Błędnikowce
Błędnikowce (Anabantoidei) – podrząd słodkowodnych ryb okoniokształtnych wyposażonych w narząd błędnikowy zwany labiryntem.
| Anabantoidei[1] | |||
 Bojownik wspaniały (Betta splendens) | |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd |
błędnikowce | ||
| Synonimy | |||
| |||
Zaliczane są do nich m.in. łaźce, wielkopłetwy, skrzeczyki, gurami, bojowniki, prętniki, sandelie, buszowce i beloncje. Ze względu na ubarwienie, biologię rozrodu oraz zachowanie są często hodowane w akwariach[2].
W starszych publikacjach dla tej grupy ryb stosowano nazwy labiryntowate, labiryntowce lub ryby labiryntowe. Dwie pierwsze nazwy (labiryntowate i labiryntowce) były dawniej uważane za polskie nazwy taksonów, pierwsza zwykle w randze rodziny, druga – nadrodziny lub podrzędu. W wyniku rewizji taksonomicznych nazwy te zostały zastąpione innymi. Obecnie nazwy te są jeszcze używane wśród akwarystów jako nazwy potoczne.
Występowanie edytuj
Błędnikowce występują w południowo-wschodniej i wschodniej Azji oraz w Afryce, w wodach ubogich w tlen strefy tropikalnej.
Tryb życia edytuj
Ryby labiryntowe żyją w słabo natlenionych wodach słodkich lub brachicznych. Ponieważ ich ikra jest wrażliwa na niedobór tlenu, ryby te budują przy powierzchni wody gniazda otoczone pęcherzykami powietrza, dzięki czemu złożona w niej ikra i rozwijające się z niej embriony mają zapewnione odpowiednie warunki tlenowe. Samce większości gatunków opiekują się ikrą i narybkiem, nierzadko tocząc zażarte boje w ich obronie[2].
Zmiany w nazewnictwie edytuj
.jpg)
Klasyfikacja gatunków zaliczanych obecnie do błędnikowców była od dawna przedmiotem wielu analiz i dyskusji, a zaszeregowanie do odpowiednich kategorii systematycznych ulegało zmianom. Ich wspólna cecha charakterystyczna – narząd błędnikowy (tzw. labirynt)– oraz zdolność łaźca do poruszania się po lądzie skłaniały ku nazwom: labiryntowce, ryby labiryntowe, łaźce, łaźcowate, błędnikowe lub błędnikowce. Dodatkowe zamieszanie wprowadziły nazwy rodzin: łaźcowate, labiryntowate i błędnikowate.
Znaczenie nazw ryb labiryntowych zmieniało się wraz z rozwojem wiedzy o relacjach pokrewieństwa pomiędzy poszczególnymi gatunkami. Początkowo wszystkie ryby z tej grupy klasyfikowane były w rodzinie Anabantidae, którą w języku polskim nazywano: labiryntowate, łaźcowate lub błędnikowate[2]. Z rodziny Anabantidae wyłoniono kilka wyraźnie różniących się grup, które zaklasyfikowano jako podrodziny w obrębie Anabantidae lub jako odrębne rodziny: Belontiidae, Helostomatidae, Luciocephalidae i Osphronemidae. Wszystkie te rodziny (włącznie z Anabantidae) zgrupowano razem w podrzędzie Anabantoidei – błędnikowce, również nazywane rybami labiryntowymi[3].
Częste zmiany w klasyfikacji pociągnęły za sobą liczne nieścisłości, głównie w literaturze popularnej, zwłaszcza akwarystycznej, gdzie wymienione nazwy są bardzo często mylone. Również w wydawnictwach encyklopedycznych pojawiały się nieścisłości, np. w tej samej publikacji rodzina Anabantidae określona została nazwą beloncjowate, a Belontiidae nazwą labiryntowate[4]. Innym, zaczerpniętym z literatury akwarystycznej, przykładem błędnego nazewnictwa jest nazwa łaźcowate dla Anabantoidei[5].
Systematyka edytuj
Do błędnikowców zalicza się obecnie 3 rodziny[6][1]:
We wcześniejszych klasyfikacjach wyróżniano jeszcze rodziny beloncjowatych (Belontiidae) i szczupakogłowcowatych (Luciocephalidae), które obecnie zaliczane są jako podrodziny Belontiinae i Luciocephalinae w obrębie guramiowatych.
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Anabantoidei, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c Mały słownik zoologiczny: ryby. Warszawa: Wiedza Powszechna, 1976.
- ↑ Włodzimierz Załachowski: Ryby. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 1997. ISBN 83-01-12286-2.
- ↑ Biologia. Multimedialna encyklopedia PWN Edycja 2.0. pwn.pl Sp. z o.o., 2008. ISBN 978-83-61492-24-5.
- ↑ Wally Kahl, Burkard Kahl, Dieter Vogt, Atlas ryb akwariowych, Henryk Garbarczyk (tłum.), Eligiusz Nowakowski (tłum.), Warszawa: Delta W-Z, 2000, ISBN 83-7175-260-1.
- ↑ William N. Eschmeyer: Catalog of Fishes electronic version (10 February 2011). California Academy of Sciences. [dostęp 2011-03-21]. (ang.).