Autosan Sancity 12Lx

Autosan Sancity 12LF i Autosan Sancity 12LEniskopodłogowy (Low Floor) i niskowejściowy (Low Entry) autobus miejski klasy maxi, które są produkowane seryjnie od 2010 przez firmę Autosan w Sanoku. Obie odmiany należą do modułowej rodziny o oznaczeniu kodowym M1xLx. Docelowe plany sprzedaży sięgają 70-100 szt. rocznie, oraz 20-30 sztuk w pierwszym roku produkcji[1]. Jako pierwszy do produkcji wprowadzony został model niskowejściowy.

W momencie premiery pierwszych wersji modeli planowane było wprowadzenie do oferty pojazdów zasilanych gazem CNG, biopaliwem, trolejbusu oraz autobusu hybrydowego. Do produkcji trafiły tylko dodatkowe wersje modelu Sancity 12LF: zasilana gazem CNG (Sancity 12LF CNG, prototyp wyprodukowano w 2016, produkcja seryjna od 2018, pierwsze dwa egzemplarze wyprodukowano dla Miejskiego Zakładu Komunikacji w Przemyślu) oraz elektryczna (Sancity 12LFE, prototyp wyprodukowano w 2019, produkcja seryjna od 2021, pierwsze piętnaście egzemplarzy wyprodukowano dla Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjngo w Częstochowie). W 2021 r. wyprodukowano również prototyp pierwszego autobusu wodorowego marki Autosan o oznaczeniu Sancity 12LFH i jest kolejną pochodną modelu Sancity 12LF; premiera miała miejsce podczas targów Transexpo 2021 w Kielcach[2].

Autosan Sancity 12LF edytuj

Autosan Sancity 12LF
 
Autosan Sancity 12LF (prototyp) należący do MPK Zduńska Wola
Dane ogólne
Producent

Autosan

Premiera

2010 (Sancity 12LF)
2016 (Sancity 12LF CNG)
2019 (Sancity 12LFE)
2021 (Sancity 12LFH)

Lata produkcji

od 2011 (Sancity 12LF)
od 2018 (Sancity 12LF CNG)
od 2021 (Sancity 12LFE)

Miejsce produkcji

  Sanok

Dane techniczne
Typy nadwozia

Autobus niskopodłogowy klasy maxi

Układ drzwi

2-2-2
2-2-0 (niektóre egzemplarze)

Liczba drzwi

3
2 (niektóre egzemplarze)

Wysokość podłogi

320 mm

Szerokość drzwi

1200 mm

Silniki

Iveco Cursor 8 F2BE3681B
Cummins ISB6.7E6 280B
Cummins ISLGE6 320 (Sancity 12LF CNG)
Cummins L9N E6 320 (Sancity 12LF CNG)
TM4 (Sancity 12LFE/12LFH)

Moc silników

204 kW (277 KM)
209 kW (284 KM)
235 kW (320 KM)
239 kW (325 KM)
243 kW (330 KM)
253 kW (344 KM)

Skrzynia biegów

Voith D854.5
Voith D854.6

Liczba przełożeń

4

Długość

12000 mm

Szerokość

2550 mm

Wysokość

2890 mm

Masa całkowita

18000 kg

Rozstaw osi

5920 mm

Wnętrze
Liczba miejsc ogółem

98-105 (Sancity 12LF)
92-94 (Sancity 12LF CNG)
do 89 (Sancity 12LFE)
do 85 (Sancity 12LFH)

Liczba miejsc siedzących

26-40 (Sancity 12LF/12LFH)
25-39 (Sancity 12LF CNG)
22-29 (Snacity 12LFE)

Informacje dodatkowe
ABS

Tak

ASR

Tak

EBS

Tak

ESP

Opcja

Klimatyzacja

Tak

Historia edytuj

 
Autosan Sancity 12 LF, widok na tył

Prototyp modelu Autosan Sancity 12LF o wewnętrznym oznaczeniu fabryki Autosan M12LF, który początkowo miał nosić nazwę handlową Autosan M12LF Sancity, powstał w pierwszej połowie 2010[3] na bazie opracowanego wcześniej modelu niskowejściowego Autosan M12LE Sancity. Po raz pierwszy został zaprezentowany publicznie na targach SilesiaKOMUNIKACJA w Sosnowcu 20 maja 2010[4]. Od pokrewnego modelu różni się tylną częścią (z niską podłogą, innym mostem napędowym, silnikiem w zabudowie wieżowej oraz kierunkiem tylnego wyświetlacza ustawionym po prawej stronie) oraz krótszym o 12 cm i niższym o 35 cm nadwoziem.

Konstrukcja edytuj

 
Autosan Sancity 12LF należący do firmy Michalczewski

Konstrukcja pojazdu oparta jest na kratownicowej ramie przestrzennej współpracującej ze szkieletem nadwozia wykonanym z rur o przekroju kwadratowym i prostokątnym łączonych za pomocą spawania. Cały szkielet nadwozia budowany jest ze stali o podwyższonej odporności na korozję. Boczne poszycie zewnętrzne wykonane jest z blachy aluminiowej i tworzyw sztucznych klejonych do szkieletu. Ściany przednia, tylna i dach wykonane są z tworzyw sztucznych, natomiast klapy boczne z aluminium. Ściany boczne oraz sufit wnętrza pojazdu przeznaczonego w zależności od konfiguracji do przewozu 96-110 pasażerów z czego 27-41 na fotelach typu Kiel Ideo lub Ster Motyl, wykończone zostały płytami laminowanymi. Podłoga pokryta została wykładziną antypoślizgową.

Do napędu zastosowano silnik Iveco Cursor 78 ENT EEV o mocy maksymalnej 213 kW (290 KM) osiąganej przy 2000 obr./min, i maksymalnym momencie obrotowym 1100 Nm przy 1080 obr./min. lub jego odmianę o mocy 243 kW (330 KM)[5] osiąganej przy 2050 obr./min. i maksymalnym momencie obrotowym 1500 Nm przy 1125-1600 obr./min.[6] Jednostka napędowa współpracuje z automatycznymi skrzyniami biegów Voith Diwa5 lub ZF Ecolife, które zblokowane są ze zwalniaczem (retarderem). Układ jezdny stanowi zawieszona niezależnie oś przednia ZF RL 75EC oraz tylny most portalowy ZF AV 132/80[7]. Zastosowany został również system elektronicznego sterowania pracą zawieszenia ECAS, który umożliwia wykonanie przyklęku. Instalacja elektryczna oparta jest o szynę CAN, zaś wszystkimi funkcjami steruje komputer pokładowy KIBES 32. Na życzenie odbiorcy może zostać zamontowany m.in. automatyczny system gaśniczy w komorze silnika oraz system zliczania pasażerów.

Poprzednikiem tego modelu jest prototypowy autobus Autosan A844MN Stokrotka z 2001. Produkcja seryjna rozpoczęła się w drugiej połowie 2010.

Modele pochodne edytuj

Autosan Sancity 12LF CNG edytuj

 
Prototyp modelu Sancity 12LF CNG na targach Trasexpo 2016 w Kielcach

W 2016 roku, na targach Transexpo w Kielcach, zaprezentowano wersję modelu Sancity 12LF napędzaną sprężonym gazem ziemnym CNG: Sancity 12LF CNG[8][9]. Pojazd posiada silnik CUMMINS L9NE6E320 o mocy 235 kW (320 KM) i automatyczną skrzynię biegów z retardem hydraulicznym. Opcjonalnie autobus może być wyposażony w silnik L9NE6E 280 EURO VI o mocy 209 kW (280 KM). Z przodu i z tyłu zostały zastosowane osie firmy ZF. Zbiorniki paliwa są umieszczone wzdłuż dachu autobusu i mogą łącznie pomieścić 1280 dm3 gazu. Pojazd przewozi od 92 do 94 pasażerów.

Produkcja seryjna tego modelu rozpoczęła 2018 roku, a dwa pierwsze wyprodukowane egzemplarze trafiły do MZK w Przemyślu[10][11].

Autosan Sancity 12LFE edytuj

 
Autosan Sancity 12LFE eksploatowany przez MPK Częstochowa

W październiku 2019 roku, Autosan zaprezentował w Sanoku prototyp autobusu Sancity 12LFE, będący elektryczną odmianą modelu Sancity 12LF[12]. Pojazd jest napędzany elektrycznym silnikiem firmy TM4 wytwarzającym moc do 258 kW (344 KM). Przednia oś i tylny most są produkcji firmy ZF. Autobus posiada magazyn energii, będący bateriami litowo jonowymi, umieszczony na tylnym zwisie oraz na dachu. Pojazd jest w stanie pomieścić do 89 pasażerów.

Pierwsze wyprodukowane seryjne egzemplarze powstały w 2021 i trafiły w liczbie 15 sztuk do MPK Częstochowa[13][14][15].

Autosan Sancity 12LFH edytuj

27 października 2021 roku, na targach Transexpo w Kielcach zaprezentowano odmianę autobusu Sancity 12LF napędzaną wodorem: Sancity 12LFH[16][17]. Pojazd posiada elektryczny silnik spółki TM4 i mieści do 85 pasażerów. Tylny most i przednia oś są produkcji firmy ZF. Zbiorniki na wodór mają łączną pojemność 1280 litrów.

W 2022 i w 2023 roku, autobus był testowany przez MPK Kraków[18][19].

Autosan Sancity 12LE edytuj

Autosan Sancity 12LE
 
prototyp modelu Autosan M12LE Sancity na targach Transexpo 2009
Dane ogólne
Inne nazwy

Autosan M12LE Sancity

Producent

Autosan

Premiera

2009

Lata produkcji

20102011

Miejsce produkcji

  Sanok

Dane techniczne
Typy nadwozia

Autobus niskowejściowy klasy maxi

Układ drzwi

2-2-2

Liczba drzwi

3

Wysokość podłogi

830 mm

Po zastosowaniu przyklęku

-80 mm

Szerokość drzwi

1200 mm

Silniki

Cummins ISB6.7E5 250B

Moc silników

184 kW (250 KM)

Skrzynia biegów

ZF Ecolife 6AP1200B

Liczba przełożeń

6

Długość

12120 mm

Szerokość

2550 mm

Wysokość

3030 mm
3240 mm (z klimatyzacją)

Masa całkowita

18000 kg

Rozstaw osi

6100 mm

Wnętrze
Liczba miejsc ogółem

do 110

Liczba miejsc siedzących

29-41

Informacje dodatkowe
ABS

Tak

ASR

Tak

Klimatyzacja

Opcja

Historia edytuj

16 września 2009 podczas targów Transexpo 2009 w Kielcach zadebiutował prototypowy egzemplarz niskowejściowego modelu Autosan M12LE Sancity, dostosowany do potrzeb komunikacji podmiejskiej i lokalnej[20]. Był on również prezentowany na targach Busworld 2009 w Kortrijk w październiku 2009[21]. Po przejściu badań homologacyjnych na przełomie listopada i grudnia 2009 trafił na testy do wybranych klientów. Pierwszy seryjny pojazd pod zmienioną nazwą handlową Autosan Sancity 12LE dostarczony został w październiku 2010 przedsiębiorstwu MKS Tarnobrzeg.

W ramach grupy Polskie Autobusy jego poprzednikiem był Jelcz M121I Mastero.

Prace projektowe trwały od połowy 2008. Projekt techniczny autobusu opracowała Grupa inżynierska DOT3D z Czerwonaka[22]. W jego ramach opracowała ona założenia techniczne rodziny autobusów miejskich M1xLx, współpracowała z firmą stylistyczną, opracowała kompletną konstrukcję pojazdów (w tym obliczenia wytrzymałościowe MES, konstrukcję szkieletu, elementów karoserii, poszyć zewnętrznych, wygłuszeń). Odpowiadała również za dobór i zabudowę układów napędowego, jezdnego, kierowniczego itd.

Obecnie ten model nie znajduje się już w ofercie firmy Autosan, nie jest też wymieniany na stronie internetowej producenta.

 
Autosan M12LE Sancity, widok na tył
 
Autosan Sancity 12LE z MKS Sanok w 2011

Konstrukcja edytuj

W konstrukcji autobusu zastosowano wyłącznie elementy ze stali nierdzewnej, tworzyw sztucznych i aluminium. Szkielet nadwozia wykonywany jest z prostokątnych profili zamkniętych z nierdzewnej stali chromoniklowej, ściana przednia, tylna, dach, nadkola i zderzaki z tworzyw sztucznych. Poszycie boczne wykonywane jest z blachy nierdzewnej i tworzyw klejonych do kadłuba, klapa tylna i drzwi są aluminiowe. Szyby są wklejane do nadwozia. W wyglądzie zewnętrznym od modelu M12LF odróżnia go przeszklony moduł o wysokości około 20 cm umieszczony pod dachem i wyższa szyba przednia.

Model ten napędzany jest turbodoładowanym silnikiem wysokoprężnym Cummins ISB6.7E5 250B spełniającym wymagania normy Euro 5, 6-cylindrowym, rzędowym, o pojemności 6,7 dm³, osiągającym moc maksymalną 184 kW (250 KM) przy 2300 obr./min. Jednostki napędowe umieszczone są podłużnie z tyłu. W przyszłości może zostać zastosowany silnik zasilany CNG firmy Cummins. Butle z gazem zostaną wówczas umieszczone w przedniej części autobusu pod dachem i podobnie jak w niskowejściowych autobusach Jelcz M121M/4 CNG i Solaris Urbino 12 LE CNG będą wnikały do przestrzeni pasażerskiej. Dzięki temu rozwiązaniu nie zmieni się wysokość pojazdu. Rozważa się również możliwość zastosowania silników firm Renault i Iveco.

W układzie napędowym zastosowano automatyczną 6-biegową skrzynię biegów ZF Ecolife 6AP1200B współdziałającą ze zwalniaczem. Będzie również możliwość zastosowania automatycznej skrzyni biegów firmy Voith. Osie firmy ZF z hamulcami tarczowymi mają niezależne zawieszenie z przodu i zależne z tyłu, współpracujące z portalowym mostem napędowym. Zamiast osi ZF może być zastosowana sztywna oś przednia LAF lub niezależne zawieszenia przednie i portalowy tylny most napędowy firmy Voith. Drzwi mają układ 2-2-2. Pojemność autobusu w zależności od rozplanowania wnętrza sięga do 110 osób, w tym od 29 do 41 miejsc siedzących i od 56 do 81 stojących.

Instalacja elektryczna oparta jest o rozwiązania szyny CAN-bus i komputer KIBES 32. Stanowisko pracy kierowcy ma ergonomiczne rozmieszczone elementy z systemem FAP firmy Siemens. Zawieszenie jest pneumatyczne, współpracuje z układem ECAS zapewniającym możliwość „przyklęku”. W pneumatycznym układzie hamulcowym stosowane są hamulce tarczowe z układami ABS i ASR. Siedzenia tworzywowe z miękką wkładką wykonuje firma Ster.

Wyposażenie dodatkowe autobusu może m.in. obejmować klimatyzator stanowiska kierowcy i klimatyzator przestrzeni pasażerskiej, poręcze ze stali nierdzewnej, inne fotele pasażerskie, automatyczny system gaśniczy DAFO w komorze silnika, system monitoringu wewnętrznego, system zliczania pasażerów i malowanie dekoracyjne.

Autosan Sancity 12Lx w Polsce edytuj

Autobusy Autosan Sancity 12LF są obecnie eksploatowane przez następujące przedsiębiorstwa:

Miasto Użytkownik/Odbiorca Rok produkcji Liczba
Rzeszów MPK Rzeszów 2016, 2018,

2020, 2023[23],

11[24][25]
1 (CNG, prototyp, silnik Cummins ISL G)
70[26][27] (CNG, prod. seryjna, silnik Cummins L9N)
Lublin MPK Lublin 2011-2013 53[28]
Sanok Autosan 2010, 2016 3
Kraków Mobilis 2017 2[29]
Kobierzyce Bus Marco Polo Wratislavia 1992, Sevibus 2018 6[30]
Dębica MKS Dębica 2019 5[31]
Radom Michalczewski 2018 28[32]
Nowa Sól MPK "SUBBUS" 2018 4[33]
Sanok MKS Sanok 2019 8 (CNG prod. seryjna, slinik Cummins ISLGE6 320)[34]
Wałcz ZKM Wałcz 2019 2[35]
Tychy PKM Tychy 2019 19
Ostrołęka MZK Ostrołęka 2020, 2021[36][37] 10 (CNG prod. seryjna silnik Cummins)[38][37]
Suwałki PGK w Suwałkach 2020 11 (CNG prod. seryjna silnik Cummins)[39]
Kielce MPK Kielce 2021 4[40]
Supraśl[a] PKS Nova 2020 3[41]
Suma 237

Autobusy Autosan Sancity 12LFE będące wersją elektryczną są obecnie eksploatowane przez następujące przedsiębiorstwa:

Miasto Użytkownik/Odbiorca Rok produkcji Liczba
Sanok Autosan 2019 1
Częstochowa MPK Częstochowa 2021 15[42][43]

Autobusy Autosan Sancity 12LE są obecnie eksploatowane przez następujące przedsiębiorstwa:

Miasto Użytkownik/Odbiorca Rok produkcji Liczba
Bielsko-Biała Starostwo powiatowe 2011 5
Sanok Autosan 2010 1
Sanok MKS Sanok 2010 5
Tarnobrzeg MKS Tarnobrzeg 2010 1
Suma 12


Uwagi edytuj

  1. Pojazdy należą do białostockiego oddziału PKS Nova, lecz zostały zakupione przez gminę Supraśl.

Przypisy edytuj

  1. Transexpo 2009 – zaciskanie pasa. flota.com.pl, 2 października 2009. [dostęp 2009-11-24].
  2. Nowy polski autobus wodorowy. Autosan, 2021-10-13. [dostęp 2021-10-27].
  3. Dariusz Więcławski: Przełomowy rok Autosana. InfoBus, 19 sierpnia 2009. [dostęp 2009-11-24].
  4. Aleksander Kierecki: Autosan i premiera Sancity 12LF. InfoBus, 19 maja 2010. [dostęp 2010-05-21].
  5. Autosan Sancity 12LF - Prospekt. Autosan SA, 2011.
  6. C78 ENT V 243 kW - Bus. Iveco Motors. [dostęp 2012-02-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (3 lipca 2010)].
  7. Konrad Bek: Autobusy na targach SilesiaKOMUNIKACJA 2010. InfoBus, 26 maja 2010. [dostęp 2010-07-14].
  8. I Urodziny AUTOSAN sp. z o.o. [online], Autosan, 6 kwietnia 2017 [dostęp 2023-11-25] (pol.).
  9. AUTOSAN - historia fabryki [online], autosan.cba.pl [dostęp 2023-11-25].
  10. Grudniowe dostawy autobusów AUTOSAN [online], Autosan, 18 grudnia 2018 [dostęp 2023-11-25] (pol.).
  11. Przemyśl wybiera autobusy AUTOSAN [online], Autosan, 3 listopada 2017 [dostęp 2023-11-25] (pol.).
  12. AUTOSAN „elektryk” na Kongresie 590 [online], Autosan, 8 października 2019 [dostęp 2023-11-25] (pol.).
  13. AUTOSAN - historia fabryki [online], autosan.cba.pl [dostęp 2023-11-26].
  14. Biało-czerwone elektryki AUTOSAN wyjeżdżają na ulice [online], Autosan, 14 kwietnia 2021 [dostęp 2023-11-26] (pol.).
  15. Komplet 15 nowych autobusów elektrycznych już na zajezdni [online], www.mpk.czest.pl [dostęp 2023-11-26] (pol.).
  16. AUTOSAN na Targach TRANSEXPO [online], Autosan, 5 listopada 2021 [dostęp 2023-11-26] (pol.).
  17. AUTOSAN - historia fabryki [online], autosan.cba.pl [dostęp 2023-11-26].
  18. Wodorowy AUTOSAN w Krakowie [online], Autosan, 14 października 2022 [dostęp 2023-11-26] (pol.).
  19. Testy w Krakowie [online], Autosan, 3 kwietnia 2023 [dostęp 2023-11-26] (pol.).
  20. Aleksander Kierecki: Autobusy na TRANSEXPO. InfoBus, 22 września 2009. [dostęp 2009-11-24].
  21. Aleksander Kierecki: Kortrijk 2009 – belgijski debiut Autosana. InfoBus, 17 listopada 2009. [dostęp 2009-11-24].
  22. Autosan – M12LE. Grupa inżynierska DOT3D, 2009. [dostęp 2009-11-24].
  23. AUTOSAN - historia fabryki [online], autosan.cba.pl [dostęp 2023-11-24].
  24. Pierwszy nowy Autosan SanCity 12LF dla Rzeszowa [ZDJĘCIA] [online], infobus.pl [dostęp 2018-04-09] (pol.).
  25. Pierwszy Autosan Sancity 12LF w Rzeszowie - [online], infobus.pl, 28 marca 2017 [dostęp 2017-07-30] (pol.).
  26. Kolejne SANCITY dla Rzeszowa [online], Autosan, 12 lipca 2022 [dostęp 2023-11-22] (pol.).
  27. Setny AUTOSAN w Rzeszowie [online], Autosan, 23 listopada 2023 [dostęp 2023-11-24] (pol.).
  28. Tabor - - MPK [online], www.mpk.lublin.pl [dostęp 2023-11-22].
  29. Kraków. Mobilis kupił dwa autobusy z Autosanu. [w:] Transport Publiczny [on-line]. ZDG TOR Sp. z o.o., 2017-12-29. [dostęp 2018-03-21]. (pol.).
  30. W aglomeracji wrocławskiej podróżują autosanami. 12 „boćków” wyfrunęło z sanockiej fabryki (ZDJĘCIA) [online], Portal Esanok.pl | Telewizja Sanok – Aktualności – Ogłoszenia – Firmy [dostęp 2020-10-30] (ang.).
  31. MKS Dębica z nowymi Autosanami (zdjęcia) [online], www.transport-publiczny.pl, 24 lipca 2019 [dostęp 2019-11-04] (pol.).
  32. Nowe AUTOSAN-y na ulicach Radomia [online], autosan.pl [dostęp 2021-09-21].
  33. Cztery autobusy już są • Tygodnik KRĄG [online], Tygodnik KRĄG, 7 czerwca 2018 [dostęp 2020-10-30] (pol.).
  34. Autosan CNG dla Sanoka – flota w komplecie [online], 1 czerwca 2019.
  35. Autosan z umową w Wałczu. 5 x SanCity [online], infobus.pl [dostęp 2020-09-28] (pol.).
  36. Grudniowe dostawy autobusów [online], Autosan, 21 grudnia 2020 [dostęp 2023-11-22] (pol.).
  37. a b Wszystkie gazowce z Sanoka już w Ostrołęce [online], Autosan, 19 lutego 2021 [dostęp 2023-11-22] (pol.).
  38. Umowa na dostawę kolejnych gazowców [online], Autosan, 29 kwietnia 2020 [dostęp 2023-11-22] (pol.).
  39. AUTOSAN-y w Suwałkach [online], Autosan, 2 marca 2021 [dostęp 2023-11-22] (pol.).
  40. Cztery SANCITY 12LF dotarły do Kielc [online], Autosan, 2 grudnia 2021 [dostęp 2023-11-22] (pol.).
  41. Trzy nowe autobusy spółki PKS Nova będą obsługiwały kursy z Białegostoku do Supraśla [zdjęcia, wideo] [online], Polskie Radio Białystok [dostęp 2024-02-21] (pol.).
  42. Częstochowskie „Elektryki” [online], czestochowa.pl [dostęp 2021-06-19] (pol.).
  43. Komplet 15 nowych autobusów elektrycznych już na zajezdni [online], www.mpk.czest.pl [dostęp 2023-11-23] (pol.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj