Babka szorstka

Babka szorstka (Benthophilus granulosus) – gatunek ryby okoniokształtnej z rodziny babkowatych (Gobiidae).

Babka szorstka

Benthophilus granulosus
(Kessler, 1877)
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	strunowce
Podtyp	kręgowce
Gromada	promieniopłetwe
Podgromada	nowopłetwe
Infragromada	doskonałokostne
Nadrząd	kolcopłetwe
Rząd	okoniokształtne
Podrząd	babkowce
Rodzina	babkowate
Rodzaj	Benthophilus
Gatunek	babka szorstka
Synonimy
Benthophilus squamatus (Baer, 1984)
Kategoria zagrożenia (CKGZ)
najmniejszej troski
Zasięg występowania

Rozmieszczenie i środowisko

Występuje w przybrzeżnych wodach całego Morza Kaspijskiego i w dolnych odcinkach uchodzących do niego rzek. Szczególnie liczna jest u północnego i wschodniego wybrzeża tego jeziora, a także w dolnej Wołdze po Astrachań oraz w dolnym Uralu. Zasięg jej występowania zamyka się w obszarze 49°N–36°N, 44°E–55°E, obejmując wody Rosji, Kazachstanu, Turkmenistanu, Iranu i Azerbejdżanu.

Bytuje zarówno w środowisku słodko-, jak i słonowodnym, w tym także słonawym. Jest rybą denną (przydenny tryb życia jest właściwy dla całego podrzędu babkowców). W okresie letnim przebywa na niewielkich głębokościach – od 5 do 20 m, w strefie przybrzeżnej Morza Kaspijskiego i w deltowych odcinkach rzek, zimą natomiast przenosi się na większe głębokości: 60–70 m.

Morfologia

Osiąga do 5,6 cm (lub do 6 cm) długości całkowitej, przeciętnie 3–4 cm. Ciało kolbowate (zbliżone kształtem do kijanek), z szeroką i silnie spłaszczoną głową o prostym profilu, prawie poziomym. Głowa i tułów, z wyjątkiem pyska i brzucha, które to pokryte są krótkimi kolcami, mają liczne, drobne, gęsto rozmieszczone kostne guzki, co sprawia, że babki te są szorstkie w dotyku. U młodych babek kolce znajdują się także po dolnej stronie głowy. Oczy duże, zwrócone w kierunku czubka głowy. Pysk tępo zakończony, z mięsistymi wargami, z szerokim otworem gębowym, którego zakończenie przypada na przedłużeniu linii środka oka. Żuchwa wysunięta w porównaniu do szczęki górnej. Na podbródku niewielki płat skórny, budzący skojarzenie z wąsem. Dwie oddzielne płetwy grzbietowe – pierwsza z 3–5, często 3–4, promieniami twardymi, druga z jednym promieniem twardym i 5–9, często 8–9, promieniami miękkimi. Płetwa odbytowa z jednym cierniem i 6–8, zwykle 7–8, promieniami miękkimi. Płetwy brzuszne dochodzą do nasady płetwy odbytowej. Płetwy piersiowe krótkie, nie sięgają nasady drugiej płetwy grzbietowej.

Ubarwienie zmienne w zależności od warunków środowiska, z reguły od jasnoszarego do jasnobrązowego, z żółtym, różowo połyskującym brzuchem. Pod obiema płetwami grzbietowymi występują ciemnobrązowe, poprzeczne, wygięte pasy. Ciemny pas również od oka do krawędzi pokrywy skrzelowej. Na trzonie ogonowym, u nasady płetwy ogonowej, ciemna plama. Wszystkie płetwy, oprócz brzusznych i ogonowej, zdobią rzędy ciemnobrązowych, małych punktów.

Ekologia i zachowanie

Babka szorstka zjada przeważnie małe bezkręgowce, wśród nich ślimaki i inne mięczaki, niektóre skorupiaki, a także larwy innych ryb. W północnej części Morza Kaspijskiego i w delcie Wołgi trze się po pierwszej zimie od kwietnia do lipca, w płytkiej wodzie. Niewiele wiadomo na temat sposobu rozrodu.

Status i zagrożenia

Nieprzerwanie (od 2008) IUCN uznaje ją za gatunek najmniejszej troski (LC). Populacja liczna, jej trend nieznany. Nie są znane również poważniejsze zagrożenia mogące mieć negatywny wpływ na liczebność ryby.