, s. 486. (fr. • łac.).

[Gmelin-3] S.G. Gmelin. Rariorum Avium Expositio. „Novi commentarii Academiae Scientiarum Imperialis Petropolitanae”. 15, s. 447, 1771. (łac.).

[Cuvier-4] G. Cuvier: Leçons d’anatomie Comparée. Paris: Baudouin, 1800, s. tab. 2. (fr.).

[Wagler-5] J.G. Wagler. Neue Sippen und Gattungen der Saügthiere und Vögel. „Isis von Oken”. 1832, s. kol. 1221, 1832. (niem.).

[Gould-6] J. Gould. Raptorial Birds included in the collection recently presented to the Society by Charles Darwin. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 5, s. 11, 1837. (ang.).

[Morris-7] F.O. Morris. A new system of nomenclature, illustrated by a list of British birds. „The Naturalist”. 2 (9), s. 123, 1837. (ang.).

[Lesson-8] R.P. Lesson. Tableau de la famille des oiseaux Accipitres (Raptores). „Revue Zoologique par La Société Cuvierienne”. 2, s. 133, 1839. (fr.).

[CITEREFKaup1848[https://www.biodiversitylibrary.org/page/13256492_769]-9] Kaup 1848 ↓, s. 769.

[CITEREFKaup1848[https://www.biodiversitylibrary.org/page/13256492_770]-10] Kaup 1848 ↓, s. 770.

[Kaup-11] J.J. Kaup. Vertheidigung meines Systems der Falken und Eulen gegen den Conspectus des Prinzen Ch. Bonaparte. „Archiv für Naturgeschichte”. 17 (1), s. 107, 1851. (niem.).

[Bonaparte-12] Ch.L. Bonaparte. Conspectus systematis ornithologæ. „Annales des Sciences Naturelles, Zoologie”. Quatrieme partie. 1, s. 112, 1854. (fr.).

[Peters-13] J.L. Peters. A new genus for Pseudotynx solomonensis Hartert. „Journal of the Washington Academy of Sciences”. 27, s. 81, 1937. (ang.).

[Winkler&inni-14] D.W. Winkler, S.M. Billerman & I.J. Lovette: Owls (Strigidae), version 1.0.. W: S.M. Billerman, B.K. Keeney, P.G. Rodewald & T.S. Schulenberg (red.): Birds of the World. Ithaca, NY: Cornell Lab of Ornithology, 2020. DOI: 10.2173/bow.strigi1.01. [dostęp 2020-06-09]. (ang.).

[Jobling-15] ↑ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m Etymologia za: The Key to Scientific Names, J.A.J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).

[Mielczarek&Kuziemko-17] Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Striginae Leach, 1820 - puszczyki (Wersja: 2020-01-13). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2020-01-25].

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[a]

[16]