Avgas
Avgas – benzyna stosowana do napędu samolotów wyposażonych w silniki tłokowe. Nazwa pochodzi z angielskiego od połączenia słów aviation gasoline ('benzyna lotnicza'). Avgas różni się istotnie od benzyn samochodowych, większość jego gatunków zawiera czteroetylek ołowiu jako dodatek podwyższający liczbę oktanową.
Właściwości edytuj
Istnieją różne gatunki paliwa avgas, jednak do obliczeń niewymagających dużej dokładności, przyjmuje się, że avgas ma gęstość 0,721 kg/dm³. Avgas ma również niższą prężność par niż paliwo samochodowe z uwagi na konieczność zachowywania stanu ciekłego w obniżonym ciśnieniu atmosferycznym na dużych wysokościach na jakich latają samoloty, w przeciwnym przypadku istnieje ryzyko wystąpienia zjawiska znanego jako korek parowy. Specyfikacje obecnie produkowanych gatunków avgasu nie zmieniły się od lat 40. XX wieku, kiedy zarówno wojsko jak i linie lotnicze używały silników z doładowaniem o dużej wrażliwości na spalanie detonacyjne i przedzapłon, silników Rolls-Royce Merlin (używanych w samolotach takich jak Supermarine Spitfire i Avro Lancaster) Allison V-1710, dużych gwiazdowych silników Pratt & Whitney (np. R-4360) i Wright. Obecnie użycie czteroetylku ołowiu jest ograniczane do minimum wymaganego specyfikacją danego paliwa ze względu na szkodliwość i wysoki koszt produkcji tego związku. Większość silników Lycoming i Continental została zaprojektowana w latach 50. i 60. XX w. z założeniem ówczesnych specyfikacji paliw lotniczych, z tego powodu nie jest możliwe bezpieczne zastąpienie avgasu paliwami bezołowiowymi, przynajmniej do czasu opracowania zamiennika spełniającego te same normy.
Gatunki edytuj
100LL edytuj
Obecnie najpopularniejsza odmiana benzyny lotniczej, jej nazwa to skrót od angielskiego „low lead”, czyli „niskoołowiowa”. Skład avgasu 100LL określa norma ASTM D 910 i DEF STAN 91-90. Zawartość czteroetylku ołowiu wynosi max 0,56 g/l, przy czym jeden gram czteroetylku ołowiu zawiera 0,6 grama ołowiu. Avgas 100LL jest barwiony na niebiesko. Liczba oktanowa motorowa wynosi 100 a liczba wyczynowa min 130[1].
100 edytuj
Skład avgasu 100 (zwanego czasem również 100/130) wynika z normy ASTM D 910, podobnie jak 100LL. Norma zawartości czteroetylku ołowiu dla avgasu 100 wynosi 1,12 g/l a więc dwukrotnie więcej niż dla 100LL, dlatego też obecnie został przez niego praktycznie wyparty. Z uwagi na wysoką zawartość ołowiu może również powodować przyspieszoną akumulację zanieczyszczeń w cylindrach silników. Avgas 100 jest barwiony na zielono.
B 91/115 edytuj
Barwiona na zielono ołowiowa benzyna lotnicza B 91/115 przeznaczona jest do silników gwiazdowych ASz-62IR oraz Ivchenko AI-14. Właściwości benzyny lotniczej B 91/115 określa norma GOST 1012-72. Liczba oktanowa motorowa wynosi min. 91, a liczba wyczynowa min. 115. Zawartość ołowiu wynosi maks. 1,6 g/l, a zawartość czteroetylku ołowiu wynosi maks. 2,5 g/kg[2].
91 UL edytuj
Bezołowiowa benzyna lotnicza UL 91 produkowana jest zgodnie z normą ASTM D 7547. Stosowana jest w niektórych silnikach Lycoming[3] i Rotax[4]. Benzyna ta jest bezbarwna, wolna od etanolu, zawiera dodatki przeciwutleniające i antyelektrostatyczne[5].
85 UL edytuj
Bezołowiowa benzyna lotnicza UL 85 jest stosowana do napędu lotniczych silników tłokowych w samolotach ultralekkich. Produkt spełnia wymagania normy PN-EN 228 i nie zawiera związków tlenowych. Liczba oktanowa motorowa wynosi min. 85, a badawcza min. 95[6].
82UL edytuj
Odmiana bezołowiowa podobna do benzyn samochodowych, jednak bez dodatków stosowanych w motoryzacji (głównie alkoholi). Obecnie nie jest produkowana (poza specjalnymi zamówieniami np. w USA na potrzeby silników dotychczas napędzanych avgasem 80/87, których nie udało się przestawić na avgas 100LL). Avgas 82UL powinien być barwiony na fioletowo zgodnie z normą ASTM D 6227.
91/96UL edytuj
Odmiana bezołowiowa (jest to avgas 100LL bez dodatku tetraetyloołowiu) stosowana w niektórych krajach (np. Szwecja) jako zamiennik avgas 100LL do napędu silników małej mocy. Benzyna ta nie jest barwiona.
80/87 edytuj
Pierwotnie użytkowany w silnikach o niskim stopniu sprężania. Zawartość ołowiu nie większa niż 0,13 g/l, barwiony na czerwono. Benzyna ta w niektórych krajach (np. USA) nie jest już dostępna.
115/145 edytuj
Gatunek benzyny lotniczej produkowany obecnie wyłącznie na specjalne zamówienie, na przykład dla organizacji eksploatujących samoloty historyczne, głównie z okresu drugiej wojny światowej i wojny koreańskiej. Avgas 115/145 barwiony jest na purpurowo.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Benzyna lotnicza 100LL [online], Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Petrochemicznego [zarchiwizowane z adresu 2016-05-07].
- ↑ Benzyna lotnicza B 91/115 [online], Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Petrochemicznego [zarchiwizowane z adresu 2016-09-04].
- ↑ Service Instruction No. 1070V [online], www.lycoming.com, 6 kwietnia 2017 [dostęp 2018-03-25] [zarchiwizowane z adresu 2017-05-16] (ang.).
- ↑ Rotax engine using UL 91 [online], www.lightaircraftassociation.co.uk [dostęp 2018-03-25] (ang.).
- ↑ benzyna lotnicza UL 91 [online], Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Petrochemicznego [zarchiwizowane z adresu 2016-05-07].
- ↑ Benzyna lotnicza UL 85 [online], Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Petrochemicznego [zarchiwizowane z adresu 2016-05-07].
Linki zewnętrzne edytuj
- Benzyny lotnicze [online], Ośrodek Badawczo-Rozwojowy Przemysłu Petrochemicznego [zarchiwizowane z adresu 2016-09-04].
- Avgas Specifications [online] [zarchiwizowane z adresu 2014-03-25] (ang.).
- Pytania i odpowiedzi odnośnie użytkowania paliw lotniczych w Polsce [online], www.avgas.pl [dostęp 2018-03-25].