Atbasz
Atbasz (hebr. אתבש, atbasz) – prosty monoalfabetyczny szyfr podstawieniowy pochodzenia hebrajskiego, którego działanie polega na zamianie litery leżącej w odległości X od początku alfabetu na literę leżącą w odległości X od jego końca. Prawdopodobnie został on opracowany około roku 500 p.n.e.
| |
| Rodzaj algorytmu | |
|---|---|
| Data stworzenia |
znany w starożytności |
| Autorzy |
nieznani |
Pochodzenie nazwy edytuj
Nazwa szyfru pochodzi od sposobu jego działania. Pierwszą literą alfabetu hebrajskiego jest Alef, drugą – Beth, przedostatnią – Szin, ostatnią – Taw. Nazwa ATBaSz oznacza, że pierwszą literę alfabetu – A[lef] – zamienamy z ostatnią – T[aw], a drugą – B[eth] – z przedostatnią – Sz[in][1].
Odszyfrowywanie edytuj
Aby odszyfrować tekst zaszyfrowany tym szyfrem, wystarczy ponownie poddać go szyfracji.
Ręczne posługiwanie się szyfrem edytuj
Aby ułatwić sobie ręczne operacje na tym szyfrze wystarczy użyć tabeli.
Tablica kodowa:
A|B|C|D|E|F|G|H|I|J|K|L|M|N|O|P|Q|R|S|T|U|V|W|X|Y|Z Z|Y|X|W|V|U|T|S|R|Q|P|O|N|M|L|K|J|I|H|G|F|E|D|C|B|A
Aby jeszcze bardziej ułatwić sobie pracę można zastosować inną, krótszą tabelę:
Pierwsze 13 liter od początku : A|B|C|D|E|F|G|H|I|J|K|L|M Ostatnie 13 liter od końca : Z|Y|X|W|V|U|T|S|R|Q|P|O|N
Przykład edytuj
- a (pierwsza litera od początku alfabetu) → z (pierwsza litera od końca alfabetu)
- t (siódma litera od końca alfabetu) → g (siódma litera od początku alfabetu)
Ala ma kota
Tekst zakodowany:
Zoz nz plgz
Występowanie w Biblii edytuj
Wyrazy przekształcone szyfrem atbasz występują kilka razy w Biblii. Wskazuje się tu na Księgę Jeremiasza, gdzie występuje słowo לב קמי leb qamaj (51:1), jako kryptonim w atbasz dla słowa כשדים Kaszdim (Chaldejczycy)[2] oraz ששך Szeszak (25:26; 51:41) jako kryptonim w atbasz dla słowa בבל Babel (Babilon)[3]. Szyfr miał być stosowany w czasach niewoli babilońskiej w tekstach nieprzychylnych Babilonii[4].